بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟

تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

کسی که وارد بورس می‌شود بعید است که سروکارش به عبارت‌هایی مثل «بورس» و «فرابورس» نیفتد. به یاد دارم چند سال پیش وقتی من هم تازه با ۲۰۰ هزار تومان وارد این بازار شده بودم، همیشه یک نقطه ابهام برایم وجود داشت.

زیرا با همان کد بورسی و همان کارگزاری وقتی می‌خواستید سهامی بخرید، جلو برخی از سهم‌ها «سهام بورس» و جلو نماد برخی دیگر «سهام فرابورس» می‌نوشت؛ اما برای من که بیشتر عرضه اولیه می‌خریدم و گاهی هم به سراغ سهم‌های دیگر می‌رفتم، فرقی احساس نمی‌کردم. همه‌چیز همان بود. نمی‌دانستم حجم‌مبنا چیست.

تنها چیزی که در مورد تفاوت بورس و فرابورس شنیده بودم این بود که سهم‌های فرابورسی ریسک بیشتری دارند. هرچند باز هم برایم فرقی نمی‌کرد؛ زیرا من که فقط عرضه اولیه می‌خریدم.

اما حالا که بیشتر در این مورد می‌دانم، بگذارید در این مقاله به این بپردازیم که تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

پیش از آنکه بخواهیم تفاوت این دو را توضیح دهیم، بگذارید به این سوال پاسخ دهیم. اینکه دقیقا بورس یعنی چه؟

بورس (Bourse) یک کلمه فرانسوی است و دقیقا به معنای بازار خریدوفروش اوراق بهادار و یا همان سهام است.

معادل انگلیسی این کلمه همان Stock Exchange است؛ اما در فرانسه و بیشتر کشورهای اروپایی همین کلمه بورس با همین مفهوم استفاده می‌شود.

در بورس ایران چیزهای مختلفی می‌توانند معامله می‌شود. کالاهای فیزیکی مثل گندم، طلا، زعفران یا دارایی‌های غیرفیزیکی و اعتباری مثل اوراق مشارکت و سهام شرکت‌ها.

بورس کالا در ایران محل مبادله کالاهای فیزیکی و ابزارهای مشتقه و مالی است.

کالاهای فیزیکی در بورس کالا عبارتند از:

محصولات صنعتی و معدنی مثل فولاد، مس، آلومینیوم، سنگ آهن، روی و کنسانتره

محصولات کشاورزی مثل جو، ذرت، گندم، شکر، روغن خام، کنجاله‌ها و مرغ منجمد

محصولات پتروشیمی مثل فرآورده‌های شیمیایی، پلیمر، گازها و خوراک‌ها

فراورده‌های نفتی مثل روغن، قیر، وکیوم باتوم، گوگرد، لوب‌کات، سلاپس واکس و عایق رطوبتی

یک بازار فرعی هم وجود دارد که در آن انواع محصولات تک‌محموله‌ای از قبیل فولاد، ضایعات، پلیمر، شیمیایی، روی، معدنی، سولفات، آهک، صنعتی، خوراک و مس معامله می‌شوند.

ابزارهای مشتقه در بورس کالا نیز شامل این موارد هستند:

قراردادهای آتی برای سکه طلا، زعفران و زیره سبز

قراردادهای اختیار معامله برای سکه طلا، زعفران و سهام

و در نهایت در بازار مالی بورس کالا بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ این قراردادهای قابل معامله هستند:

سلف موازی استاندارد برای سیمان، فولاد، پلی‌اتیلن، سنگ‌آهن، کنسانتره سنگ‌آهن، مرغ منجمد، گندم، اوره و پی وی سی

گواهی سپرده کالایی برای سکه طلا، زعفران، ذرت، جو، پسته و زیره سبز

صندوق سرمایه‌گذاری سکه طلا

بورس ارزهای خارجی

در کشورهای خارجی بورس ارزهای خارجی یا همان فارکس (Forex) نیز وجود دارد که در آن می‌توان به دادوستد ارزهای خارجی پرداخت.

بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار تهران (Tehran Stock Exchange)، بازاری است که در آن شما می‌توانید به معامله سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در این بازار بپردازید.

بورس اوراق بهادار تهران در قالب یک شرکت بنیادگذاری شده است و سهامی عام است؛ یعنی شما می‌توانید خود سهام بورس را با نماد «بورس» معامله کنید.

شرکت‌هایی که وارد این بازار می‌شوند بخشی از سهم‌های خود را برای فروش در این بازار عرضه می‌کنند؛ یعنی مالکیت درصدی از شرکت را در این بازار می‌فروشند و در عوض پول دریافت می‌کنند.

مثلا شرکتی ممکن است ۲۰ میلیارد سهم داشته باشد. این شرکت با فروختن ۲۰ درصد از سهام خود یعنی ۴ میلیارد سهم، مالکیت ۲۰ درصد از شرکت را به دست سهام‌داران خرد که شاید چند میلیون‌ بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ نفر نیز باشند، واگذار می‌کند.

این شرکت در ازای فروختن این بخش از مالکیت خود، پول نقد نصیبش می‌شود. شرکت می‌تواند با این پول به توسعه خود بپردازد و مثلا خط تولید جدید یا شعبه جدید راه‌اندازی کند.

به این ۲۰ درصد از سهام شرکت که به عموم افراد فروخته می‌شود و قابل معامله است، سهام شناور آزاد می‌گویند.

شرایط حضور در بورس

شرکت‌هایی که در بورس حاضر هستند باید شفافیت داشته باشند و گزارش‌های مالی و فعالیت‌های خود را به اطلاع عموم سهام‌داران برسانند. همچنین اگر شرکتی بخواهد در بورس حاضر شود و سهامش در این بازار معامله شود باید حداقل ۲۰ میلیارد تومان سرمایه ثبت‌شده داشته باشد.

در خود بازار بورس سهام شرکت‌ها بسته به شرایط خاصی مثل همین حداقل سرمایه ثبتی در سه بازار می‌تواند معامله شوند.

در «تابلوی اصلی بازار اول» بورس تنها شرکت‌هایی می‌توانند حاضر باشند که حداقل سرمایه ثبتی آن‌ها ۱۰۰ میلیارد تومان است.

شرکتی‌های حاضر در «تابلوی فرعی بازار اول» بورس باید حداقل ۵۰ میلیارد تومان سرمایه ثبتی داشته باشند.

در نهایت سهام شرکت‌هایی که سرمایه ثبتی آن‌ها حداقل ۲۰ میلیارد تومان است، در «بازار دوم» بورس معامله می‌شود؛ اما این همه شرایط نیست.

به‌صورت کلی برای اینکه سهام یک شرکت در هر یک از این سه بازار زیرمجموعه بورس معامله شود، آن شرکت باید این شرایط را داشته باشد:

شرایط پذیرش	تابلوی اصلی بازار اول	تابلوی فرعی بازار اول	بازار دوم
حداقل سرمایه ثبت‌شده شرکت	۱۰۰ میلیارد تومان	۵۰ میلیارد تومان	۲۰ میلیارد تومان
حداقل سهام شناور	۲۰ درصد	۱۵ درصد	۱۰ درصد
حداقل تعداد سهام‌داران	1000 نفر	750 نفر	250 نفر
حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه	سه سال	سه سال	دو سال
زیان انباشته	نداشته باشد	نداشته باشد	نداشته باشد
نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها	30	20	15
سودآوری	سه دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد	دو دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد	یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد

این‌ها حداقل شرایطی هستند که شرکت‌ها برای اینکه بتوانند بخشی از سهام خود را در بازار بورس عرضه کنند باید داشته باشند. سهام شرکت‌های حاضر در بورس می‌تواند درصورتی‌که شرایط شرکت عوض شود، بین این تابلوها جابه‌جا گردد.

مثلاً ممکن است یک شرکت با انتشار سهم‌های جدید هم میزان شناوری خود را از ۱۷ درصد به ۲۱ درصد و هم سرمایه خود را از ۸۰ میلیارد به ۱۱۰ میلیارد برساند. اگر بقیه شرایط مناسب باشد، حالا سهام این شرکت از تابلوی فرعی بازار اول به تابلوی اصلی بازار اول منتقل می‌شود.

این شرایط از یک‌سو تضمین می‌کند تنها شرکت‌هایی وارد بورس شوند که اولا بزرگ هستند و همچنین وضعیت مالی بسیار خوبی دارند.

اما در این حالت شرکت‌های کوچک نمی‌توانند وارد بازار بورس شوند و منابع مالی موردنیاز خود را تامین کنند و از دیگر مزایای آن بهره ببرند.

بازار فرابورس ایران

اینجاست که بازار فرابورس مطرح می‌شود. بازار فرابورس ایران (Iran Fara Bourse Co) یا IFB دقیقا مشابه بازار بورس اوراق بهادار تهران است. فقط شرایط پذیرش شرکت‌ها در آن راحت‌تر است. شرکت فرابورس نیز یک شرکت سهامی عام است که دوباره سهام عام با نماد «فرابورس» قابل معامله است.

شرکت‌ها برای اینکه بتوانند بخشی از سهام خود را برای معامله عرضه کنند لازم نیست شرایط سخت بالا را داشته باشند. این شرکت‌ها اگر شرایط زیر را داشته باشند می‌توانند سهام خود را جهت معامله در فرابورس عرضه کنند:

شرایط پذیرش	بازار اول	بازار دوم
حداقل سرمایه ثبت‌شده شرکت	یک میلیارد تومان	100 میلیون تومان
حداقل سهام شناور	10 درصد	5 درصد
حداقل تعداد سهام‌داران	200 نفر	—
حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه	حداقل دو سال از زمان بهره‌برداری با ارائه خدمات گذشته باشد	حداقل یک سال از تاسیس آن گذشته باشد
زیان انباشته	نداشته باشد	برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از زیان داشته باشد
نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها	۱۵	—
سودآوری	یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد	—

وقتی شرکتی می‌خواهد برای اولین بار وارد بورس شود، بسته به اینکه کدام‌یک از این شرایط را داراست در یکی از دو بازار بورس یا فرابورس پذیرفته‌شده و دوباره با توجه به وضعیت آن، سهامش در هر یک از تابلوهای این دو بازار معامله خواهد شد.

جابه‌جایی بین بورس و فرابورس

فرض کنید سهام شرکتی در حال حاضر در یکی از تابلوهای بازار بورس معامله می‌شود. اگر در این زمان وضعیت شرکت بدتر شود، سهامش ابتدا به تابلوهای پایین‌تر منتقل می‌شود. اگر در زمان معامله سهام شرکت در بازار دوم بورس دوباره وضعیت شرکت بدتر شود، سهام این شرکت به بازار فرابورس منتقل می‌شود.

حالت برعکس هم این است که ممکن است سهام شرکتی در بازار فرابورس در حال معامله باشد؛ اما در این میان اوضاع شرکت بهتر شود. در این صورت نیز سهام شرکت پس از جابه‌جایی رو به بالا در خود بازار فرابورس، به بازار بورس منتقل خواهد شد.

فرق بین بورس و فرابورس چیست؟

تفاوت اصلی بین بورس و فرابورس شرایط پذیرش شرکت‌ها در این دو بازار است؛ که در بورس شرایط سخت گیرانه‌تر از فرابورس است.

به گزارش "صدای بانک" ، چندسالی می شود که برخی از افراد بنابر شرایط اقتصادی, برای حفظ ارزش سرمایه خود دست به فعالیت‌های اقتصادی و شبه اقتصادی می‌زنند که در این بین یکی از بهترین روش‌ها، ورود به بازار سرمایه است. بورس و فرابورس هر دو زیر مجموعه‌ای از بازار سرمایه هستند.

بازار بورس چیست؟
بورس، بازاری است که قیمت‌گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می‌شود که در ایران به سه بخش اوراق بهادار، بورس کالا و بورس انرژی تقسیم می شوند.
به بورسی که در آن دارایی ‌های مالی یا به عبارتی دارایی‌های کاغذی معامله می‌شود، بورس اوراق بهادار و به بورسی که در آن ثروت‌های واقعی یا محصولات فیزیکی خرید و فروش می‌شود، بورس کالا گفته می شود. بورس انرژی هم به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد.
البته مدل دیگری از بورس به اسم بورس ارز رایج است که هنوز در ایران این بورس راه نیافتاده است.

بازار فرابورس چیست؟
فرابورس مثل بورس بازاری است که در آن سهام شرکت‌ها خرید و فروش شده و براساس عرضه و تقاضا قیمت گذاری می‌شود. بازا فرابورس فرآیند پذیرش و خرید و فروش در آن راحت تر است و شرکت‌‌های کوچک هم می‌توانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.
مهم ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بنگاه های اقتصادی جهت تامین مالی از طریق بازار سرمایه است؛ از این رو شرکت ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را دارند و می توانند از تمامی مزایای شرکت های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.
فرابورس موجب یکپارچه شدن و هدایت قسمتی از بازار سرمایه که زمینه ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند یا می‌خواهند سریع‌تر به بازار ورود پیدا کنند، شده است. راحت‌تر بودن شرایط پذیرش در این بازار سبب شده دوره زمانی پذیرش شرکت‌ها کاهش یابد.
همچنین سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌های بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.
فرابورس برای عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار، هفت بازار با نام‌های بازار یک، بازار دو، بازار سه (عرضه)، بازار ابزار نوین مالی، بازار پایه و بازار شرکت‌های کوچک و متوسط دارد که در ایران بازار یک، دو و پایه رایج هستند.

آیا خرید سهام در بازار بورس و فرابورس تفاوتی دارد؟
خرید و فروش در بورس توسط کارگزاران به عنوان متولی اصلی انجام خرید و فروش, انجام می شود. در فرابورس کارگزاران مسئولیت انجام خرید و فروش‌ها را بر عهده دارند. در این بازار کارگزاران حکم واسطه بین خریدار و فروشنده داشته و کلیه معاملات سهام و اوراق بهادار در فرابورس از طرف آن‌ها انجام می شود.
معاملات سهام در بازار فرابورس هم از شنبه تا چهارشنبه، ساعت ۹ صبح تا ۱۲.۳۰ انجام می‌شود. البته از ساعت ۸.۳۰ تا ۹ صبح، زمان پیش‌گشایش بازار است و امکان سفارش‌گذاری وجود دارد.

تفاوت بازار بورس و بازار فرابورس چیست؟
تفاوت اصلی بین بورس و فرابورس شرایط پذیرش شرکت‌ها در این دو بازار است. که در بورس شرایط سخت‌ گیرانه‌تر از فرابورس است.
تقسیم بندی‌ بازارها در بورس و فرابورس متفاوت است. فرابورس دارای هفت بازار: اول، دوم، سوم (عرضه)، ابزارهای نوین مالی، پایه، شرکت‌های کوچک و متوسط و ابزار مشتقه است، اما بورس فقط دارای دو بازار اول و دوم است.
کارمزد خرید و فروش در فرابورس کمی کمتر از بازار بورس است.

بورس و فرابورس

بورس و فرابورس : بازارهای مالی تشکیلات پیچیده ‌ای هستند که ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند و نقش مهمی در قیمت گذاری بازار ایفا می‌کنند. به طور گسترده، به هر بازاری که در آن معاملات اوراق بهادار صورت می‌گیرد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق ‌قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات، بازارهای مالی گفته می‌شود. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصاد سرمایه داری بسیار حیاتی هستند. امروزه بسیاری از بازارهای مالی در سراسر جهان (مانند بازارهای سهام) معاملات خود را از طریق بورس انجام می‌دهند. به بیان ساده، بورس محلی است که در آن بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان یا خریداران و فروشندگان، معامله‌ای صورت می‌گیرد. برای روشن شدن این موضوع ابتدا به تفکیک به هر ۲ بازار می پردازیم و سپس تفاوت بورس و فرابورس را خواهیم گفت.

بازار بورس

در بازار بورس، دارایی‌های مختلفی اعم از دارایـی مالی و دارایی واقعی مورد معامله قرار می‌گیرند. به بورسی که در آن دارایی‌های مالی یا اصطلاحاً دارایی‌های کاغذی (اسنادی مانند سهام و اوراق مشارکت) خرید و فروش می‌شود، بورس اوراق بهادار و به بورسی که در آن دارایی‌های واقعی یا کالاهای فیزیکی مورد معامله قرار می‌گیرند، بورس کالا گفته می‌شود. نوع دیگری از بورس هم به نام بورس ارز وجود دارد که در آنجا، پول رایـج کشورها خرید و فروش می‌شوند (اما هنوز در کشور ما این بورس راه‌اندازی نشده است). بورس اوراق بهادار، یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه دولتی و یا مؤسسات معتبر خصوصی تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود. خرید و فروش اوراق بهادار در ایران نیز به‌طور رسمی و دائمی در محلی معین به نام بورس اوراق بهادار تهران انجام می‌شود. تعیین قیمت هر سهم در این بازار بر مبنای عرضه و تقاضای آن است، یک سرمایه‌گذار می‌تواند با هر مقدار سرمایه‌ای وارد بورس شود و در سهم شرکت‌های موجود سرمایه‌گذاری کند.

بازار فرابورس

بازار فرابورس ایران نیز در آبان سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد که این بازار دارای ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس است، اما شرایط پذیرش و معامله در آن ساده‌تر است تا اهرمی کمک‌کننده به تامین مالی اقتصاد کشور باشد. از مهم‌ترین وظایف این بازار، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته و یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند. علاوه بر این‌که انواع متنوعی از اوراق بهادار در بازار فرابورس قابل معامله هستند، ورود به آن نیز نیازمند شرایط و الزامات کمتری است. سازوکارهایی ساده‌تر و تنوع در شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس ایران، امکانی را فراهم کرده تا بنگاه‌های اقتصادی بتوانند با کسب حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، به این بازار مالی وارد شده و از تمامی مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار مبادلات اوراق بهادار بهره‌مند شوند. فرابورس دارای پنج بازار است با نام‌های بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه.

بــازار سهام فرابورس ایران شامل بازارهای اول، دوم و پایه است. سهام شرکت‌هایی که شرایط لازم را داشته باشند در بازار اول و دو مبادله می‌شوند و شرکت‌هایی که این شرایط را نداشته باشند می‌توانند در بازار پایه معامله شوند. در بازار اول، شرکت‌های سهامی عام که طبق دستورالعمل پذیرش موفق بــه احراز شرایط لازم شده باشند، مجاز بــه انجام معاملات سهام خود خواهند بـود. در بازار دوم، همانند بازار اول معاملات سهام شرکت‌های سهامی عام انجام می‌شود؛ اما شرایط پذیرش در این بازار، منعطف‌تر از بازار اول است. بازار پایه فرابورس نیز، به‌منظور ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکت‌های سهامی عام که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرش نشده‌اند، ایجاد شده است. در این بازار اکثر شرکت‌های سهامی می‌توانند حضور داشته باشند.

در هر دو بازار بورس و فرابورس، انجام معامله از طریق کارگزاری‌هایی انجام می‌شود که دارای مجوز قانونی از سازمان بورس اوراق بهادار هستند. این کارگزارها درواقع واسط میان خریدار و فروشنده هستند.

اما تفاوت بورس و فرابورس در چیست؟

تقسیم بندی بازار:

بازار بورس به‌طور کلی به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود. عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است. به این صورت که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل خواهد شد و در مقابل اگر شرکتی در بازار دوم به خوبی عمل کند به بازار اول منتقل خواهد شد. ضمن اینکه اگر شرکتی در بازار دوم چندان رضایت بخش عمل نکند از بازار اخراج می‌شود. بازار فرابورس ایران نیز همان‌طور که در ابتدا توضیح داده شد، دارای ۵ بازار، اول، دوم، بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ سوم، ابزار‌های نوین مالی و پایه است. بنابراین اولین تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم بندی و تعداد این دو بازار است.

فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس:

شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط ساده‌تر تشکیل شده تا شرکت‌های کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. در جدول زیر می‌توانید تفاوت بورس و فرابورس را در خصوص شرایط پذیرش به خوبی مشاهده کنید:

شرایط پذیرش	بازار بورس			بازار فرابورس
	تابلوی اصلی بازار اول	تابلوی فرعی بازار اول	بازار دوم	بازار اول	بازار دوم
حداقل سرمایه ثبت شده شرکت	۱۰۰ میلیارد تومان	۵۰ میلیارد تومان	۲۰ میلیارد تومان	یک میلیارد تومان	۱۰۰ میلیون تومان
حداقل سهام شناور	۲۰ درصد	۱۵ درصد	۱۰ درصد	۱۰ درصد	پنج درصد
حداقل تعداد سهام‌داران	هزار نفر	۷۵۰ نفر	۲۵۰ نفر	۲۰۰ نفر	–
حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه	سه سال	سه سال	دو سال	حداقل دو سال از زمان بهره‌برداری با ارائه خدمات گذشته باشد	حداقل یک سال از تاسیس آن گذشته باشد
زیان انباشته	نداشته باشد	نداشته باشد	نداشته باشد	نداشته باشد	برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از زیان داشته باشد
نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها	۳۰	۲۰	۱۵	۱۵	–
سودآوری	سه دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد	دو دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد	یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد	یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد	–

• بورس اوراق بهادار مزایایی از قبیل شفافیت قیمت‌ها و کاهش ریسک را به همراه دارد اما در بازار فرابورس به این علت که شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می‌گردد، این مزایا به صورت کامل وجود ندارد.
• دیگر تفاوت بورس و فرابورس، ساعات معامله‌ی این دو بازار است. بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲٫۳۰ (به غیر از تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.

مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس:

پذیرش و درج شرکت‌های سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و این باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکت‌ها به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کند.

شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خــود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره ببرند. علاوه بر این امکان تامین مالی از محل جذب سرمایه گذاران جدید و افزایش سرمایه را نیز دارا هستند.

شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس ایران از مزایای مالیاتی قابل توجهی برخوردار هستند. به این صورت که شرکت‌هایی که اقدام به عرضه سهام در فرابورس می‌کنند (به غیر از شرکت‌های حاضر در بازار پایه) امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارا هستند.

سهامداران شرکت‌های پذیرش شده در بازار فرابورس می‌توانند از طریق وثیقه گذاری سهام شرکت خود، برای اخذ تسهیلات اقدام کنند. چراکه شبکه بانکی، سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس ایران را به‌عنوان دارایی قابل قبول جهت وثیقه گذاری برای دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت می‌شناسد.

• امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی:

شرکت‌های پذیرش شده در فرابورس می‌توانند با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرح‌های موردنظر را (حداکثر تا ۶۰ درصد سرمایه گذاری در طرح پروژه موضوع اوراق مشارکت) از طریق انتشار اوراق تامین کنند.

اگر شرکتی تصمیم بگیرد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، در دستورالعمل پذیرش برای این موضوع راه‌حلی در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به‌سادگی امکان پذیر خواهد بود. ضمن اینکه شرکت‌های حاضر در فرابورس ایران می‌توانند بسیار راحت‌تر به بازارهای دیگر انتقال پیدا کنند.

سهام مورد مبادله در بازارهای فرابورس ایران به دلیل نبود حجم مبنا با معاملات روان‌تر و نقد شوندگی بالاتری رو به رو هستند و عرضه و تقاضا برای این سهام به سرعت متعادل شده و معمولا صف خرید و فروش آن‌ها برای مدت زیادی ادامه نمی‌یابد.

بازار بورس و فرابورس

این ها سوالاتی است که که در این مقاله در تلاش هستیم به شرح و توضیح آن ها بپردازیم؟ به طور کلی بازار سرمایه ایران از دو قسمت کلی بازار بورس و بازار فرابورس تشکیل شده است.

بازار بورس و فرابورس بازار های محلی هستند که اشخاص می توانند از طریق آنها در شرکت های مختلف بر پایه نوع تجارت و کالا هایشان سرمایه گذاری کنند. این بازار ها در واقع از نظر اقتصاد کلان نیز بسیار پر اهمیت هستند زیرا که موجب شفافیت های مالی در اقتصاد می شوند.

بورس چیست؟

بورس بازار معاملاتی است که در آن دارایی ها معامله می شوند. این بازار به سه بخش؛ بورس کالا، ارز و اوراق بهادار تقسیم شده است. در بورس کالا، همان‌ طور که از نامش می توان حدس زد کالا های معینی به خرید و فروش می رسانند.

در این بازار به طور معمول مواد اولیه ای معامله می شود و هر کالایی بورس خودش را دارد؛ به عنوان نمونه بازار بورس ارز، که در این بازار پول های خارجی (ارز) معامله می شود؛ البته این بازار بورس در ایران فعال نیست.

در بورس اوراق بهادار چه معاملاتی انجام می شود؟

در بورس اوراق بهادار، دارایی های مالی همچون سهام شرکت ها، اوراق مشارکت خرید و فروش می شوند. در بورس اوراق بستری ایجاد شده تا معامله گران بتوانند خرید و فروش خود را به انجام برسانند. در این بازار قوانین و قواعدی حاکم است که از آن طریق منافع سرمایه گذاران و سرمایه پذیران را تامین کنند، به شکلی که در بورس سرمایه گذاران و سرمایه‌ پذیران با امنیت کنار هم قرار گیرند و با توانایی ها و دارایی هایی خود بستری برای منفعت دو طرف فراهم شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اوراق بهادار پیشنهاد می کنم مقاله اوراق بهادار و انواع آن مراجعه کنید.

از مزایای مهم بورس اوراق بهادار شفافیت قیمت ها و کاهش ریسک را می توان نام برد.

فرابورس چیست؟

یکی دیگر از بازار های سرمایه فعال در ایران که در سال ۱۳۸۷، فعالیت خود را آغاز کرده است، بازار فرابورس می باشد. فرابورس دارای پنج بازار می باشد که با نام های بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزار های نوین مالی و بازار پایه می شود از آنها نام برد.

که البته بــازار سهام فرابورس در ایران تنها شامل بازار های اول، دوم و پایه می باشد. سهام شرکت هایی که از شرایط لازم برخوردار باشند در بازار اول و دوم قابل مبادله خواهند بود و شرکت هایی که شرایط کافی را دارا نباشند در بازار پایه می توانند معامله کنند.

پیشگامان بی نهایت مطالعه مقاله مدیریت ریسک را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

بازار های اول، دوم و پایه به چه صورت عمل می کنند؟

بازار اول، شرکت های سهامی عام که بر اساس دستور العمل پذیرش موفق بــه احراز شرایط لازم شدند، مجاز بــه انجام معاملات سهام خود خواهند شد. بازار دوم، همچون بازار اول معاملات سهام شرکت های سهامی عام انجام می شوند؛ اما با این تفاوت که شرایط پذیرش در این نوع بازار، نسبت به بازار اول از انعطاف بیشتری برخوردار می باشد.

بازار پایه فرابورس نیز همچنین، به منظور ایجاد کردن قابلیت نقل و انتقال سهام شرکت های سهامی عام که در بورس یا سایر بازار های فرابورس مورد قبول و پذیرش قرار نگرفته اند، ایجاد شده است. در این نوع بازار اکثریت شرکت های سهامی می توانند حضور به عمل برسانند.

نکته قابل تذکر:

در هر دو مدل از جمله بازار بورس و فرابورس، انجام معامله از طریق کارگزاری هایی صورت می گیرد که دارای مجوز قانونی از سازمان بورس اوراق بهادار می باشند. این کارگزار ها در واقع واسط میان معاملات (خریدار و فروشنده) صورت گرفته هستند.

سرمایه گذاری چیست؟

سرمایه گذاری در واقع یک رابطه دو جانبه بین شرکت سرمایه پذیر و اشخاص سرمایه گذار می باشد. به این شکل شرکت ها برای افزایش درآمد های خود و به دست آوردن توان بیشتر در فروش نیازمند به جذب کردن سرمایه بیشتر می باشند.

در این صورت است که با جذب سرمایه های خرد بیشتر می توانند سرمایه مد نظر خود را به دست آوردند و در مقابل آن متعهد شوند که سهامداران خود را در سود شرکت شریک سازند. از این حالت می توانیم با عنوان بازی دو سر سود نام ببریم.

تفاوت های بازار بورس و بازار فرا بورس:

اولین تفاوت بازار بورس و بازار فرابورس در نوع تقسیم بندی و تعداد این دو بازار هر کدام می باشد.

شفافیت مالی و قیمت ها در بورس اوراق بهادار:

در بازار بورس اوراق بهادار شفافیت قیمت ها و کاهش ریسک را می توان دید، اما در بازار فرابورس به علت اینکه شرایط معاملات (خرید و فروش) با نظر طرفین معامله قرارداد مشخص و تعیین می شود، این مزایا (شفافیت مالی و قیمت ها) صورت نمی گیرد و یا اگر انجام شود به صورت کامل صورت نمی گیرد.

تفاوت در فرآیند پذیرش در بازار بورس و بازار فرابورس

مزایای بازار بورس چیست؟

یکی از اولین اقداماتی بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ که هنگام سرمایه گذاری ضروری است و باید انجام داد ابتدا انتخاب بازار مناسب برای سرمایه گذاری می باشد. در این راه نیاز است میزان ریسک پذیری شخص (می توانید برای اطلاعات بیشتر در مورد ریسک به مقاله ریسک و انواع آن مراجعه کنید) میزان مهارت و توان علمی و دانش در زمینه مدنظر را مورد توجه داشته باشید. با این حال سرمایه گذاری در بورس صرفا با اهدافی انجام می شود که عناوینی از اهداف و مزایای بورس را بیان می کنیم؛

• کسب سود
• حمایت و شفافیت قانونی
• حفظ سرمایه در مقابل تورم
• سهولت در نقد شوندگی
• نبود محدودیت برای میزان سرمایه گذاری
• مشارکت در اداره شرکت
• بهره مند شدن از معافیت مالیاتی
• تنوع بازه زمانی سرمایه گذاری
• آسانی و راحتی بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ در روند سرمایه گذاری
• جذب سرمایه ها در صنایع کارآمد
• کشف صحیح قیمت

مزایای سرمایه گذاری در بورس از دید کلان:

• تاثیر فراوان در رشد و توسعه اقتصادی
• توانمندی در کنترل تورم با نشر اوراق مشارکت از طریق دولت
• معامله سهام شرکت ها در روند نقدشوندگی درسطح جامعه تاثیر بسزایی دارد.
• رقابت کامل
• ایجاد تعادل در اقتصاد

پیشگامان بی نهایت مطالعه مقاله رابطه حجم معامله با قیمت سهام را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

تفاوت های بازار بورس و بازار فرا بورس

مزایای بازار فرابورس چیست؟

بازار فرابورس بازاری انعطاف پذیر است که در عین حال تحت نظارت و بررسی دقیق سازمان بورس و اوراق بهادار می باشد. حضور در این بازار ها به معنای معرفی شدن و شناخت شرکت ها در سطح ملی است و مزایای متعددی برای شرکت و سهامداران خود متصور شده است؛ از جمله مزایای فرابورس را می شود این گونه نام برد:

• تامین مالی آسان و ارزان شرکت ها در راستای توسعه فعالیت
• بهره مند شدن از معافیت مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در فرابورس.
• پایین آمدن نرخ مالیات نقل و انتقالات
• نقل و انتقالات سهام به صورت آسان، سریع و با هزینه خیلی کم
• اطلاع رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه.

چرا شرکت ها تمایل به فعالیت در بازار سرمایه دارند؟

به طور کلی یکی از دلایل مهم شرکت ها برا شرکت و فعالیت در بازار های سرمایه (بازار بورس و بازار فرابورس) نشان دادن رشد شرکت و معرفی شرکت خود و همچنین شناخت دیگر شرکت ها در سطح کشور می باشد.

شرکت هایی که سهامشان در بازار ‌های مالی مورد داد و ستد و معامله قرار می گیرد از درجه اعتبار بالا تری برخوردار هستند. بنابراین ورود به بازار اوراق بهادار از برنامه شرکت ها محسوب می شود.

سخن آخر آن که بازار فرابورس به نوعی برابر با بازار بورس می باشد، که در این بازار شرکت های کوچک تر در بازار بورس حضور دارند و شرایط حضور این شرکت ها در بازار بورس راحت تر است. همین امر موجب شده است که سرمایه گذاری در بازار فرابورس با کمی ریسک بالاتری همراه باشد؛ اما نکته حائز اهمیت این است که از نظر سرمایه گذاری و قوانین مربوط به آنها فرقی بین بازار فرابورس و بورس وجود ندارد.

نگارش: ساناز یوسفی

به منظور کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله ابزار های تحلیل داده را به شما عزیزان پیشنهاد می نماییم.

تفاوت های بورس و فرابورس + مشخصات و مزایای این بازارها

بازارهای سرمایه در سراسر دنیا دارای تشکیلات و سازماندهی پیچیده‌‌ای هستند. البته در هر کشوری این بازارها، ساختارهای مالی، ادارای و سیاست‌های خاص به خود را دارند که تمام این موارد در نهایت در قیمت‌گذاری بورس و بازار سرمایه اثرگذار خواهد بود. بازارهای سرمایه اشکال مختلفی دارند و در ایران نیز به دو صورت عمده بورس و فرابورس است که انواع معاملات مالی در آنها انجام می‌شود. درک تفاوت های بورس و فرابورس و مزایای هر کدام برای سرمایه‌گذاری، یکی از نکات مهمی است که قبل از ورود به بازار سرمایه باید به آن توجه کنید. در واقع فقط داشتن کد بورسی برای داد و ستد کافی نیست و آشنایی با ساز و کارهای هر بازار برای معامله بهتر از شروط اساسی است.

از آنجایی هم که در سالهای اخیر بازار سرمایه‌گذاری با استقبال بالایی مواجه شده و رقبای خود چون بازارهای ارز و مسکوکات را پشت سر گذاشته است. باید به تمام جنبه‌ها و فرصت‌های مالی در این بازار آشنا بود. این کار منجر به سودآوری بیشتر می‌شود. به همین خاطر هم آگاهی از تفاوت های بورس و فرابورس وجود دارد، ضروری است. در ادامه این مطلب ابتدا به مفهوم هر دو بازار و اصول آنها پرداخته شده است و بعد از آن تفاوت‌های آنها بررسی شده است.

بازار بورس چیست؟

شخصی به نام «ران لوترفِلد» که بلژیکی بود اساسنامه بورس ایران را برای اولین بار تدوین و به دولتمردان ایرانی ارائه داد. البته شکل‌گیری بورس‌ به دلیل شرایط جنگ جهانی دوم با تعویق انجام شد و در سال 1315 ایران نیز دارای بازار بورس شد. در طول سالها سیاست‌ها و شرایط این بازار مدام تغییر کرد و فعالیت آن تا کنون ادامه داشته است.

بازار بورس یکی از اصلی‌ترین مهمترین بازارها برای سرمایه‌گذاری در ایران است. در این بازار معاملاتی، دارایی‌های گوناگونی چون دارایی مالی و واقعی از سوی شرکت‌ها و صنایع مختلف برای خرید و فروش عرضه می‌شود. خود بورس به دو بخش بورس اوراق بهادار و کالا تقسیم می‌شود.

در بورس اوراق بهادار دارایی‌های مالی بسیار متنوعی از جمله اوراق مشارکت، سهام شرکت‌ها و اوراق قرضه دولتی و خصوصی برای انجام معامله و خرید و فروش عرضه می‌شود. در مقابل نوع دوم بورس کالا است، در بورس کالا دارایی‌هایی واقعی یا همان کالاهای فیزیکی برای معامله عرضه می‌شود. البته باید گفت نوع سومی از بازار بورس هم وجود دارد که به بورس ارز شهرت دارد و پول رایج کشورها در آن قابل معامله است. البته این مدل بازار سرمایه در ایران راه‌اندازی نشده است. با این تفاسیر ساختار این بازار از جمله اصلی‌ترین تفاوت های بورس و فرابورس است.

بازار فرابورس چیست؟

در کنار بازار بورس که سالهای زیادی است در ایران فعالیت دارد، از سال 1387 بازار فرابورس نیز آغاز به کار کرد. فعالیت این بازار به صورت مستقیم زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادار بوده و از لحاظ ساختار قیمت‌گذاری و سیاست‌های مالی تا حد بسیار زیادی شبیه به فرابورس است. البته شرط پذیرش شرکت‌ها در این دو نوع بازار سرمایه از مهمترین تفاوت های بورس و فرابورس است که در ادامه آن را بررسی خواهیم کرد.

بازار فرابورس در واقع یک سکو پرتاپ برای شرکت‌ها و موسساتی است که شرایط حضور در بازار بورس را ندارند اما تمایل دارند سهام شرکت خود را برای خرید و فروش عرضه کنند. فرابورس در اصل برای ساماندهی و آماده کردن این شرکت‌هاست تا در بورس حضور پیدا کنند.

در واقع بورس دارای شرایط مختلفی برای پذیرش سهام شرکت‌ها برای عرضه است اما به دلیل سخت بودن این شرایط، هر مجموعه نمی‌تواند در این بازار حاضر شود. به همین خاطر هم فرابورس به وجود آمده است تا سازوکارهای پذیرش شرکت‌ها ساده‌تر شود. شرکت‌ها با شرایط ساده و در سریع‌ترین زمان بتوانند در بازار مالی فعالیت داشته باشند. خود فرابورس دارای 5 بازار مختلف است که عبارتند از: بازار اول و بازار دوم که به بازارهای پایه شهرت دارند و بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه.

اصلی‌ترین تفاوت های بورس و فرابورس در چیست؟

همانگونه که اشاره شد درک تفاوت عمده دو بازار فرابورس و بورس برای حضور فعال در این بازارها هم برای سهامداران و هم برای شرکت‌های قصد عرضه سهام خود را دارند، ضروری است. مهمترین تفاوت‌های این دو بازار عبارتند از:

نحوه تقسیم بندی این بازارها

یکی از مهمترین تفاوت های بورس و فرابورس در نحوه تقسیم‌بندی آنهاست. بورس به دو بازار اول و دوم تقسیم شده است. عملکرد این دو بازار تا حد بسیار زیادی به هم مرتبط هستند. در واقع شرکتی که در بازار اول باشد اما نتواند عملکرد خوب و قابل قبولی را از خود نشان دهد و استانداردهای بورس را عملی کند به بازار دوم منتقل خواهد شد. برعکس این حالت هم ممکن است یعنی اگر شرکتی بتواند فراتر از انتظارها در بازار دوم ظاهر شود برای معامله به بازار اول منتقل خواهد شد. البته حالت سومی هم وجود دارد و آن هم عملکرد ضعیف یک سهم در بازار دوم و اخراج کلی آن از بازار بورس است.

در مقابل بازار فرابورس ایران همانگونه در توضیح عملکرد آن اشاره شد دارای ۵ بازار از جمله اول، دوم، سوم، ابزار‌های نوین مالی و پایه است. بنابراین نحوه تقسیم بندی و تعداد بازارهای حاضر در فرابورس و بورس اولین تفاوت عمده این دو است.

تفاوت های بورس و فرابورس در فرآیند پذیرش

یکی دیگر از نکات مهم که برای تفاوت این دو باید گفت شرایط پذیرش سهام در بورس و فرابورس است. پذیرش در بورس سخت‌تر است و به همین دلیل هم بازار فرابورس شکل گرفته تا با شرایط راحت‌تری برای حضور مجموعه‌ها در بازار سرمایه فراهم شود. جدول زیر به خوبی نشان می‌دهد که برای حضور در این بازارها چه شرایطی نیاز است و با یک نگاه تفاوت های بورس و فرابورس مشخص می‌شود.

همانگونه که دیدید شرایط و نحوه پذیرش در این دو بازار کاملاً متفاوت است و فاکتورهای مختلفی برای پذیرش در هر کدام مطرح است. مهمترین این فاکتورها عبارتند از سودآوری، زیان انباشه، تعداد سهم و حداقل سرمایه‌گذار.

مزایای حضور در هر بازار

یکی دیگر از نکاتی که پیرامون تفاوت های بورس و فرابورس باید به آن اشاره کرد، مزایای مختلف حضور در هر کدام از آنهاست که در ادامه توضیح داده شده است.

مزایای حضور در بازار بورس

حضور یک سهم در بازار بورس اوراق بهادار تهران دارد مزایای فراوانی است از جمله اینکه دارای شفافیت بالایی در ارائه قیمت‌هاست و ریسک هم در این بازار بسیار کم است. در صورتی که یکی از تفاوت های بورس و فرابورس در همین مورد است زیرا در بازار فرابورس به دلیل قراردادی بدون شرایط و قیمت‌گذاری این مزایا کمتر است. البته فرابورس هم مزایای خاص به خود بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ را دارد.

مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس

شرکت‌ها علاوه بر اینکه راحت‌تر فرابورس پذیرش می‌شوند، از مزایای مختلف حضور در این بازار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. این مزایا از تفاوت های بورس و فرابورس نیز هست.

• تامین مالی: شرکت‌های که در بازار فرابورس حضور دارند می‌توانند از این امکان برای تأمین مالی خود بهره ببرند. تأمین مالی از طریق سرمایه گذاران جدید و افزایش سرمایه امکان‌پذیر است.
• معافیت مالیاتی: یکی از مزایای مهم این بازار که از تفاوت های بورس و فرابورس نیز هست؛ مزایای مالیاتی است. شرکت‌های حاضر در فرابورس ایران تا ده درصد معافیت مالیاتی دارند.
• وثیقه‌گذاری سهام: یکی از مهمترین مزایای بازار فرابورس این است که سهامداران شرکت‌های حاضر در فرابورس می‌توانند برای اخذ تسهیلات از طریق وثیقه‌گذاری سهام اقدام کنند.
• امکان انتشار اوراق بهادار: همانگونه که اشاره شد یکی از انواع بازارهای فرابورس، بازار ابزارهای نوین مالی است. شرکت‌های حاضر در این بازار با ارائه اسناد و مدارک به سازمان بورس می‌توانند برای انتشار اوراق بهادار در سطح گسترده اقدام کنند. البته برای این کار شرکت‌ها تا حدود 60 درصد پروژه مدنظر امکان انتشار اوراق مشارکت را دارند.
• امکان خروج از فرابورس: نکته مهم دیگر در مورد تفاوت‌ های بورس و فرابورس و البته مزایای حضور در این فرابورس، امکان خروج آسان از آن است. البته شرایط و دستورالعمل‌هایی است که با فراهم کردن و رعایت کردن آنها، می توان از فرابورس خارج شد. همچنین امکان انتقال آسان به بازارهای دیگر هم وجود دارد.

سخن پایانی

در این مطلب به عمده‌ترین تفاوت های بورس و فرابورس اشاره شد و مزایا و مشخصات هر یک از این بازارها هم بررسی شد. در انتها باید اشاره کرد که اگر جذابیت‌های مالی این دو بازار شما را برای سرمایه‌گذاری ترغیب کرده است، نیازی به تهیه کد بورسی جداگانه برای هر کدام از آنها نیست. با داشتن یک کد بورسی و حساب کاربری در یک کارگزاری حضور در هر دو بازار ممکن خواهد بود. همچنین در پرتفو خود می‌توانید سهام‌های مربوط به هر دو بازار را در یک زمان خرید و فروش کنید. همچنین باید گفت که فرقی ندارد کدام بازار را برای سرمایه‌گذاری را انتخاب می‌کنید، سطح دانش خود را افزایش دهید تا به بهترین شکل در بورس یا فرابورس عمل کنید.