چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی

عمده مشکلات نظام علمی کشور مدیریتی است نه فنی

دبیرکل مجمع نخبگان ایران با بیان اینکه گرایش اصلی مدل نظام توسعه علمی کشور به سمت موضوعات فنی است، گفت: عمده مشکلات نظام علمی کشور مدیریتی است، نه فنی.

به گزارش چابک آنلاین به نقل از ایرنا، «سید روح اله سیدی» اظهار چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی داشت: تحولات علمی در دنیا متاثر از دگرگونی‌های پرشتاب در عرصه های مختلف علمی و برپایه مدیریت دانش و موج توانمند جهانی شدن است.

وی تصریح کرد: این تحولات به صورت مشکلات عدیده، اساس و خروجی دانشگاه های مرسوم را دچار چالش اساسی خواهد کرد. از این رو شناخت و تحلیل مشکلات دانشگاه‌ها گامی اساسی برای توسعه نظام علمی و دانشگاهها به شمار می رود.

رئیس شورای مرکزی مجمع نخبگان ایران ،مدل نظام توسعه علمی کشور را فنی گرایانه دانست چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی و بر اصلاح این روش و تغییر رویکرد آن به سمت مدیریت نظام جامع علمی کشور تاکید کرد.

سیدی یادآور شد: در ساختار نوآوری و فناوری تقسیم بندی ها و تنوع حمایت ها به صورت مشخص و متناسب با میزان نوآوری و انواع فناوری تنظیم نشده است به گونه‌ای که نوآوران و فناوران جوان امکان تنظیم میزان توقع خود از زیست بوم نوآوری و فناوری کشور را ندارند. این امر باعث می شود گروه ها و شرکت های نوپا به مراجع و مسیرهایی مراجعه کنند که متناسب با محصول و ایده آنها نیست.

وی در خصوص مشکلات شرکت‌های دانش بنیان گفت: بررسی ها نشان می‌دهد مجموعه شرکت های دانش بنیان ثبت شده با مجموع شرکت های دانش بنیانی که محصولات آنها به صورت تجاری سازی شده در اختیار مشتریان قرار گیرد متفاوت است. به چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی عبارتی شرکت های واقعی دانش بنیان به مراتب از میزان شرکت های ثبت شده کمتر است.

رئیس شورای مرکزی مجمع نخبگان ایران افزود: به رغم چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی تمامی تلاش‌های انجام شده فرهنگ سازی مناسب در ایجاد شرکت های دانش بنیان در انواع رشته های تخصصی وجود ندارد. به عبارتی تناسب درستی در تعداد شرکت های دانش بنیان رشته های مختلف وجود ندارد و در بعضی از رشته ها تعداد شرکت های دانش بنیان بسیار اندک است.

وی تصریح کرد: تفکیک رشته های دانش بنیان به نوع یک، نوع دو، و نوع سه و عدم شفافیت و عدم تعادل در حمایت ها از انواع مختلف شرکت های دانش چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی بنیان موجب سردرگمی شرکتهای متقاضی اخذ مجوز های حمایتی دانش بنیان می‌شود.

سیدی با اشاره به برخی از مشکلات شرکت‌های دانش بینان گفت:عدم وجود استراتژی مشخص در حمایت از شرکت‌های متفاوت در سطوح مختلف از جمله شرکت های نوپا، شرکتهای ثبات یافته و شرکتهای در حال توسعه موجب می شود که شرکت های نوپا و واحدهای نوآور و فناور از بسیاری حمایت های حوزه دانش بنیان محروم بمانند به عبارتی بسیاری از حمایت ها شامل حال شرکت های نوپا نمی شود.

به گفته وی، عدم نظارت دقیق و حمایت از فعالین واقعی حوزه نوآوری و فناوری کشور به ویژه در دانشگاه‌ها موجب شده که بسیاری از فضاهای پژوهشی و آموزشی تنها به مراکز نوآوری خانه های خلاق و مراکز رشد به چشم محلی برای کسب درآمد اجاره از شرکت های دانش بنیان، توجه داشته باشند. این امر در بسیاری از کارخانه های نوآوری بخش خصوصی نیز دیده می شود.

دبیرکل مجمع نخبگان ایران گفت: عدم وجود ساختاری اصولی و منطقی در نوع حمایت از شرکتها و مراکز استقرار شرکت های دانش بنیان موجب شده بعضی مراکز و کارخانه های نوآوری تنهاجهت دریافت حمایت های مالی معاونت چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی علمی تشکیل شوند و خروجی مشخصی از این مراکز دریافت نشود.

وی افزود: در مجموعه آیین نامه ها دستورالعمل ها و قوانین به طور کلی مبحث اشتغال در شرکت های دانش بنیان به طور اصولی و بر اساس یک ساختار مشخص دیده نشده و در بسیاری از موارد واحد ها و شرکت های نوآور در حوزه اشتغال و منابع انسانی و مالکیت های فکری و معنوی دچار مشکل و اختلال در حمایت ها و ارزیابی های سرمایه گذاری شده‌اند.

چالش قیمت و NAV هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری

حمید پهلوان/ کارشناس بازار سرمایه یکی از مباحث پرچالشی که هنوز هم فرضیه‌های به شدت متفاوتی درخصوص آن در متون آکادمیک مالی وجود دارد، چرایی مازاد ارزش (Premium) یا تخفیف (Discount) قیمت سهام هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری نسبت به ارزش خالص دارایی (NAV یا ناو) آنها است. آنچه در نگاه اول به نظر می‌رسد این است که قیمت تابلوی سهام هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری باید دقیقا برابر با ناو آنها باشد ولی می‌توان گفت تقریبا هیچ وقت چنین نیست و قیمت تابلو معمولا کمتر و گاهی هم بیشتر است. توضیحات متفاوتی درباره چرایی این مساله ارائه شده که می‌توان برای آگاهی از آنها به مقالات و کتب مختلف مالی مراجعه کرد. شاید بتوان گفت مهم‌ترین علت یا توضیح چنین وضعیتی که در اکثر مطالعات موجود یافت می‌شود، احساسات بازار (Market Sentiment) است که با توجه به شرایط بازار و هیجانات سرمایه‌گذاران ممکن است قیمت سهام نسبت به ناو شرکت افزایش یا کاهش یابد.

اختیارات مدیریتی و قابلیت نفوذ به علت دارا بودن سهام زیاد توسط هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری، علت دیگری است که البته برای شرایط مازاد ارزش مطرح می‌شود. به چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی عبارت دیگر چون معمولا هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری تعداد سهام بیشتری در مقایسه با سهامداران خرد دارند و از این رو اختیارات مدیریتی مضاعف بر سایر مزیت‌های سهامداری دارند پس باید در شرایط مساوی، ارزندگی بیشتری نسبت به مالکیت مستقیم در سهام شرکت‌های زیرمجموعه آن هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری داشته باشند.

البته دلایلی که برای شرایط تخفیف و به عبارتی پایین‌تر بودن قیمت نسبت به NAV مطرح می‌شود بیشتر است. وجود هزینه‌های نمایندگی (Agency Costs) در هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم و همچنین غیربورسی و در نتیجه مبهم بودن ارزش ذاتی برخی از زیرمجموعه‌ها از جمله این دلایل هستند.

در بورس تهران نیز همانند سایر بورس‌های دنیا، سهام هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری معمولا کمتر از ناو خود معامله می‌شود ولی آنچه شرایط فعلی بازار سرمایه ایران را متفاوت از بازارهای جهانی و حتی گذشته خود کرده میزان «تخفیف» موجود در قیمت سهام این شرکت‌ها است. دامنه رایج برای چنین تخفیفی در بازارهای جهانی معمولا بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است. به عبارت دیگر معمولا سهام هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ۸۰ تا ۹۰ درصد ناو خود معامله می‌شوند.

در بورس تهران نیز در گذشته معمولا دامنه این تخفیف بین ۱۰ تا ۳۰ درصد بوده است ولی در دوره اخیر، ملاحظه می‌شود که تعداد هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری که سهام آنها با تخفیف بیش از ۳۰ درصد معامله می‌شود به شدت افزایش یافته؛ به طوری که می‌توان گفت دامنه رایج برای تخفیف سهام هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری به ۴۰ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است.

به عبارتی اکنون سهام اکثر هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در محدوده ۳۰ تا ۶۰ درصد ناو خود معامله می‌شوند؛ این در شرایطی است که سهام زیرمجموعه بسیاری از این شرکت‌ها دارای معاملات پررونق و بعضا مثبت است که فرضیه حبابی بودن قیمت سهام شرکت زیرمجموعه آنها را برای توجیه قیمت پایین هلدینگ‌ها منتفی می‌کند.

هر چند لازم است درخصوص مساله چرایی مازاد ارزش یا تخفیف قیمت سهام هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری نسبت به ارزش خالص آنها در بورس تهران به صورت ویژه مطالعات علمی انجام گیرد ولی می‌توان براساس نظریه «احساسات بازار»، وضعیت فعلی را ناشی از هیجان زیاد بازار در دوره اخیر دانست که منجر به ارزان شدن بسیاری از سهام هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری ارزنده در دوره ریزش بازار شده است.

مروری بر چالش‌های مشترک پیش روی شرکت‌های نوآور

رئیس کمیته ارزیابی جشنواره ملی نوآوری محصول برتر ایرانی که در دانشگاه شریف برگزار شد٬ به برخی چالش‌های مشترک پیش چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی روی شرکت‌های نوآور پرداخت و گفت: این جشنواره طراحی برنامه‌های تخصصی ویژه برای رفع این چالش‌ها را در دستور کار خود قرار داده است.

به گزارش سیناپرس به نقل از ایسنا، احمد اختیارزاده فازهای مختلف فرآیند نوآوری در شرکت‌ها را به ترتیب فاز صفر یا توسعه ایده٬ غربالگری ایده‌ها٬ توسعه کسب و کار٬ توسعه محصول٬ تست و اعتبارسنجی٬ تولید محصول( launch ) و پایش عملکرد محصول در بازار برشمرد و گفت: بر اساس ارزیابی‌های کمیته جشنواره که روی ۱۸ محصول انجام گرفته٬ فاز توسعه محصول و فاز آزمون اعتبارسنجی بیش‌ترین اعتبار را به خود اختصاص داده است.

وی با بیان اینکه ممکن است کمیته ارزیابی جشنواره به لحاظ فنی تسلط کافی بر موضوعات مربوط به صنعت آن محصول را نداشته باشد٬ بر لزوم تشکیل کمیته‌های تخصصی برای هر بخش از صنعت تأکید کرد و افزود: از این طریق می‌توانیم ابزارهای مناسب برای ارزیابی هر بخش را تعریف کنیم.

رئیس کمیته ارزیابی جشنواره ملی نوآوری محصول برتر ایرانی ضعیف‌ترین عملکرد شرکت‌های نوآور را در فاز پایش عملکرد محصول در بازار و تولید آن دانست و اظهار کرد: این موضوع ممکن است به وضعیت اقتصادی کشور و کاهش بودجه شرکت‌ها در زمینه تبلیغات و آگاه‌سازی مربوط باشد.

اختیارزاده از جمله چالش‌های کلیدی فاز صفر(توسعه ایده‌های جدید) به عدم وجود شاخص‌های عینی و روشن برای طبقه‌بندی این ایده‌ها اشاره کرد و گفت: در حال حاضر تشخیص خوب یا بد بودن این ایده‌ها در جلسات کارشناسی و به وسیله دبیر کمیته پیشنهادات و انتقادات انجام می‌شود.

وی همچنین عدم برخورداری این شرکت‌ها از بانک ایده را یک مشکل دیگر مطرح و تصریح کرد: این ایده‌ها مجتمع نبوده٬ پراکندگی آن‌ها در بخش‌های مختلف موجب دوباره‌کاری می‌شود.

وی سپس به چالش‌های فاز ۱ پرداخت و تشریح کرد: در غربالگری ایده‌ها تحلیل ریسک اتفاق نمی‌افتد. این در حالی است که به مسأله حقوق مالکیت فکری نیز توجه چندانی نمی‌شود؛ به عبارتی توجه به این موضوع که ایده قبلاَ از سوی شخص دیگری ثبت شده یا خیر مسأله حائز اهمیتی است.

رئیس کمیته ارزیابی جشنواره ملی نوآوری محصول برتر ایرانی در رابطه با چالش‌های کلیدی فاز ۲ به غیرمتمرکز بودن اسناد (عدم وجود business plan ) اشاره کرد و گفت: چالشی دیگر در همین زمینه تحلیل ارزش و رفتار مشتری است.

اختیارزاده با بیان اینکه چالش کلیدی فاز۳ (توسعه کسب و کار)٬ عدم تمرکز در تصمیم‌گیری است٬ بر همزمانی و همزبانی بخش‌های مختلف تأکید کرد و گفت: این به معنی هماهنگی بخش‌های فنی و بازار است.

وی در پایان چالش‌های اصلی فاز ۴ را آموزش٬ تهیه چک لیست لانچ و برنامه‌ریزی سناریو٬ چالش‌های کلیدی فاز ۵ را تحلیل کانال‌های اطلاع‌رسانی٬ تحلیل رفتار مشتریان و تصمیم‌گیری برای تولید یا لانچ محصول مطرح کرد و افزود: در فاز ۶ نیز باید پایش بازار٬ بازخورد مشتری و کنترل فرآیندهای داخلی مدنظر قرار گیرد.

محیط کسب و کار و چالشهای پیشروی بخش خصوصی در صنعت نفت و گاز پایش می‌شود

ستاد توسعه فناوری و نوآوری صنعت نفت، گاز و ذغال سنگ معاونت علمی در سومین جلسه هم اندیشی کارگروه فضای کسب و کار به پایش محیط کسب و کار در حوزه نفت پرداخت.

ستاد توسعه فناوری و نوآوری صنعت نفت، گاز و ذغال سنگ معاونت علمی برای دستیابی به اهداف کلان و چشم‌انداز ترسیم‌ شده در بسته آرمانی خود، جلساتی را در خصوص بررسی موانع و چالش‌های پیش روی شرکتهای داخلی بالاخص بخش خصوصی برگزار می‌کند تا با بررسی وضعیت موجود در حوزه نفت به پایش محیط کسب و کار و آسیب شناسی در این بخش بپردازد.

مصطفی کریمیان اقبال رییس کارگروه بهبود فضای کسب و کار ستاد صنعت نفت، گاز و ذغال سنگ معاونت علمی با اشاره به اینکه ارائه راه کارهای مناسب برای چالش‌های موجود در صنعت نفت تنها مختص دولت نیست گفت: برخی از راه کارها به منظور رفع مشکلات و چالش ها در صنعت نفت نیازمند تلاش موثر بخش خصوصی است.
وی ضمن اشاره به موارد مشابه در دیگر کشورها شبکه سازی و ارتقاء ظرفیت انجمن‌ها و تشکل‌ها را بحثی جدی خواند و گفت: نه تنها دولت، بلکه خود بخش خصوصی می بایست با جدیت بیشتری در آن نقش بازی کند.
رییس کارگروه بهبود فضای کسب و کار ستاد توسعه فناوری و نوآوری صنعت نفت، گاز و ذغال سنگ ادامه داد: تمرکز بخش خصوصی بر تحقیق و توسعه و ارتباط با مراکز تحقیقاتی و همچنین جهت دهی نیروی انسانی به ایده پردازی و آماده سازی آنها برای نوآوری و خلاقیت از دیگر راه کارهای در دست در بخش خصوصی است.
کریمیان اقبال در ادامه به ارائه برخی راه کارهایی پرداخت که این بار نقش دولت در آن قابل ملاحظه است و با بیان اینکه سیاست گذاری و برنامه ریزی در سطح کلان با توجه به جایگاه بین‌المللی و منطقه ایی کشور، از مواردی است که باید دولت به آن توجه کند، اظهار کرد: سطحی گری در جهت رفع موانع و دخالت‌های نابجای دولت باید رفع شود و با ایجاد زیر ساخت‌های لازم به منظور تربیت نیروی انسانی به شفاف سازی و اجرای برنامه های حمایتی و کلان ملی پرداخت.

نگاه ویژه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به برنامه توسعه تولید محصولات شرکت‌های دانش بنیان
رئیس کارگروه بهبود فضای کسب و کار ستاد توسعه صنعت نفت، گاز و ذغال سنگ معاونت علمی با اشاره به برنامه های حمایتی از شرکتهای دانش چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی بنیان از جمله قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان و برنامه توسعه تولید محصولات دانش بنیان،گفت: قوانین و برنامه های حمایتی با هدف قرار دادن شرکت‌های دانش بنیان و با به کار گیری سیاستهای مختلف مانند تحریک تقاضا، ساماندهی و ارتقاء نظام استاندارد سازی، شفاف سازی و ایجاد نظام جامع آمار چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی و نظام مالی متناسب با تولید محصولات دانش بنیان به تسهیلگری در جهت تجاری سازی می‌پردازد. که در این فضا تاکنون، در حدود 2500 شرکت¬ دانش بنیان مجوز از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را دریافت کرده که در این میان نزدیک به 170 شرکت مختص نفت و گاز هستند.
بر اساس این گزارش این جلسه با حضور دکتر کریمیان اقبال رئیس و علی سیاوشی دبیر کارگروه بهبود فضای کسب و کار ستاد توسعه فناوری و نوآری صنعت نفت گاز و ذغال سنگ و علیرضا درویش مدیر عامل شرکت بدر سیستم خسرو خاور مدیر عامل شرکت مهندسی پترو سرویس پارسیان کیش و همچنین سیروس تالاری مدیر عامل شرکت تراویس ایران برگزار شد.

مزایا و چالش‌های صندوق‌های قابل معامله

براساس آمار در سال ۲۰۱۸ میلادی ۶هزار و ۴۷۸صندوق قابل معامله در دنیا لیست شده‌اند که دارایی به میزان ۴هزار و ۶۸۵میلیارد دلار را دراختیار داشتند.

مقایسه این رقم با عدد دارایی 204میلیارددلاری صندوق‌های قابل معامله در سال 2003نشان می‌دهد که در مدت 15سال اندازه صندوق‌های قابل معامله در دنیا 23برابر شده است. در بورس تهران نیز این ابزار در تنوعی کم‌تر از بورس‌های بزرگ دنیا وجود داشته و اکثر افراد باتجربه یا وقت کم و سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری به این ابزار رجوع کرده و خواهان معرفی این ابزار هستند. صندوق‌های قابل معامله دارای مزیت‌های قابل ملاحظه‌ای هستند.

نخست آن که این صندوق‌ها با توجه به موضوع فعالیت آنها ریسک کم‌تر و هزینه معاملاتی کم‌تر و همچنین معافیت مالیاتی دارند. نقدشوندگی آنها در مقابل پرتفوی عادی بالاتر بوده و به سادگی و سهولت و از طریق معاملات آنلاین در اختیار همه سرمایه‌گذاران قرار داد.البته در حال حاضر بورس تهران دارای برخی از انواع صندوق‌های قابل معامله از جمله صندوق‌های قابل معامله در سهام، صندوق‌های قابل معامله در طلا،صندوق‌های قابل معامله در اوراق (درآمد ثابت)،صندوق‌های زمین و مسکن وصندوق‌های شاخصی است.
همچنین مقایسه این فهرست با صندوق‌های قابل معامله در جهان نشان می‌دهد که تا چه اندازه مبحث صندوق‌های قابل معامله امکان گسترش دارد. در بورس‌های عمده دنیا هم‌اکنون صندوق‌های شاخصی داخلی و خارجی، ارز، صندوق‌های مختص یک یا چند صنعت خاص، صندوق‌های مشتقه، اعتباری، سود نقدی، بیمه، نوآوری و کالایی شامل کالاهای عادی و انواع فلزات و مواد معدنی وجود دارد که جای آنها در بورس ایران خالی است.
موضوعی که در حال حاضر مهم‌ترین مشکل در مسیر توسعه صندوق‌های قابل معامله، بحث به روز بن‌بست در موضوع توسعه صندوق‌های کارگزاری‌های بانکی به عنوان بزرگترین نهادهای مالی فعال در این زمینه است. توقف صدور مجوز صندوق‌ها برای کارگزاران بانکی عملا توسعه کلیه فعالیت‌های بازارسرمایه را کند کرده است. مساله دوم کندی در مسیر صدور مجوزهای صندوق‌ها است. در دنیا هم‌اکنون اکثر شرکت‌های مدیریت دارایی بعضا تا صدها صندوق قابل معامله را در تحت مدیریت خود دارند. در حال حاضر شرکت بلک راک به عنوان بزرگترین شرکت مدیریت دارایی 800صندوق قابل معامله و ونگارد دیگر شرکت بزرگ این حوزه 415صندوق قابل معامله دارد. مقایسه این ارقام به تعداد محدود صندوق‌ها در ایران نشان می‌دهد که فرآیندها به ویژه در صدور فعالیت صندوق‌ها باید تسریع شده و از دایره نظارت بر صندوق به دایره نظارت به چالش‌های نوآوری در معاملات بورسی کارگزار و سبدگران ارتقا یابد. امری که می‌تواند با تفویض اختیار ایجاد صندوق‌های مختلف به ارکان بازار موضوع گسترش این صنعت را بیش از پیش فراهم کند.