اشنایی با انواع نسبت های مالی

در این نوع ترازنامه خطی بزرگ به شکل T کشیده می شود و دارایی ها در سمت راست و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام به ترتیب از بالا به پایین در سمت چپ آن نوشته می شوند. شکل زیر خلاصه ای از یک ترازنامه T شکل استاندارد است.

ترازنامه چیست؟!

ترازنامه یا صورت وضعیت مالی یکی از مهم ترین صورت های مالی شرکت ها می باشد که برای گزارش وضعیت حساب های شرکت و ساختار مالی آن می باشد.

همانطور که قبلا گفتیم برای تحلیل بنیادی شرکت ها نیاز به اطلاعاتی درباره وضعیت مالی آن شرکت وجود دارد. تراز نامه یکی از منابعی است که اطلاعات بسیار مهمی را برای تحلیل در اختیار ما قرار می دهد برای مثال از اطلاعات ترازنامه برای بدست آوردن نسبت های مالی و اهرم ها استفاده می شود.

پس شناخت این صورت مالی بسیار مهم و تسلط بر آن برای تحلیل شرکت ها امری بدیهی و واجب است.

ساختار ترازنامه

ساختار ترازنامه بر اساس فرمول اصلی حسابداری می باشد و در واقع ترازنامه یک گزارش مفصل از ساختار مالی شرکت می باشد که در آن مشخص می شود شرکت چه مقدار دارایی دارد و آیا این دارایی ها از سرمایه اشخاص می باشد و یا از طریق وام و دیگر بدهی ها تامین سرمایه شدند همچنین این سرمایه ها در کجا مصرف شده اند آیا دارایی ثابت خریداری کردیم یا وسایل نقلیه و یا پول نقد نگه داشتیم.

نکته بسیار مهمی که باید در این زمینه همواره به یاد داشته باشیم این است که طبق فرمول همواره مجموع مبلغ بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه با میزان دارایی ها برابر است و اگر این این تساوی برقرار نباشد اشتباه محاسباتی رخ داده که باید عیب یابی شود.

برای درک بهتر مفهوم این فرمول (حسابداری) مثالی ساده را از لحاظ مالی بررسی می کنیم.

اگر کسی بخواهد شرکتی تاسیس و کسب سود کند، برای این کار ابتدا نیاز به سرمایه ای دارد که می تواند این سرمایه را از پول شخصی خود تامین کند و یا یک سرمایه گذار یا یک شریک تجاری جذب کند و یا از کسی قرض کند و یا وام بگیرد. این مرحله تامین سرمایه نام می گیرد که مربوط به ساختار سمت چپ این فرمول می باشد. اگر فرد با پول خودش ، شریک تجاری و یا سرمایه گذار این کار را شروع کند این سرمایه ها با نام همان افراد در قسمت حقوق صاحبان سهام قرار می گیرند و اگر سرمایه از طریق وام یا قرض تامین شود در قسمت بدهی ها ثبت می شود.

برای مثال شخصی ۴ میلیون تومان از خودش سرمایه دارد. شریک او نیز ۳ میلیون تومان سرمایه گذاری می کند همچنین ۲ میلیون تومان نیز از بانک وام می گیرند. در مجموع حقوق صاحبان سهام ۷ میلیون تومان و بدهی ها ۲ میلیون تومان می باشد که مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام ۹ میلیون تومان می شود و تمام دارایی است که در اختیار آنها قرار دارد پس مبلغ دارایی ها نیز ۹ میلیون تومان می باشد.

حالا آن شخص با این ۹ میلیون تومان دارایی می تواند شروع به کارکند و برای مثال مواد اولیه و ماشین آلات صنعتی خریداری کند و یا در بانک بصورت نقد نگه داری کند.

این مرحله که مربوط به ساختار سرمایه (مصرف سرمایه) می شود نیز در سمت راست فرمول یعنی دارایی ها ثبت می شود که به آن خواهیم پرداخت.

هر شرکت با توجه به شرایط خاص خود ساختار متفاوتی در وضعیت مالی خود دارد و عوامل زیادی در این ساختار دخیل هستند مانند میزان سرمایه مورد نیاز ، وضعیت اقتصادی صنعت و کشور و بیشتر از همه طرز تفکرات مدیریت مجموعه که تصمیم گیرنده اصلی می باشد. اینکه تامین سرمایه از طریق جذب سرمایه گذار باشد و یا از طریق وام بانکی.

یک تحلیل گر قوی تمامی این موارد را متناسب با شرایط هر شرکت می سنجد و در میزان ریسک و سود دهی آن شرکت تاثیر می دهد.

پیشنهاد می کنیم این مطلب را از دست ندهید: حد ضرر در بورس

همانطور که در مثال گفتیم ساختار حقوق صاحبان سهام ، بدهی و دارایی می تواند متفاوت باشد و در هر شرکتی نیز متفاوت است حالا به توضیح این ساختار ها می پردازیم.

ساختار دارایی ها:

برای آشنایی با ساختار دارایی ها ابتدا باید تعریف دارایی را بدانیم ، بطور ساده و خلاصه می توان گفت دارایی ها مواردی هستند که سرمایه ما در آنجا مصرف شده و در اختیار ما هستند برای مثال وجوه نقد در بانک یا صندوق و یا ساختمان و املاک شرکت.

بطور کلی دارایی ها به دو دسته دارایی هایی جاری و دارایی های غیر جاری تقسیم می شوند. تفاوت این دو دسته در میزان زمانی است که برای نقدشوندگی آنها لازم است. دارایی های که نقد کردن یا تبدیل کردن آنها به دارایی دیگر کمتر از یک سال زمان ببرد دارایی جاری و دارایی های که انتظار می رود بیش از یک سال برای نقد کردن آنها زمان بخواهیم دارایی های غیر جاری محسوب می شوند.

برای مثال وجوه نقدی که در بانک و یا صندوق وجود دارد دارایی جاری هستند زیرا بصورت پول نقد هستند و هرگاه بخواهیم می توانیم آنها را تبدیل به دارایی های دیگر بکنیم اما ساختمان یک دارایی غیر جاری محسوب می شود چون فروش آن زمان زیادی می خواهد و ما نیز در یک سال آینده قصد فروش آن را نداریم.

1. دارایی های کل از جمع دارایی های جاری و غیر جاری بدست می آید.
2. بطور کلی در ترازنامه اقلامی که نقدشوندگی بالاتری دارند در سطر بالا تری نوشته می شوند یعنی ابتدا اقلام جاری و سپس غیر جاری. اما بطور کلی چه مواردی در ترازنامه در دارایی ها ثبت می شوند:

۱٫ دارایی های جاری

دارایی های جاری خود شامل چند حساب مختلف می شوند که به شرح زیر است:

• وجوه نقد: این وجوه شامل تمامی نقدینگی که در حساب بانک ها ، صندوق ها و تنخواه ها می شود می باشد و چون بصورت نقد می باشد در اولین سطر دارایی های جاری نوشته می شود.
• سرمایه گذاری های کوتاه مدت: سرمایه گذاری هایی مانند اوراق مشارکت و اوراق بهادار از جمله این سرمایه گذاری ها می باشند که نقدشوندگی بالایی دارند.
• مطالبات و اسناد دریافتنی: مواردی مانند چک و سفته که از دیگران طلب داریم و سر رسید آنها کمتر از یک سال می باشد در این دسته قرار می گیرند.
• پیش پرداخت ها: مبالغی که قبل از دریافت کالا و خدمات پرداخت کرده ایم و هنوز آنها را دریافت نکرده ایم در این قسمت قرار می گیرند مانند پیش پرداخت اجاره یا پیش پرداخت خرید کالا
• موجودی مواد و کالا: این دارایی شامل مواد اولیه کالا های نیمه ساخته و کالای نهایی فروش نرفته می باشد.

۲٫ دارایی های غیر جاری

• سرمایه گذاری های بلند مدت: سرمایه گذاری هایی می باشند که طبق استراتژی ما بیش از یک سال زمان نیاز دارند.
• دارایی های ثابت مشهود و نامشهود: دارایی هایی هستند که قصد فروش زود هنگام آنها را نداریم و نقدشوندگی آنها پایین است. برای مثال دارایی ثابت مشهود ساختمان شرکت و دارایی ثابت نامشهود اعتبار نام تجاری و حق امتیاز های مختلف است.
• مطالبات و اسناد دریافتنی: مطالباتی که سر رسید آنها بیش از یک سال است در این قسمت قرار می گیرند.

ساختار بدهی ها:

بدهی را تعهدات و بدهی های شرکت به دیگران تعریف می کنند. برای مثال از کسی پولی در ازای ارائه خدمات یا کالا گرفته ایم ولی هنوز آن را پرداخت نکردیم و به آن شخص بدهکار هستیم.

بدهی ها نیز مانند دارایی ها بطور کلی به دو دسته بدهی های جاری و بدهی های غیر جاری تقسیم می شوند. بدهی های جاری آن دسته از بدهی ها هستند که کمتر از یک سال به سر رسیدشان می رسند و بدهی های غیر جاری بدهی های بلند مدت هستند که تا یک سال آینده نیاز به تسویه آنها نیست. میزان کل بدهی ها با مجموع بدهی های جاری و غیر جاری برابر است.

بدهی ها نیز در ترازنامه به ترتیب سررسید ذکر می شوند و قبل از حقوق صاحبان سهام نوشته می شوند.

بطور کلی بدهی ها در ترازنامه شامل موارد زیر می باشند:

بدهی های جاری:

• اسناد و حساب های پرداختنی: در این قسمت بدهی هایی که شرکت به تامین کنندگان و فروشندگان مواد اولیه و .. دارد ثبت می شود. سر رسید این اسناد هم کمتر از یک سال می باشد.
• مالیات پرداختنی: میزان مالیاتی است که شرکت باید بپردازد.
• سود سهام پرداختنی: شرکت های سهامی هر ساله میزانی از سود شرکت را بین سهام داران تقسیم می کنند. حساب سود سهام پرداختنی DPS است که در مجمع تصویب شده و هنوز به حساب سهام داران واریز نشده.
• تسهیلات مالی: وام های بانکی و …. در این بخش ثبت می شوند.
• پیش دریافت ها: وقتی برای اراِه خدمات و یا کالایی پولی را زودتر دریافت می کنیم و هنوز خدمات و یا کالا را ارائه نداده باشیم مبلغ بدهی را در این قسمت ثبت می کنیم.

بدهی های غیر جاری:

• اسناد و حساب های پرداختنی: اسنادی که سررسید آنها بیش از یک سال باشد بدهی های بلند مدت محسوب می شوند.
• تسهیلات مالی: تسهیلات مالی که سر رسید آنها بیش از یک سال باشد در این قسمت قرار می گیرند.

نکته : شرایط هر شرکت متفاوت است و ممکن است شرکتی هر کدام از این موارد را نداشته باشد برای مثال هیچ بدهی به بانک نداشته باشد و یا پیش دریافتی در قسمت غیر جاری داشته باشد.

ساختار حقوق صاحبان سهام:

حقوق صاحبان سهام بیانگر میزان حق و حقوق سهام داران و صاحبان شرکت است که ممکن است برای تعداد زیادی اشخاص حقیقی و حقوقی تشکیل شده باشد.

در این قسمت حساب سرمایه های اولیه و اصلی ، برداشت ها ، افزایش سرمایه ها ، صرف سهام ، اندوخته ها و…. ثبت می شود که بطور کلی به شرح زیر می باشند:

• سرمایه: سرمایه ای است که برای شرکت ثبت شده و با تقسیم آن بر ۱۰۰۰ ریال تعداد کل سهام های شرکت بدست می آید.
• اندوخته قانونی: طبق قانون شرکت ها در هر دوره ۵% از سود خالص خود را به عنوان اندوخته قانونی نگه میدارند تا مقدار اندوخته به ۱۰% میزان سرمایه ثبت شده شرکت برسد.
• سود (زیان) انباشته: شرکت ها می توانند طبق اساس نامه خود و سازمان بورس در هر دوره مقداری از سود خود را نگه دارند تا در آینده با آن افزایش اشنایی با انواع نسبت های مالی سرمایه بدهند و یا بصورت نقدی بین سهام داران تقسیم کنند. اگر شرکت زیان ده باشد ضرر های آن طی سال ها انباشته می شود و در این حساب ثبت می گردد.

پیشنهاد می کنیم این مطلب را از دست ندهید: افزایش سرمایه چیست؟!

شکل ظاهری ترازنامه (صورت وضعیت مالی):

تراز نامه به ۲ صورت T شکل و ستونی تهیه می شود که تفاوت آنها تنها در شکل ظاهری است و هیچ تفاوتی در حساب ها نمی کنند. نکته مهم در تهیه ترازنامه برابری دارایی با مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام می باشد که باید رعایت شود.

ترازنامه T شکل:

در این نوع ترازنامه خطی بزرگ به شکل T کشیده می شود و دارایی ها در سمت راست و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام به ترتیب از بالا به پایین در سمت چپ آن نوشته می شوند. شکل زیر خلاصه ای از یک ترازنامه T شکل استاندارد است.

باید در نظر داشته باشیم که جمع دو طرف ترازنامه یعنی کل دارایی ها با جمع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام برابر باشد.

ترازنامه ستونی:

در این ترازنامه مبالغ از بالا به پایین بصورت ستونی نوشته می شوند. ابتدا دارایی ها سپس بدهی ها و در آخر حقوق صاحبان سهام. در تصویر زیر خلاصه ای از ترازنامه ستونی میبینید.

در این ترازنامه نیز باید جمع کل دارایی ها با جمع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام برابر باشد.

نکته : در دروس رشته حسابداری ترازنامه ستونی با ۲ یا ۴ ستون تهیه می شود که در مراحل آموزش بورس نیازی به یادگیری جزییات آنها نمی باشد و یادگیری مثالی که زدیم کافی است.

طرز تهیه ترازنامه (صورت وضعیت مالی):

برای تهیه یک ترازنامه باید به دفاتر و اطلاعات حسابداری که شرکت ها از رویداد های مالی خود ثبت کرده اند دسترسی داشت و با وارد کردن مانده حساب ها به ترازنامه آن را تهیه و تنظیم کرد.

ترازنامه جدید (صورت وضعیت مالی) در کدال:

نکته مهمی که باید به آن توجه کنیم این است که توضیحاتی که در بالا داده شده است با استاندارد های رشته حسابداری می باشد و شرکت های بورسی مطابق استاندارد های سازمان بورس گزارش های خود را در سامانه جامع ناشران یا همان کدال منتشر می کنند.

برای مطاله کامل درباره کدال لطفا به این مطلب مراجعه کنید: کدال چیست؟!

اخیرا نیز نمایش ترازنامه یا همان صورت های مالی در کدال نسبت به قبل تفاوت پیدا کرده و شرکت ها بطرز جدید ترازنامه خود را منتشر می کنند.

ما تمامی این تفاوت ها را با توضیحات بالا بررسی می کنیم اما باید توجه داشت که اغلب این تغییرات ظاهری هستند و اصول ترازنامه و طرز تهیه و تحلیل آن تفاوتی نمی کند.

اما تفاوت ها به شرح زیر می باشند:

1. از لفظ “صورت وضعیت مالی” به جای ترازنامه استفاده می شود و تنهعا تفاوت ظاهی است.
2. به جای حقوق صاحبان سهام از لفظ “حقوق مالکانه” استفاده می شود که این تغییر هم اثری در تحلیل ها نمی گذارد و ظاهری است.
3. در کدال صورت وضعیت مالی به شکل ستونی منتشر می شود اما نکته مهم این است که بر خلاف توضیحات بالا که گفتیم طبق نقدشوندگی بالا از بالا به پایین به ترتیب نوشته می شوند در اینجا برعکس است و ابتدا دارایی های غیر جاری و دارایی های جاری سپس حقوق مالکانه و بعد از آن بدهی های غیر جاری و بدهی های جاری ثبت می شوند.

نکته بسیار مهم : این تغییر ها اثری در تحلیل ها ندارند.

برای مثال نهایی آموزش ترازنامه (صورت وضعیت مالی) به تصویر زیر که صورت وضعیت مالی میان دوره ای ۶ ماهه شرکت اگزوز سازی خراسان است توجه کنید: (می توانید در لینک زیر با کیفیت مطلوب و اطلاعات کامل را دریافت کنید.)

همانطور که مشاهده می کنید جمع دارایی ها با جمع حقوق مالکانه و بدهی ها بابر است.

صورت های مالی و کاربرد آن در تحلیل بنیادی

از راه‌های کاربردی و اصلی ﺗﺤﻠﯿﻞ گران در ارزﯾﺎﺑﯽ شرکت ها، اﺳﺘﻔﺎده از صورت های مالی شرکت‌هاست. صورت های مالی میان‌دوره‌ای دسته‏ای از صورت های مالی است که تاریخ انتشار آن‌ها دوره‏ های مالی غیر از دوره‏ های مالی سالانه عادی و دوره‏های مالی آن‌ها کوتاه‌تر از یک سال مالی است. این اطلاعات را می‏‌توان در دوره‏ های ماهانه،سه‌ماهه، چهار ماهه،شش ماهه و…منتشر کرد.
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﺮان گزارش ها و صورت ﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ را ﺑﺎ اﻗﺪاﻣﺎت مقایسه‌ای تجزیه‌وتحلیل می‌کنند. در ﺗﺠزﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ شرکت ها سعی می‌شود وضعیت سودآوری، وﺿﻌﯿﺖ تولید و فروش ،وضعیت ﺑﺪﻫﯽ ﺷﺮﮐﺖ به‌صورت ﮐﺎﻣﻞ موردبررسی قرارگیرد.

در این مقاله که توسط تیم تولید محتوای آموزشی کالج تی بورس تهیه‌شده است، شما با مهم‌ترین انواع صورت های مالی آشنا خواهید شد. باما همراه باشید.

انواع صورت های مالی (Financial statements)

1. ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﯾﺎ ﺻﻮرت وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺎﻟﯽ،خلاصه وضعیت مالی یک موسسه را دریک زمان معین نشان می‌دهد.
2. ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﺳﻮد و زیان، که ﺧﻼﺻﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻋملیات ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ را در ﯾﮏ دوره ﻣﺎﻟﯽ ﻧﺸﺎن می‌دهد.
3. ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪ، که ﺧﻼﺻﻪ تأمین ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﯾﮏ ﻣﻮﺳﺴﻪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﺳﺘﻔﺎده از مصارف را در فعالیت‌های ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری در ﯾﮏ دوره ﻣﺎﻟﯽ ﻧﺸﺎن می‌دهد.
4. ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﺳﻮد و زﯾﺎن جامع، که تغییرات افزایشی یا کاهشی ناشی از درآمدها یا هزینه‌ها، اعم از تحقق‌یافته یا نیافته را در طی دوره مالی نشان می‌دهد.

ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ

ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﺻﻮرت مالی اﺳﺖ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺰارش داراﯾﯽ ها، ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ و ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم را در ﭘﺎﯾﺎن ﻫﺮ دوره ﻣﺎﻟﯽ ﻓﺮاﻫﻢ می‌کند.

ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ موقعیت ﻣﺎﻟﯽ ﯾﮏ ﻣﻮﺳﺴﻪ را در یک‌زمان ﻣﻌﯿﻦ (شامل دارایی ها، تعهدات اقتصادی موسسه و ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم و ﻣﺎﻟﮑﯿﻦ ﯾﺎ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻣﻮﺳﺴﻪ) ﻧﺸﺎن می‌دهد.

اطلاعات ترازنامه

درترازنامه، دارایی ها در سمت راست و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام که جمع آن‌ها معادل جمع دارایی ها است درسمت چپ نوشته می‌شود.

در ترازنامه عمدتاً دارایی ها به ترتیب سرعت تبدیل‌شدن به وجه نقد، بدهی ها بر اساس زمان سررسیدشان و حقوق صاحبان سهام به ترتیب کاهش بقاءشان طبقه‌بندی می‌شوند.

اجزای ترازنامه

ترازنامه جزو صورت‌های مالی اساسی است که منعکس‌کننده اقلام دائمی واحد تجاری در پایان یک دوره زمانی مشخص است.

در این گزارش خلاصه‌ای از دارایی‌ها، بدهی‌ها، سرمایه و حقوق صاحبان سهام معمولاً در پایان سال مالی شرکت ارائه می‌شود. در حقیقت ترازنامه بیان می‌کند یک شرکت چه میزان دارایی ( زمین، ساختمان و ..) و چه میزان بدهی (وام،حساب‌های پرداختنی و …) دارد.

صورت سود و زیان

صورت سود و زیان خلاصه‌ای از درآمدها و هزینه‌های واحد تجاری است برای یک دوره زمانی، که معمولاً ۱ ماهه، ۳ ماهه، ۶ ماهه و یک‌ساله است. این صورت مالی، سود یا زیان دهی شرکت را که نتیجه عملیات و تصمیمات مالی شرکت در طول یک دوره زمانی مشخص است را نشان می‌دهد. به‌صورت سود یا زیان، صورت حساب درآمد یا صورت حساب عملیات نیز گفته می‌شود و بیانگر عملکرد شرکت در یک دوره زمانی مشخص است.

گزارش سود یا زیان به دو صورت تهیه می‌شود:

الف.روش تک‌مرحله‌ای:

در این روش ابتدا کلیه درآمدها و در ادامه کلیه هزینه‌ها در زیر آن آورده می‌شود. حاصل تفاضل آن‌ها سود یا زیان قبل از کسر مالیات است.

ب.روش دومرحله‌ای:

در این روش ابتدا درآمدهای عملیاتی آورده می‌شود و سپس هزینه‌های عملیاتی در زیر آن آورده می‌شود. تفاضل این دو آیتم سود یا زیان ناخالص را به دست می‌دهد. در ادامه درآمدهای غیرعملیاتی و هزینه‌های غیرعملیاتی آورده می‌شود. حاصل تفاضل این دو آیتم را از سود ناخالص کسر می‌کنیم. سود یا زیان قبل از مالیات به دست می‌آید. با کسر مالیات به سود یا زیان بعد از کسر مالیات یا سود یا زیان خالص به دست می‌آید.

اجزا صورت سود و زیان

صورت سود و زیان شامل عناصر اصلی زیر است :

درآمد

به‌صورت کلی درآمد عبارت است از افزایش در حقوق صاحبان سهام به‌جز مواردی که به آورده صاحبان سهام مربوط می‌شود.

انواع درآمدها به دو گروه طبقه‌بندی می‌شوند:

درآمدهای عملیاتی: درآمدهایی هستند که درنتیجه از فعالیت شرکت در راستای اساسنامه و باهدف رسیدن به‌منظور خاصی که برای آن به وجود آمده است، به دست می‌آیند.

درآمدهای غیرعملیاتی: گروهی از درآمدهای شرکت که در قالب اهداف اساسنامه شرکت نیستند درآمدها غیرعملیاتی نام دارند. به‌عنوان‌مثال شرکت زمینی را می‌خرد که مازاد بر نیاز شرکت است، زمانی که زمین را به فروش می‌رساند، درآمد کسب‌شده در گروه درآمدهای غیرعملیاتی قرار می‌گیرد.

برای روشن شدن موضوع را با مثالی ادامه می‌دهیم ؛ صاحب یک آموزشگاه زبان را فرض کنید ، درآمد اصلی یا عملیاتی از آموزش به دست می‌آید،همچنین در کنار آموزشگاه یک مغازه نیز وجود دارد که درآمد حاصل از آن به‌عنوان درآمد فرعی یا غیرعملیاتی ثبت می‌شود .

سایر درآمدها : سایر درآمدها شامل درآمدی می‌شود که از فعالیت اصلی موسسه به دست نمی‌آید به‌عبارت‌دیگر فعالیت فرعی موسسه می‌باشد (فعالیت اصلی و فرعی در بالا شرح داده شد). به‌طور مثال درآمد مغازه کنار جایگاه آموزشگاه زبان.
پیشنهاد می‌کنم حتما مقاله ” صورت حساب سود و زیان و نکاتی که در مورد آن باید بدانیم ” را مطالعه کنید.

نکته : درآمد حاصل از سود سپرده موسسه در بانک و یا درآمد حاصل از سرمایه گذاری در بورس یا فروش ارزهای خارجی جزو درآمد فرعی موسسه می‌باشد .

هزینه ها

مفهوم کلی هزینه‌ها عبارت است از کاهش در حقوق صاحبان سهام

انواع هزینه‌ها در صورت های مالی به شرح زیر است:

هزینه‌های عملیاتی: این گروه از هزینه‌ها در بردارنده هزینه‎های فروش، بازاریابی، هزینه‌ها مالی و اداری شرکت هستند که ارتباط مستقیم با تولید شرکت ندارند اما امکان حذف آن‌ها از سازمان هم وجود ندارد و از الزامات بقای سازمان هستند.

هزینه‌های غیرعملیاتی: به کلیه هزینه‌هایی که در قالب هزینه بهای تمام‌شده کالا و هزینه‌های اداری و مالی و توزیع و فروش قرار نگیرد هزینه‌های غیرعملیاتی می‌گویند. این دسته از هزینه‌ها دائمی نیستند و با نوع عملکرد شرکت مرتبط نیستند.

بهای تمام‌شده کالای فروش رفته

هزینه های فروش (ب ت ک ف ) نشان‌دهنده هزینه کالاهای فروخته‌شده و یا خدمات ارائه‌شده در طول دوره حسابداری است .ازاین‌رو برای یک موسسه خرده‌فروشی ، هزینه فروش (ب ت ک ف) برابر خواهد بود با مجموع موجودی در آغاز دوره به‌اضافه خرید در طول دوره منهای موجودی انتهای دوره.

درصورتی‌که موسسه ،تولیدکننده محصولی باشد هزینه های فروش (ب ت ک ف ) علاوه بر موارد بالا شامل هزینه های محتمل شده برای تولید محصول که در طول دوره می‌باشد . هزینه های تولید مانند : دستمزد مستقیم ، مصرف مواد مستقیم ، استهلاک کارخانه و ماشین‌آلات ، سربار ساخت و…

صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد گزارشی است که تغییرات در وجه نقد موسسه یا شرکت را که ناشی از فعالیت‌های عملیاتی و غیرعملیاتی، سرمایه گذاری و تأمین مالی در یک دوره زمانی است نمایش می‌دهد.

از بررسی صورت جریان وجوه نقد در صورت های مالی می‌توان نتایج زیر را استنباط کرد:

• توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های خود.
• توانایی شرکت در پرداخت سود به سهامداران.
• انعطاف‌پذیری شرکت در زمینه تأمین مالی عملیات تجاری یا تولیدی خود.

• فعالیت‌های عملیاتی به فعالیت‌های اصلی درآمد شرکت مرتبط است. عموماً جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی اثرات نقدی مبادلات و رویدادهای اقتصادی هستند که در تعیین سود عملیاتی لحاظ می‌شوند.
• فعالیت‌های سرمایه گذاری شامل اعطای وام و وصولی‌های اقساط آن، خرید و فروش دارایی‌های ثابتی است. که انتظار می‌رود سال‌ها برای شرکت درآمد کسب نمایند و خرید و فروش اوراق بهادار می‌باشد.
• فعالیت‌های تأمین مالی نیز شامل استقراض وجه نقد از اعتباردهندگان و بازپرداخت مبالغ استقراض شده و دریافت منابع از مالکان و بازگشت سرمایه گذاری آن‌ها است.

صورت سود و زیان جامع

گزارشی که کلیه تغییرات افزایشی یا کاهشی ناشی از درآمدها یا هزینه ها اعم از تحقق‌یافته و یا تحقق‌نیافته را طی دوره مالی نشان دهد؛ صورت سود و زیان جامع نامیده می‌شود.

صورت سود و زیان جامع باید موارد زیر را به ترتیب نشان دهد:

1. سود یا زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان
2. سایر درآمدها و هزینه های شناسایی‌شده به تفکیک

نمونه‌هایی از این قبیل درآمدها و هزینه‌ها عبارت‌اند از :

1. درآمدها و هزینه های ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت مشهود
2. مبلغ تجدید ارزیابی سرمایه گذاری ها که تحت عنوان دارایی غیر جاری طبقه‌بندی می‌شوند.

نتیجه‌گیری مقاله صورت های مالی:

امیدوارم به‌خوبی به اهمیت کاربرد صورت های مالی در تحلیل شرکت ها پی برده باشید. در تحلیل بنیادی شرکت ها، با این مفاهیم زیاد سروکار داریم. به یاد داشته باشید در تحلیل بنیادی مهم‌ترین اصل آگاهی از روند سودآوری شرکت درگذشته و ادامه این روند در آینده است که با تحلیل صورت های مالی می‌توان از آن آگاهی پیدا کرد.

اگر سؤالی درباره صورت های مالی دارید و یا می­‌خواهید درباره سایر فاکتور های موثر در تحلیل بنیادی اطلاعات بیشتری کسب کنید حتماً با ما درمیان بگذارید. تیم پشتیبانی کالج تی ­بورس و کارشناسان ما آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان است.

صورت مالی چیست؟

در بخش ‌های اقتصادی و مالی یک شرکت همواره از اصطلاحاتی مانند صورت مالی یا گزارش ‌های مالی استفاده می‌ شود، اما آیا معنی و مفهوم این اصطلاحات برای همه آشکار و روشن است؟ صورت ‌های مالی حاوی چه اطلاعاتی هستند و اهمیت استفاده از آن‌ها چیست؟ تهیه و بررسی این گزارش‌ ها وظیفه چه کسی است؟

ممکن است برای بسیاری از افرادی که به ‌تازگی وارد حوزه‌ های مالی شده ‌اند، این سوالات و نمونه ‌هایی از این دست مطرح شوند. همچنین افراد علاقه‌ مند به اصول و مباحث اقتصادی باید با مفهوم اصطلاحات رایج مالی آشنا باشند.
به‌ همین دلیل ما در این مطلب سعی کرده ‌ایم صورت مالی را به‌ طور کامل و به‌ دور از زیاده ‌گویی تعریف کنیم و انواع آن را برای شما شرح دهیم. پس ما را تا پایان همراهی کنید.

تعریف صورت وضعیت مالی

صورت مالی را می‌توان یک گزارش یا داده از اطلاعات مالی و فعالیت‌ های اقتصادی یک شرکت دانست که به‌ صورت برون سازمانی یا درون سازمانی تهیه می‌شود و شامل جزئیاتی مانند میزان سود و زیان شرکت، هزینه‌ های مختلف آن یا سهم و حقوق سهامداران در یک دوره زمانی خاص خواهد شد.

صورت های مالی در سراسر دنیا براساس استاندارهایی که توسط سازمان بین المللی FASB تعریف شده اند تهیه می شوند. اما در ایران دولت استاندارهای مالی را برای تدوین این گزارش ها مشخص می کند.

این گزارش ها در بخش های حسابداری هر شرکت یا سازمانی توسط حسابرسان تهیه می شوند و برای بررسی در اختیار مدیر شرکت یا مقامات بالاتر قرار می گیرند. با تفسیر صورت های مالی می توان به یک دید کلی از وضعیت مالی شرکت دست یافت.

اهمیت صورت های مالی

صورت های مالی معمولا به صورت سالیانه و دوره ای تهیه و بررسی می شوند، اما اطلاعاتی که در این بازه زمانی به دست می دهند اهمیت بسیار زیادی دارند و در پیشرفت شرکت یا برنامه ریزی برای طرح های آینده آن تاثیرگذار هستند.
مهم ترین دلایل اهمیت صورت های مالی عبارت هستند از:

1: صورت های مالی، موجب شفاف سازی می شوند

یکی از اصلی ترین لایل اهمیت صورت های مالی، توانایی شفاف سازی آن ها درباره بخش های مختلف دارایی یک شرکت است.
این گزارش ها با ذکر جزئیات دقیق و تفکیک انواع داده ها، سبب مشخص شدن میزان دارایی، میزان استهلاک، هزینه های جاری و بلند مدت، میزان بدهی، میزان سود هر سهامدار به تفکیک شخص و زمینه سرمایه گذاری، میزان نقدینگی و مسائل دیگر خواهند شد.

تشخیص و تفهیم میزان دقیق این اعداد کمک می کند که چشم اندازی واضحی از وضعیت فعلی شرکت پیش روی مدیران قرار گیرد و با توجه به آن تصمیم گیری برای برنامه های کوتاه مدت، میان مدت یا بلند مدت راحت تر باشد.

2: از بروز اشتباهات جلوگیری می کنند

صورت های مالی در رابطه با کاهش یا جلوگیری از بروز خطاهای مالی اهمیت بسیار زیادی دارند. خطاهای هرچند کوچک می توانند در پیشرفت و موفقیت شرکت تاثیر مخربی داشته باشند به همین دلیل شناسایی آن ها به رشد شرکت کمک بالایی می کنند.

با بررسی دقیق صورت های مالی، میزان کسورات یک شرکت مشخص می شود و همچنین با استفاده از بررسی این گزارش ها می توان به محل کسری شرکت پی برد. این موضوع همچنین در شناسایی برداشت های غیرقانونی و اختلاس های داخل شرکت اهمیت دارد.

3: به ارزیابی میزان مالیات کمک می کنند

یکی دیگر از وجوه اهمیت استفاده از صورت های مالی، بررسی و ارزیابی میزان مالیات یک شرکت است. هرچه میزان درآمد یک شرکت بیشتر باشد به نسبت آن میزان مالیات نیز بالاتر خواهد رفت.

گاهی مدیران شرکت ها پس از پرداخت مالیات از میزان دارایی کاهش یافته خود متعجب می شوند. اما باید توجه داشته باشید که با استفاده از گزارش های مالی می توان میزان مالیات را قبل از پرداخت آن مشخص کرد تا برنامه های مالی شرکت براساس میزان دارایی خالص نه میزان کل دارایی به اضافه میزان بدهی مالیاتی طراحی شوند.

همچنین دولت برای تعیین و اخذ میزان مالیات به صورت های مالی دقیق نیاز دارد که باید در اختیار اداره امور مالیاتی قرار گیرند.

برای آشنایی با مالیات و نحوه محاسبه میزان آن برای کسب و کارهای مختلف، بلاگ پست مالیات چیست را مطالعه کنید.

4: به جلب اعتماد سهامداران کمک می کنند

بعضی از شرکت ها برای جلب اعتماد سهامداران اشنایی با انواع نسبت های مالی میزان سود شرکت را بالا نشان داده و از سوی دیگر میزان هزینه ها یا بدهی را کاهش می دهند و گاهی آن را پنهان می کنند.
این مساله شاید با پنهان ماندن از چشم برخی از سهامداران در کوتاه مدت سبب همکاری آن ها با شرکت شود، اما در طولانی مدت موجب سلب اعتماد سهامداران و ابطال همکاری آن ها خواهد شد.

تنظیم صورت های مالی دقیق و قرار دادن آن در اختیار سهامداران سبب جلب اعتماد بیشتر آن ها به شرکت و همکاری با آن خواهد شد که این مساله در موفقیت و پیشرفت شرکت تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت.

5: به برنامه ریزی دقیق کمک می کنند

همان طور که اشاره شد تنظیم دقیق و بررسی صورت های مالی با قرار دادن چشم اندازی روشن پیش روی مدیران و شفاف سازی در تمام زمینه ها، به مدیران در برنامه ریزی برای خرید بیشتر سهام، سرمایه گذاری در بخش های مختلف یا فروش بخشی از سهام و دارایی ها کمک کرده و از ورشکست شدن شرکت جلوگیری می کنند.

6: باعث بهبود چرخه پرداخت می شوند

تعیین میزان پرداخت های شرکت از جمله پرداخت وام ها یا حقوق کارکنان یا سهامداران تنها با مشخص کردن دقیق اعداد و بررسی صورت های مالی قابل اجرا است. اگر در هر کدام از این پرداخت ها اشتباهی رخ دهد سبب ایجاد مشکل برای کل سیستم مالی شرکت خواهد شد.

انواع صورت مالی

صورت های مالی در انواع مختلفی وجود دارند که هدف از تنظیم آن ها بررسی یک بخش خاص از مسائل مالی شرکت است. به طور کلی صورت های مالی اساسی به چهار نوع تقسیم می شوند که به شرح زیر هستند:

صورت سود و زیان

صورت سود و زیان یا صورت عملیات شرکت، درآمد و هزینه های آن را در یک بازه زمانی مشخص بررسی می کند.
واضح بودن صورت سود و زیان به سهامداران در فهم میزان سود خالص شرکت کمک می کند و از سوی دیگر مدرکی است که با توجه به آن وام دهندگان توانایی شرکت را برای بازپرداخت وام ها مورد ارزیابی قرار می دهند.

برای محاسبه این صورت، میزان هزینه های شرکت را از میزان کل درآمد آن کم می کنند. درآمد شرکت شامل مبالغی می شود که از طریق ارائه یا فروش خدمات به دست می آید. از سوی دیگر به مقداری که برای کسب درآمد مصرف می شود هزینه گفته می شود.

ترازنامه

ترازنامه ها از یکی دیگر از انواع صورت های مالی هستند که گزارش گر وضعیت مالی شرکت در یک دوره مشخص از زمان هستند و شامل جزئیاتی مانند دارایی، بدهی و حق سهامداران خواهند شد.

دارایی ها تمام منابعی هستند که به صورت نقدی یا غیرنقدی در تملک شرکت قرار دارند. همچنین بدهی ها به تعهداتی گفته می شوند که سبب خروج و کاهش دارایی های شرکت می شوند.
از سوی دیگر به اختلاف دارایی ها و بدهی ها، حق سهامداران گفته می شود که در بسیاری از موارد با عنوان دارایی خالص نیز شناخته می شود.

ترازنامه یک فهرست از تمام اعداد و ارقام داخل شرکت است که به طور مفصل اجزای زیر را در بر می گیرد و به معادله ای برای بررسی کلی نیاز ندارد، بلکه هر یک از اجزای آن به طور جدا می توانند مورد محاسبه قرار گیرند:

• وجه نقد
• موجودی کالاهای شرکت
• دارایی های جاری
• حساب های دریافتی
• اموال منقول و غیرمنقول شرکت
• حساب های پرداختنی
• بدهی های بلند مدت
• حقوق صاحبان سهام

صورت وجه نقد

صورت وجوه نقدی شامل گردش نقدینگی شرکت می شود. یعنی تامین و مصرف وجه نقد را در یک دوره مشخص تعیین خواهد کرد. وجه نقد یکی از مهم ترین اجزای مالی یک شرکت است که نبود یا کمبود آن در بسیاری از موارد منجر به شکست شرکت خواهد شد.

بررسی میزان این عامل مالی بسیار مهم است، به همین دلیل حسابداران برای تعیین آن از صورت های سود و زیان یا ترازنامه استفاده می کنند.

ارزیابی صورت وجه نقد به روشن شدن قدرت نقدینگی، توانایی بازپرداخت دیون، انعطاف پذیری مالی شرکت و میزان وجه نقد بالقوه در آینده کمک خواهد کرد.

برای محاسبه این صورت مالی اجزای زیر بررسی می شوند:

• میزان سرمایه گذاری شرکت در زمینه های مختلف مانند دستگاه و لوازم یا زمین و ملک
• میزان فعالیت های عملیاتی شرکت یا به عبارت دیگر میزان وجه نقد صرف شده برای ساخت کالا، ساخت مکان یا ارائه خدمات
• میزان وجه نقد خارج شده از شرکت از طریق بازپرداخت وام ها یا سایر هزینه های مصرفی

صورت سود و زیان جامع

یکی دیگر از صورت های مالی اساسی صورت سود و زیان جامع است که نشان دهنده تمام درآمدها و هزینه های شرکت و به عبارت دیگر ورودی و خروجی های آن با ذکر تمام جزئیات است. برای محاسبه این صورت مالی از داده های سود خالص، زیان کلی و سایر درآمد و هزینه ها استفاده می شود.

هدف صورت های مالی چیست؟

در بالا اشاره کردیم که صورت های مالی اطلاعات و عملکرد مالی یک شرکت و همچنین میزان منعطف بودن آن را بیان می کنند. به عبارت دیگر این صورت ها نشان می دهند که وجوه نقد یا دارایی شرکت از کجا تامین می شود و در چه راهی به مصرف می رسد.

این گزارش های مالی باید به نحوی تنظیم شوند که اطلاعات را بدون پیچیدگی خاصی در اختیار مدیر شرکت، سهامداران یا بستانکاران قرار دهند. بیان اطلاعات به شکل اشنایی با انواع نسبت های مالی طبقه بندی شده و به طور خلاصه به تحقق این هدف کمک بسیار زیادی می کند.

سخن نهایی

اطلاعات مالی هر شرکتی اصلی ترین سرمایه آن شرکت محسوب می شوند. اطلاع از بخش های مختلف مالی و بررسی آن ها توسط حسابداران و ارائه این اطلاعات به مدیران، در پیشرفت و حفظ نظم شرکت اهمیت به‌سزایی دارد.
صورت های مالی آمار و ارقامی هستند که فعالیت های مختلف مالی یک موسسه را در یک بازه زمانی خاص بررسی می کنند و خود به انواع متفاوتی از جمله صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع، صورت وجه نقد و ترازنامه تقسیم می شوند.

فیلم آموزشی نسبت های مالی و افزایش سرمایه با احمد لحیم گرزاده

یکی از الزامات یک معامله­ گر حرفه­ ای آگاهی از وضعیت صورت­های مالی یک شرکت تولیدی و ارزیابی وضعیت فعالیت عملیاتی آن شرکت هست. توجه داشته باشید که ما سهام یک شرکت با ماهیت انتفاعی را خریداری می­کنیم یعنی برنامه شرکت باید بر مبنای تحقق سودآوری و ارزش ­آفرینی برای مالکان آن که ما سهامداران باشیم قرار داشته باشد.

هم­چنین توجه داشته باشید که ما وقتی تصمیم به خرید سهام یک شرکت می­گیریم در حقیقت آینده آن شرکت را خریداری می­کنیم پس یکی از وظایف اصلی ما به عنوان یک معامله ­گر جهت تحقق یک سرمایه گذاری مطمئن اینست که بتوانیم چشم انداز روشنی از وضعیت آتی یک شرکت داشته باشیم.

برای انجام این مهم لازم هست تا گذشته شرکت را مطالعه کنیم و با تحلیل وضعیت شرکت و ارزیابی روند گذشته در مورد آینده شرکت تحلیل و پیش­بینی لازم را انجام دهیم.

نسبت­های مالی نگاهی به شرکت از بیرون به درون آن

یکی از ابزارهایی که عموما بسیار کم­اهمیت تلقی می­شود و در بسیاری از تحلیل­ها چندان مورد توجه قرار نمی­گیرد مبحث نسبت­های مالی هست. در حقیقت نسبت­های مالی یکی از ابزارهای اصلی مدیران داخلی شرکت­ها هست که با استفاده از این نسبت­ها و آگاهی از تمامی بخش­های داخلی شرکت تصمیمات عملیاتی برای آن می­گیرند.

اما سرمایه گذاران به عنوان مالکان اصلی یک شرکت نیز بایستی به این نسبت­ها نگاه ویژه و حرفه­ای داشته باشند و با نگاه کامل و شفاف و توجه به تمامی جزییات اقدام به خرید سهام نمایند. در حقیقت نسبت­های مالی یکی از بخش های مهم در ارزیابی گذشته شرکت هست که با استفاده از آن نسبت­ها می­توانیم در مورد وضعیت سلامت فعالیت شرکت و هم­چنین قیاس آن با شرکت­های هم­صنعت آن قضاوت شفاف­تری داشته باشیم.

ناگفته نماند که ارزیابی وضعیت فروش و بهای تمام شده، طرح­های توسعه و … از دیگر متغیرهای اثرگذار بر تصمیمات ما محسوب می­شود. نسبت­های مالی که در این مجموعه آموزشی خدمت شما تشریح می­شود در چهار دسته نسبت­های نقدینگی، نسبت­های اهرمی, نسبت­های سودآوری و نسبت­های ارزش بازار طبقه­ بندی می­شوند.

افزایش سرمایه و انواع آن

از آغاز فعالیت بازار بورس در ایران بعد از اتمام جنگ با عراق همواره مبحث افزایش سرمایه شرکت­های بورسی جزو جذاب­ترین مسائل نزد سرمایه­گذاران بوده است. اما هر چه عمر بازار سرمایه افزایش پیدا کرد نگاه سرمایه­گذاران به مبحث افزایش سرمایه حرفه­ای­تر شده است. با توجه به تنوع روش­های افزایش سرمایه و ماهیت هر کدام از روش­ها لازم هست تا نگاه عمیق و کاملی را نسبت به تمامی آنها داشته باشیم.

انواع روش­های افزایش سرمایه را که از طریق سامانه کدال منتشر می­شود برای شما تشریح کرده­ایم. انواع روش­های افزایش سرمایه عبارتند از:

◼ افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران

◼ افزایش سرمایه از محل سود انباشته

◼ افزایش سرمایه از محل سایر اندوخته­ ها

◼ افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی­ها

◼ افزایش سرمایه از محل صرف سهام

از زمان ارائه پیشنهاد افزایش سرمایه توسط هیئت مدیره تا زمان ثبت افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکت­ها مراحل متعددی طی می­شود که با توجه به متغیرهای مختلف شرایط مختلفی پیرامون قیمت سهم مشمول افزایش سرمایه رخ می­دهد.

به عنوان مثال مبحث افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی­ها زمانی که در ابتدای روند صعودی بازار قرار داریم سبب شروع یک روند صعودی پرقدرت در سهام مشمول می­شود در حالی که همین افزایش سرمایه در دوران رکود عموما تغییر با اهمیتی را در سهام ایجاد نمی کند. سعی شده است تا به تمامی این ریزنکات پرداخته شود. تا بتوانید با دانش کاملی در قبال این روش­های افزایش سرمایه تصمیم­گیری و اقدام نمایید.

در این راستا در این مجموعه آموزشی در رابطه با ماهیت هر کدام از روش­های افزایش سرمایه؛ نحوه محاسبه قیمت تئوریک سهم بعد از افزایش سرمایه و نکات معامله­گری در هر کدام از روش­ها برای شما نکاتی را عنوان کرده­ام و ازین دریچه تلاش شده است تا آموزش جامعی را به ساده­ترین شیوه ممکن برای شما تشریح نمایم.

سرمایه در گردش چیست؟ (مفهوم و فرمول)

سرمایه در گردش یا (Working Capital) از موضوعات مهم در تحلیل بنیادی سهام در بورس و دانش مالی است.

در هر شغل یا کسب‌وکاری که باشید، یا هر شرکتی را که بخواهید تحلیل کنید باید از مفهوم سرمایه در گردش اطلاع داشته باشید.

برای مثال، با افزایش دغدغه‌های زندگی، افراد کمتر فرصت خرید حضوری پیدا می‌کنند و میزان خرید اینترنتی افزایش چشمگیری پیدا کرده است. در سایت‌های مختلف گاهی دیده می‌شود که حراج‌ها و تخفیف‌های جذابی برای کالا یا گروهی از کالاها در نظر گرفته می‌شود. فرض کنید کالایی که قبلا 30 میلیون تومان قیمت داشته را اکنون با تخفیفی استثنایی 25 میلیون تومان می‌فروشند. آیا می‌توانید در یک بازه زمانی کوتاه این مبلغ را فراهم آورید؟ اگر به این میزان وجه نقد ندارید، آیا دارایی دارید که بتوانید آن را به‌سرعت به وجه نقد تبدیل کنید؟ برای پیدا کردن پاسخ این پرسش‌ها باید از مفهوم سرمایه در گردش اطلاع داشته باشید.

در این مقاله قصد داریم در ارتباط با سرمایه در گردش صحبت کنیم.

تعریف سرمایه در گردش چیست؟

تعریف رسمی سرمایه گردش در علم مالی به این صورت است:

تمام دارایی‌های جاری (شامل پول نقد، حساب‌های دریافتنی و موجودی کالا و انبار) منهای تمام بدهی‌های جاری (مثل دست‌مزد، اجاره‌بها، مالیات و غیره)

فرمول سرمایه در گردش

برای همین می‌توانیم فرمول سرمایه در گردش را به این صورت بنویسیم:

بدهی‌های جاری - دارایی‌های جاری = سرمایه‌ درگردش

مثال از محاسبه سرمایه در گردش

در صورت وضعیت مالی تلفیقی شرکت ملی صنايع مس ايران، منتهی به 1398/12/29 میزان بدهی و دارایی شرکت از این قرار است:

جمع دارایی جاری: ۱۹۱,۵۷۱,۶۲۵ (میلیون ریال)

جمع بدهی جاری: ۸۳,۸۱۰,۹۴۱ (میلیون ریال)

سرمایه در گردش برابر می‌شود با: 107,760,684 (میلیون ریال)

پس فملی در پایان سال 98، معادل 10.7 هزار میلیارد تومان سرمایه در گردش دارد.

مفهوم سرمایه در گردش

این که یک فرد در زمان کوتاه‌مدت بتواند نیازهای مالی خود را برطرف کند، بستگی به سرمایه در گردش آن شخص دارد. در واقع سرمایه در گردش امکان نقدپذیری دارایی‌های یک فرد یا یک کسب‌وکار را نشان می‌دهد. از این اصطلاح می‌شود هم در حسابداری شخصی و هم در حسابداری کسب‌وکارها استفاده کرد.

با فهمیدن مفاهیم اساسی می‌توانید بفهمید که آیا از سلامت مالی برخوردارید؟ آیا در مواقع ضروری، مثل درگیر شدن به یک بیماری، می‌توانید از پس هزینه‌ها بربیایید؟ یا زمانی که فرصت‌های سرمایه‌گذاری یا خرید مناسب پیش بیاید می‌توانید نقدشوندگی لازم برای استفاده از این موقعیت را تامین کنید؟

برای سرمایه‌گذاری در یک شرکت نیز می‌توان میزان سرمایه در گردش آن را بررسی کرد. سرمایه در گردش دارایی است که یک فرد یا شرکت برای تامین مالی، جهت ایفای تعهدات فعلی و کوتاه‌مدت خود در دسترس دارد. به سرمایه در گردش، دارایی‌های جاری هم می‌گویند. در مقاله آشنایی با ترازنامه، در رابطه با دارایی‌ها و بدهی‌های جاری صحبت کردیم.

دارایی جاری چیست؟

گفتیم دارایی‌های جاری، دارایی‌هایی هستند که انتظار می‌رود طی یک دوره یک ساله یا یک چرخه عملیات به وجه نقد تبدیل شوند و یا در دوره عملیات از آن‌ها استفاده شود. در واقع دارایی‌های جاری به راحتی و در مدت‌زمان کم به وجه نقد تبدیل می‌شوند، یعنی نقدشوندگی بالایی دارند.

برای مثال وجه نقد، حساب‌های جاری، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، موجودی مواد و کالا به‌راحتی به وجه نقد تبدیل می‌شوند. فرض کنید شما مقدار زیادی از پول خود را به خرید سهام تخصیص می‌دهید. اوراق بهاداری مثل سهام از نقدشوندگی بالایی برخوردارند، بنابراین در مواقع ضروری می‌توان آن‌ها را به‌سرعت (در صورتی که بازار شرایط عادی داشته باشد) به وجه نقد تبدیل کرد. طلا نیز می‌تواند جزئی از دارایی‌های جاری باشد، زیرا همیشه تقاضا برای آن وجود دارد.

موجودی مواد و کالا هم برای شرکت‌ها، دارایی جاری به‌حساب می‌آید. چون شرکت می‌تواند از طریق فروش آن‌ها را به وجه نقد تبدیل کند. پس اگر بخواهیم از میزان نقدشوندگی دارایی‌های یک شرکت باخبر بشویم باید به ترازنامه آن توجه کنیم.

بدهی جاری چیست؟

اما تنها توجه به دارایی‌های جاری نمی‌تواند دید روشنی از توانایی شرکت در تامین مالی در شرایط بحرانی به ما بدهد. بنابراین باید به بدهی‌های جاری هم توجه کرد. بدهی‌ها تعهدات یک شرکت یا واحد تجاری هستند که به‌خاطر مبادلات گذشته ایجاد شده‌اند. به بدهی‌هایی که انتظار می‌رود طی یک چرخه عملیات و یا یک سال از تاریخ ترازنامه (هرکدام که طولانی‌تر است) تسویه شوند، بدهی جاری گفته می‌شود. همچنین به بدهی‌هایی که از طریق دارایی جاری و یا از طریق ایجاد بدهی‌های جاری جدید تسویه می‌شوند نیز بدهی جاری می‌گویند. به‌خاطر همین موضوع خالص سرمایه در گردش مطرح شده است.

خالص سرمایه در گردش

در واقع خالص سرمایه در گردش که به آن(Net Working Capital) هم گفته می‌شود، مابه‌التفاوت دارایی‌ها و بدهی‌های جاری را نشان می‌دهد. این محاسبه به ما می‌گوید که شرکت برای تامین هزینه‌های جاری چقدر وجه نقد و یا دارایی که به راحتی نقد می‌شود، دارد. آیا این پول کفاف هزینه‌هایش را می‌دهد یا مجبور است وام بگیرد؟

علت عدم دخالت دارایی‌ها و بدهی‌های غیرجاری در این فرمول، نقدشوندگی اندک آن‌ها است. فرض کنید شما برای پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود، بخواهید یک خانه یا زمین را به‌فروش برسانید. چه مدت طول می‌کشد تا این زمین فروش برود؟ ممکن است فروش زمین زمان زیادی را به خود اختصاص دهد و شما نتوانید تا تاریخ مورد نظرتان آن را بفروشید. بنابراین دارایی‌هایی مانند زمین، املاک و سایر دارایی‌های غیرجاری را در این محاسبه در نظر نمی‌گیرند. فرمول محاسبه خالص سرمایه در گردش به صورت زیر است:

برای محاسبه خالص سرمایه در گردش شرکت‌ها، می‌توانید به سایت کدال مراجعه کرده و با جستجوی نام یا نماد شرکت به ترازنامه آن دسترسی پیدا کنید.

با کسر بدهی‌های جاری یک شرکت از دارایی‌های جاری آن می‌توان خالص سرمایه در گردش آن شرکت را محاسبه کرد.

به‌طور کلی سرمایه در گردش معیاری برای سنجش نقدینگی و نقدشوندگی، بهره‌وری عملیاتی و سلامت مالی شرکت است. اگر تفاوت بین دارایی‌ها و بدهی‌های جاری رقمی مثبت باشد، می‌توان انتظار داشت علاوه‌بر پرداخت بدهی‌ها، مبلغی برای سایر مخارج و هزینه‌های احتمالی وجود دارد. همچنین می‌توان انتظار داشت که شرکت از فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای رشد و سودآوری خود استفاده کند.

اما اگر دارایی‌های جاری کمتر از بدهی‌های جاری باشد، ممکن است شرکت در بازپرداخت بدهی‌هایش به مشکل بخورد حتی می‌تواند تا مرز ورشکستگی پیش برود.

چرا خالص سرمایه در گردش بهتر است مثبت باشد؟

فرض کنید صاحب شرکتی هستید و مقدار زیادی از موجودی کالای خود را به‌طور نسیه فروخته‌اید. اما پولی که قرار بود بابت فروش دریافت کنید در تاریخ سررسید به دست شما نرسیده است. اگر در این بازه زمانی شرایطی مثل پرداخت حقوق به کارکنان به‌وجود بیاید که مجبور به پرداخت وجه نقد باشید، باید وجه نقد اضافی برای استفاده وجود داشته باشد. شاید بتوان حقوق کارمندان یک شرکت را به تعویق انداخت اما نمی‌توان به تعهداتی که شرکت به تامین‌کنندگان مواد اولیه خود داده است، عمل نکرد.

برخی از شرکت‌ها وجود دارند که در بعضی از فصل‌ها میزان فروششان افزایش پیدا می‌کند اما در برخی از ماه‌ها جریان نقد ورودی به شرکت کاهش پیدا می‌کند. وجود خالص سرمایه در گردش مثبت، می‌تواند به سهامداران و سرمایه‌گذاران این اطمینان را بدهد که در سایر ماه‌ها عملکرد عادی شرکت دچار اختلال نخواهد شد.

وجود سرمایه در گردش اضافی می‌تواند به شرکت، در استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری کمک می‌کند. حتی در زندگی شخصی افراد هم، وجود مبلغی اضافی بر مصارف شخصی و هزینه‌ها، می‌تواند به شما در استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری کمک کند. به مثال اول مقاله برگردید. اگر شما سرمایه‌ای مازاد بر هزینه‌هایتان داشته باشید، در مواردی که تخفیف اعمال شود و یا بازاری برای ورود جذاب باشد، می‌توانید از آن استفاده کنید.

بالا بودن میزان سرمایه در گردش همیشه هم خوب نیست و می‌تواند نشانگر عدم مدیریت صحیح وجوه نقد و استفاده نکردن از فرصت‌های سرمایه‌گذاری باشد.

بررسی موردی سرمایه در گردش

در ادامه روند تغییرات سرمایه در گردش خالص یکی از شرکت‌های صنعت فولاد را طی پنج ساله گذشته بررسی کرده‌ایم. همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید، سرمایه در گردش شرکت‌ها همواره رقمی ثابت نیست و در گذر زمان تغییر می‌کند. این تغییرات به دلایل مختلفی رخ می‌دهد.

برای مثال ممکن است یک ملک یا ساختمان مربوط به شرکت به‌فروش برود. بنابراین این دارایی از لیست دارایی‌های غیرجاری خارج خواهد شد و به صورت وجه نقد در لیست دارایی‌های جاری قرار می‌گیرد.

این موضوع در رابطه با بدهی‌ها هم صدق می‌کند. برای مثال برخی از بدهی‌های بلند‌مدت در سال آخر، زمانی که مهلت پرداخت کمتر از یک سال است به‌عنوان بدهی‌های جاری شناسایی می‌شوند.

بهتر است که سرمایه در گردش را برای چند دوره بررسی کنیم تا علاوه‌بر آشنایی با روند تغییرات مالی شرکت، از توانایی شرکت برای تامین مالی و بازپرداخت بدهی‌هایش اطمینان حاصل کنیم.

برای این کار به سایت کدال مراجعه کردیم. بعد از بررسی صورت‌ وضعیت مالی شرکت (ترازنامه) میزان دارایی‌ها و بدهی‌های جاری شرکت را به‌دست آوردیم. با کسر بدهی‌های جاری از دارایی‌های جاری خالص سرمایه در گردش را برای هر سال محاسبه کردیم.

در سال 1394 خالص سرمایه در گردش شرکت منفی بوده است. یعنی میزان دارایی جاری آن از بدهی‌هایش کمتر بوده. سپس نسبت جاری را از طریق تقسیم دارایی جاری به بدهی جاری محاسبه کردیم. که این نسبت در سال 94 از یک کمتر بوده، یعنی در آن سال شرکت می‌توانست در بازپرداخت بدهی‌های کوتاه مدتش با مشکل برخورد کند.

خالص سرمایه در گردش در سال 1394 24,025,012- =۵۱,۴۵۳,۹۹۸ - ۲۷,۴۲۸,۹۸۶

نسبت جاری سال 1394 0/53 =۲۷,۴۲۸,۹۸6/۵۱,۴۵۳,۹۹۸

اما به مرور در چند سال گذشته وضعیت نقدشوندگی شرکت بهبود یافته و این نسبت بیش از عدد یک شده است. یعنی در گذر زمان شرکت با مدیریت صحیح توانسته از یک وضعیت نه چندان خوب نقدینگی به وضعیت مناسب برسد. در این حالت شرکت علاوه‌بر بازپرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود می‌تواند از پس هزینه‌های احتمالی پیش‌بینی نشده برآید و حتی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری هم استفاده کند.

بررسی روند تغییرات خالص سرمایه در گردش و نسبت جاری شرکت فولاد خوزستان

نسبت جاری

علاوه‌بر بررسی خالص سرمایه در گردش شرکت، می‌توان نسبت‌های مالی آن، مثل نسبت‌های نقدشوندگی را هم بررسی کرد. قبلا در مقاله‌ای جدا به توضیح این نسبت‌ها پرداختیم و گفتیم که این نسبت‌ها ما را از ریسک نقدینگی شرکت باخبر می‌کنند. مرتبط‌ترینِ نسبت‌ها به سرمایه در گردش خالص، نسبت‌های جاری و آنی هستند. هر چه این نسبت‌ها بیشتر باشند، ریسک نقدشوندگی شرکت پایین‌تر می‌آید.

معمولا شرکت‌هایی با نسبت جاری کمتر از یک، برای سرمایه‌گذاران، بدهکاران و اعتباردهندگان پرریسک دیده می‌شوند.

بررسی خالص سرمایه در گردش و نسبت‌های نقدشوندگی به ما کمک می‌کند تا بفهمیم، شرکت در شرایط بحرانی چگونه عمل می‌کند، آیا از پس هزینه‌های احتمالی برمی‌آید یا خیر.

موارد ذکر شده تحت عنوان سرمایه در گردش چیست؟ تنها قسمت کوچکی از دنیای بزرگ و پیچیده تحلیل بنیادی است. با یاد گرفتن این موارد می‌توان با خیال راحت‌تری اقدام به سرمایه‌گذاری کرد.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.