مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه

منظور از ضریب بتا در بورس چیست و مفهوم ضریب بتا چیست؟ نحوه محاسبه ضریب بتا از دید آمار

مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه

ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری
در بورس اوراق بهادار، نوعی از دارایی با عنوان دارایی مالی یا اصطلاحا دارایی کاغذی خرید و فروش می‌شود‌. سهام، اوراق مشارکت و سایر انواع اوراق بهادار ازجمله این دارایی‌های مالی هستند‌. همچنین ارزش دارایی مالی به پشتوانه یک دارایـی دیگر تعیین می‌شود‌. برای مثال، ارزش سهام یک شرکت به عملکرد شرکت مذکور بستگی دارد و با بهبود یا ضعف عملکرد شرکت، ارزش سهام آن هم مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه بالا و پایین می‌رود‌. به گزارش سنا، در انتخاب یک دارایی مالی مثل سهام، توجه به اطلاعاتی که می‌‌تواند بر قیمت آن دارایی تاثیرگذار باشد، بسیار حائز اهمیت است، چون تصمیم‌گیری براساس اطلاعات می‌تواند تا حد زیادی ریسک سرمایه‌‌گذاری شما را کاهش دهد‌. اما ریسک چیست و چطـور می‌توان ریسک سرمایـه‌گذاری در بورس را کاهش داد؟ در یک تعریف بسیار ساده، ریسک، احتمال محقق نشدن پیش‌بینی‌‌هاست‌. برای مثال، فرض کنید قیمت سهام شرکت الف در حال حاضر ۱۵۰ تومان است‌. شما پیش‌‌بینی می‌‌کنید که قیمت سهام این شرکت در ماه آینده به ۱۶۰ تومان برسـد و براساس این پیش‌‌‌بینی، اقدام به خرید سهام می‌کنید‌. در اینجا دو حالت ممکن است رخ دهد: یا سهام مزبور در ماه آینده به ۱۶۰ تومان یا بالاتر از آن می‌‌رسد که در این صورت شما ریسک سرمایه‌گذاری را با موفقیت پشت‌سر گذاشته‌اید و به اصطلاح ریسک سرمایه‌‌گذاری شما صفر بوده است یا اینکه پیش‌‌بینی شما محقق نمی‌شود و سهام آن شرکت با قیمتی کمتر از آنچه پیش‌‌بینی کرده بودید، به فروش می‌رسد‌. مثلا در ماه آینده قیمت سهام مزبور به ۱۵۵ تومان می‌‌رسد‌. در این صورت پیش‌‌بینی شما با ۵۰ درصد عدم موفقیت همراه بوده است‌. بدین‌ترتیب مشخص می‌شود که تعریف دیگر ریسک، احتمال عدم موفقیت است‌. هر اندازه احتمال عدم موفقیت در سرمایه‌‌گذاری بیشتر باشد، اصطلاحا ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد بود‌. بنابراین، با دقت در مفهوم ریسک می‌توان به دو نکتـه اساسی پی برد: پیش‌بینی صحیح نقش بسیار زیادی در کاهش ریسک سرمایه‌‌گذاری دارد‌. چون لزوما همواره پیش‌‌‌بینی‌‌ها به‌طور کامل منطبق بر واقعیت نخواهد بود، لذا فردی که قصد دارد با خرید سهام در بورس سرمایه‌گذاری کند، بایـد توانایی پذیرش ریسک را داشته باشد‌. البته در آینـده، بیان خواهیم کرد که در سال‌های اخیر و با طراحی برخی شیوه‌های جدید سرمایه‌‌گذاری مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه در بورس، امکان سرمایه‌‌گذاری بدون ریسک در بورس هم برای افراد فراهم شده است‌. اما به هر حال، باید توجه داشت که موضوعـی تحت عنوان ریسک، همواره باید در سرمایه‌گذاری‌ها مدنظر قرار گیرد‌. اما در کنار مفهوم ریسک، مفهوم دیگری نیز همواره در ادبیات سرمایه‌‌گذاری مورد استفاده قرار می‌‌گیرد؛ مفهومی به نام بازده‌. منظور از بازده، درآمد حاصل از سرمایه‌‌گذاری است‌. در برنامه‌‌های قبل، توضیح دادیم که فردی که سهامی را خریداری می‌کند، از دو محل،کسب درآمد می‌کند: اول دریافت سود نقدی سالانه و دوم، درآمد ناشی از افزایش قیمت سهام‌. مجموع این دو را بازده می‌‌گویند‌. مثلا فرض کنید فردی، سهام شرکتی را به قیمت ۱۵۰ تومان خریداری می‌‌کند‌. اگر این شرکت در پایان سال، به ازای هر سهم، ۱۵ تومان سود نقـدی به سهامدارانش بدهـد و قیمت سهم هم در پایان سال، به ۱۹۵ تومان برسد، بنابراین بازده سرمایه‌گذاری فرد در مجموع ۴۰ درصد بوده است، ۱۰ درصد بازده ناشی از دریافت سود نقدی و ۳۰ درصد بازده ناشی از افزایش قیمت سهام‌. فرض کنید شما به جای خرید سهام یک شرکت، اوراق مشارکت را از بانک خریداری کرده‌‌اید و نرخ سود سالانه اوراق مشارکت هم ۲۰ درصد تعیین شده است‌. مشخص است که بازده سرمایه‌‌گذاری شما در یک سال از طریق اوراق مشارکت ۲۰ درصد خواهد بود‌. در واقع، در اوراق مشارکت، برخلاف سهام، قیمت خود اوراق مشارکت ثابت است و سرمایه‌گذار، فقط سود ثابتی را در فواصل زمانی تعریف شده دریافت می‌کند‌. سوالی که مطرح می‌‌شود این است که چرا باید یک نفر سهامی را خریداری کند که ۴۰ درصد بازده دارد ولی فرد دیگری به ۲۰ درصد بازده راضی می‌شود؟ اگر از شما چنین سوالی را بپرسند، چه جوابی دارید؟ احتمالا پاسخ می‌دهید: از کجا معلوم که سهام شرکت مورد نظر، حتما ۴۰ درصد بازدهی داشته باشد؟ اگر قیمت سهم برخلاف پیش‌‌‌بینی‌‌ها، به ۱۹۵ تومان نرسید، چه می‌شود؟ اگر شرکت سود نقدی کمتری از مقدار پیش‌‌‌بینی‌ شده توزیع کرد، تکلیف چیست؟ خرید اوراق مشارکت، حداقل این تضمین را دارد که قطعا ۲۰ درصد بازدهی به دست خواهد آمد و پاسخ‌‌هایی از این دست‌. اما با وجود همه این تردیدها، بسیارند سرمایه‌گذارانی که ترجیح می‌دهند به جای دریافت بازدهی ۲۰ درصدی بدون تحمل ریسک، ریسک بیشتری را متحمل شوند و در ازای پذیرش این ریسک، بازدهی بیشتری به دست آورند‌. به همین علت است که به بازده، پاداش ریسک هم می‌‌گویند؛ یعنی کسب بازدهی بیشتر، در ازای پذیرش ریسک بیشتر و کسب بازدهی کمتر، در ازای پذیرش ریسک کمتر‌.

راه دریافت برگه سهام ناپدید شده
اگر برگه سهم خود را گم کرده‌اید یا به هر دلیلی دسترسی به آن برای شما غیرممکن است، می‌توانید با استفاده از خدمات شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه، دوباره صاحب برگه سهام شوید‌. صدور گواهینامه سپرده سهام المثنی، برای افراد حقیقی و حقوقی روال‌های متفاوتی دارد‌. برای صدور برگه سهام سپرده برای افراد حقیقی، سهامداران باید با اصل شناسنامه و کارت ملی به دفاتر پیشخوان منتخب شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (اسامی دفاترپیشخوان منتخب در سایت شرکت سپرده‌گذاری موجود است) مراجعه کنند‌. صدور «گواهینامه نقل و انتقال سهام» المثنی، حضور شخص سهامدار جهت احراز هویت الزامی است‌. صدور گواهینامه المثنی فقط برای سهام‌های سپرده شده، پذیرفته در بورس و فرابورس که در بازار سرمایه معامله شده‌اند صادر می‌شود و سهامدار درصورت مفقود شدن سهام غیرسپرده، خارج ازبورس یا شرکتی که ورود اولیه به بازار بورس داشته ولی تاکنون معامله‌ای روی نماد آن شرکت انجام نشده است ‌باید به ناشر(شرکتی که سهامدار آن است) مراجعه کند‌. البته، صدور «گواهینامه‌های نقل و انتقال سهام» مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه المثنی در بورس‌های منطقه‌ای نیز قابل انجام است و سهامداران می‌توانند از این بازارهای منطقه‌ای نیز برای صدور برگه‌های المثنی یاری بگیرند‌. علاوه بر این، سهامداران حقوقی و سهامدارانی که به دفاتر پیشخوان منتخب شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و یا بورس‌های منطقه‌ای دسترسی ندارند می‌توانند، برای صدور گواهینامه سپرده سهام المثنی به ناشرین (شرکتی که سهامدار آن هستند) مراجعه کنند‌.
نقدشوندگی در بازار سهام
یکی از ویژگی‌های یک دارایی خوب، این است که قابلیت نقدشوندگی بالایی داشته باشد؛ یعنی بتوان آن را سریع به پول نقد تبدیل کرد‌. برای هر کسی، در طول زندگی ممکن است شرایطی پیش ‌آید که نیاز به نقد کردن دارایی‌های خود پیدا کند‌. نقد کردن دارایی‌ها علاوه بر این که مشکلات خاص خود را دارد، نیازمند زمان است‌. فرض کنید شما سرمایه‌ خود را به یک دستگاه آپارتمان تبدیل کرده‌اید و اکنون، به دلیل شرایطی، به پول نیاز پیدا کرده‌اید و می‌خواهید آپارتمان را بفروشید‌. روشن است که شما، از زمان تصمیم به فروش تا فروش و دریافت وجه آن با مشکلات فراوانی مثل پیدا شدن مشتری، توافق برای معامله، انتقال سند و‌. ‌. ‌. مواجه خواهید بود‌. اما افرادی که با خرید سهام و یا سایر انواع اوراق بهادار، در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند، به محض تصمیم به فروش کافی است به اولین کارگزاری بورس در سراسر کشور مراجعه کنند و تقاضای فروش خود را ثبت کنند‌. حتی در شرایط بحرانی نیز در صورتی که شما سهام خود را به قیمت اندکی مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه کمتر از قیمت روز بازار برای فروش عرضه کنید، در کوتاه‌ترین زمان به پول نقد تبدیل خواهد شد‌. این شرایط سبب شده است تا درجه‌ نقدشوندگی اوراق بهادار نسبت به سایر سرمایه‌گذاری‌ها بالاتر باشد‌.

منظور از ضریب بتا در بورس چیست؟

منظور از ضریب بتا در بورس چیست و مفهوم ضریب بتا چیست؟ نحوه محاسبه ضریب بتا از دید آمار

برای تعریف ضریب بتا به زبان ساده بهتر است از مفهوم ریسک شروع کنیم. ریسک که از نامش مشخص است یه کلمه با بار منفی است به طور خلاصه به هر پدیده و عملی که باعث شود نتیجه ایی را که سرمایه گذار انتظارش را داشته رخ ندهد را ریسک می نامند. ضریب بتا (β) شاحصی است که برای اندازه گیری ریسک سیستماتیک در نظر گرفته شده است. کاربرد ضریب بتا در تعیین میزان ریسک و بازده مورد انتظار سهم و مقایسه آن با شاخص بورس مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه می باشد.

انواع ریسک:

• ریسک سیستماتیک
• ریسک غیر سیستماتیک

ریسک سیستماتیک به چه معناست؟

به عبارتی ریسک سیستماتیک وابسته به تحولات کلی بازار است بدین معنی که ریسک سیستماتیک در اثر حرکت‌های کلی بازار به وجود می‌آید و نمی شود ریسک سیستماتیک را از بین برد و صفر کرد.

ریسک غیر سیستماتیک چیست؟

ریسکی است که از خصوصیات خاص شرکت مانند نوع محصول ساختار سرمایه سهامداران عمده اثر میگیرد.

پرتفوی به چه معناست؟

به مجموعه ای از دارایی های مالی یک شخص پرتفوی یا سبد دارایی ها می گویند. دارایی های مالی عبارت اند از: سهام، اوراق مشارکت و اوراق قرضه و معادل‌های پول نقد نظیر سپرده های بانکی، همچنین سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری مشترک و صندوق های قابل معامله.

از روش های متفاوتی می توان برای محاسبه ریسک استفاده کرد اما در زیر به چند مورد اشاره می کنیم:

روش‌های اندازه‌ گیری ریسک

• دامنه تغییرات
• متوسط انحراف خطی (متوسط قدر مطلق انحرافات)
• واریانس (متوسط مجذور انحرافات)
• انحراف معیار
• نیم‌واریانس
• نیم انحراف معیار
• شاخص بتا
• ارزش ‌در معرض خطر (VaR)

مفهوم ضریب بتا چیست؟

بازده ضریب بتا و ریسک از مهمترین مفاهیم و تصمیم های سرمایه گذاران در بورس هستند. بتا برای تعیین ریسک سیستماتیک (کاهش‌ناپذیر یا غیرقابل اجتناب) تعریف شده است. ریسک سیستماتیک بخشی از ریسک در سرمایه گذاری است که نمیتوان آن را کاهش داد حتی از طریق تنوع بخشی. ریسک سیستماتیک یک ریسک غیر قابل کنترل است. در واقع ضریب بتا همان معیار اندازه‌گیری ریسک سیستماتیک سهام اوراق بهادار است.

ضریب بتا معیار نسبی ریسک یک سهم با توجه به پرتفوی بازار تمامی سهام‌ها است. برای مشخص کردن ضریب بتا یک سهم تنها کافی است، ریسک سیستماتیک آن سهم را با ریسک سیستماتیک متعلق به شاخص بورس سهام مقایسه کنند. در اصل شاخص بتا شاخصی است برای اندازه‌گیری همنوایی حرکت یک شرکت با حرکت کل بازار یا شاخصی برای اندازه‌گیری ریسک سیستماتیک.

نحوه محاسبه ضریب بتا از دید آمار

چگونگی استفاده از ضریب بتا در معاملات بورسی:

تعریف کوواریانس: نشانگر ارتباط بین دو دسته داده با یکدیگر است اگر داده ها یک رابطه معکوس با یکدیگر داشته باشند آنوقت مقدار کوواریانس آن‌ها منفی است و اگر داده ها باهم دارای یک رابطه مستقل باشند، مقدار کوواریانس آن ها صفر می شود. در صورتی که یک رابطه مستقیم بین داده ها وجود داشته باشد کوواریانس مثبت می شود.

تعریف سهام تهاجمی: اگر مقدار بتا بیشتر از یک باشد به این معناست که ریسک سیستماتیک سهم بیشتر از ریسک سیستماتیک بازار است که در زمان رونق رشد بیشتری از شاخص بازار را ثبت خواهد کرد وبه منظور سرمایه گذاری مناسب است.

و اگر β برابر یک باشد، ریسک سیستماتیک سهم با ریسک سیستماتیک بازار برابر است. بدین ترتیب تغییرات بازدهی سهم با تغییرات بازدهی بازار برابر است پس بازده مورد انتظار از سهم برابر بازه مورد انتظار از بازاراست.

اگر β کمتر از یک باشد، ریسک سیستماتیک سهم از ریسک سیستماتیک بازار کمتر خواهد بود. پس در مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه نتیجه، تغییرات بازدهی سهم کمتر از تغییرات بازدهی بازار و درنتیجه بازده مورد انتظار از سهم کمتر از بازده مورد انتظار از بازار خواهد بود که به این سهام ،سهام “تدافعی” نیز می گویند.

عوامل مؤثر بر ضریب بتا

عوامل مختلفی بر روی ضریب بتا تاثیر میگذارند که بهتر است اول آن ها را بررسی کنیم.

تعریف بازده بدون ریسک: به کمترین و حداقل ترین بازدهی که سرمایه گذار بدون قبول کردن هیچگونه ریسکی آن بازدهی را بدست می آورد. اغلب این مقدار بازدهی با نرخ بهره بانکی برابر است.

تعریف بازده بازار یا bench mark: در بازار سرمایه ایران برای بازده بازار همان بازدهی شاخص کل بورس در نظر گرفته می‌شود.

تعریف بازده مورد انتضار دارایی: به بازدهی که از طریق تحلیل های مختلف پیش بینی شده است را می گویند.

برای محاسبه ضریب بتا می بایستی بازده مورد انتظار دارایی را با بازده بدون ریسک تفریق می کنیم و پاسخ را تقسیم بر تفریق بازده بازار یا شاخص بورس با بازده بدون ریسک می کنیم.

بازده سرمایه‌‌گذاری را چگونه محاسبه کنیم؟

در دنیای سرمایه‌گذاری همه به دنبال سود هستند. پس می‌توان سود یا بازده را مهم‌ترین بخش‌هر سرمایه‌گذاری دانست. درآمدی که افراد از طریق سرمایه‌گذاری در مدت زمانی مشخص کسب می‌کنند، بازده سرمایه‌ گذاری نامیده می‌شود. میزان بازده می‌تواند بیشتر یا کمتر از انتظارات سرمایه‌گذار باشد. پس ابتدا باید با مفهوم بازده آشنا شویم، سپس انواع آن و هم‌چنین روش‌های محاسبه هر یک را یاد بگیریم.

تعریف بازده سرمایه‌گذاری

بازده سرمایه‌گذاری همان سود یا زیانی است که از طریق سرمایه‌گذاری حاصل می‌شود. افراد برای کسب سود سرمایه‌گذاری و افزایش دارایی خود، وارد بسترهای مالی می‌شوند. آن‌ها با خرید دارایی‌های متنوع اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما برخی از شیوه‌های سرمایه‌گذاری سود مشخصی دارند. یعنی یک سود تضمینی برای این سرمایه‌گذاری‌ها وجود دارد. این در حالی است که در گزینه‌های دیگر سرمایه‌گذاری، هیچ سودی تضمین نمی‌شود. افراد مختلف با توجه به انتظارات و اهداف متفاوت خود اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.

اما در مقابل بازده سرمایه‌گذاری، مفهومی به نام ریسک نیز وجود دارد. می‌توان چنین گفت که ریسک و بازده دو عنصر همیشگی و جدایی‌ناپذیر در بازارهای مالی هستند. هر چه میزان بازدهی که از دارایی انتظار داریم بیشتر باشد، سرمایه‌گذاری در آن نیز ریسک بیشتری خواهد داشت. اما همیشه این‌طور نیست و موارد استثنا نیز وجود دارد.

بیشتر بخوانید

انواع بازده سرمایه‌گذاری

بازده سرمایه‌ گذاری در گرو عوامل متعددی مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه است. در میان این عوامل می‌توان به نسبت‌های مختلف اشاره کرد. منظور مواردی مانند نسبت‌های نقدینگی، اهرمی، سودآوری و فعالیت و هم‌چنین انواع ریسک و نوسان‌های قیمتی است. در مجموع دو نوع بازده در بازارهای مالی وجود دارد که ماهیت متفاوتی با یک‌دیگر دارند. این دو بازده عبارت‌اند از:

• بازده تحقق یافته

• بازده مورد انتظار

بازده تحقق یافته در مقابل بازده مورد انتظار

بازده تحقق‌یافته که از آن با نام Realized Return یاد می‌شود، به بازدهی گفته می‌شود که به دست آمده است. یعنی همان سود سرمایه‌گذاری که به واقعیت پیوسته است.

اما بازده مورد انتظار یا Expected Return بازدهی است که افراد سرمایه‌گذار انتظار دارند که آن را به دست آورند و هنوز محقق نشده است. سرمایه‌گذاران با توجه به چنین بازدهی روی یک دارایی سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما هیچ اطمینان و تضمینی پشت این بازده وجود ندارد. چرا که ممکن است هیچ‌گاه تحقق پیدا نکند.

البته بازه زمانی سرمایه‌گذاری نیز در تحقق بازده مورد انتظار موثر است. یعنی اگر بازه سرمایه‌گذاری بلندمدت باشد، احتمال تحقق بازده مورد انتظار بیشتر خواهد شد. مثلا شاید بازده سرمایه‌گذاری در یک دارایی خاص در یک ماه برابر یک درصد و در یک سال برابر ۳۵ درصد باشد.

اجزای بازده سرمایه‌گذاری

بازده را می‌توان به دو بخش سود دریافتی و سود (زیان) سرمایه تقسیم کرد.

سود دریافتی

سودی که از محل جریان‌های نقدی دوره‌ای سرمایه‌گذاری به دست می‌آید را می‌توان مهم‌ترین بخش بازده سرمایه‌گذاری قلمداد کرد. این سود به شکل بهره یا سود تقسیمی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. باید این امر را در نظر گرفت که میان جریان‌های نقدی و قیمت اوراق بهادار ارتباطی وجود دارد. هم‌چنین میزان این سود نیز منفی نخواهد شد.

لازم به ذکر است که میزان سود دریافتی در مجمع عمومی عادی و توسط هیات مدیره تعیین می‌شود و سهام‌داران نیز مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه باید آن را تایید کنند. این بازده سرمایه‌گذاری به سود نقدی سهام یا Dividend Yield معروف است. میزان سود پرداختی هر شرکت به ازای هر سهم، توسط این بازده مشخص می‌شود.

سود یا زیان سرمایه

اما دومین بخش بازده سرمایه‌گذاری سود یا زیان سرمایه است که با سهام عادی، اوراق مشارکت و یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت هم مرتبط است. این بخش از بازده در پی افزایش یا کاهش قیمت دارایی و اختلاف میان قیمت خرید و قیمت فعلی پدید می‌آید.

با توجه به این‌که قیمت فعلی دارایی چقدر است، اختلاف حاصل می‌تواند مثبت یا منفی باشد. اختلاف مثبت، به سود سرمایه‌گذاری و اختلاف منفی به زیان منجر خواهد شد. بازده سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار از مجموع این دو بخش حاصل می‌شود

فرمول بازده کل

بازده کل اوراق بهادار = سود دریافتی + سود یا زیان سرمایه

بازده کل

همان‌طور که در بخش‌ قبلی گفتیم، بازده کل یا همان Total Return متشکل از سود دریافتی و تغییرات قیمتی است. یعنی برای محاسبه بازده کل در یک دوره زمانی باید مجموع هر گونه وجوه نقدی دریافتی و تغییرات قیمت دارایی در طول دوره مذکور را به دست بیاوریم. سپس عدد حاصل را بر قیمت دارایی در زمان خرید تقسیم کنیم.

اما فرمول اصلی بازده کل به این شکل است:

متغیرهای این معادله عبارت‌اند از:

CF_t:جریان‌های نقدی در طی دوره t

P_E: قیمت در پایان دوره t (قیمت فروش)

P_B:قیمت در ابتدای دوره t (قیمت خرید)

P_C: تغییر قیمت در طول دور که از طریق تفاضل P_E و P_B حاصل می‌شود.

جریان‌های نقدی در اوراق مشارکت و هم‌چنین اوراق بدهی از طریق پرداخت بهره حاصل می‌شوند. این جریان‌ها در سهام عادی به کمک سود تقسیمی نقدی یا سهام جایزه، حق تقدم ناشی از افزایش سرمایه و یا تجزیه سهام ایجاد می‌شوند. مفهوم بازده سرمایه‌گذاری کل معیاری برای محاسبه سود سرمایه‌گذاری است و از این رو حائز اهمیت است.

به عنوان مثال این‌طور در نظر بگیرید که سهام‌داری ۱۰۰۰ برگه سهم یک شرکت را با قیمت ۵۰۰۰ ریال خریداری می‌کند. فرض کنید سال آینده کل سهام را به قیمت ۱۰ هزار ریال بفروشد. سود تقسیمی سهم مذکور در این بازه یک‌ساله برابر با ۵۰ ریال است. طبق فرمول بالا کل بازده سهام برابر با ۱۰۱ درصد خواهد بود.

بازده نسبی

برخی از مواقع پیش می‌آید که نیاز به بازده مثبت داریم؛ به همین دلیل از بازده نسبی استفاده می‌کنیم. این بازده همیشه عددی بزرگ‌تر از یک را نشان می‌دهد و از اعداد منفی در معادله چشم‌پوشی می‌کند. در فرمول این بازده، مجموع جریان‌های نقدی و قیمت فروش بر قیمت خرید تقسیم می‌شوند.

P_E: قیمت در پایان دوره t (قیمت فروش)

P_B:قیمت در ابتدای دوره t (قیمت خرید)

CF_t:جریان‌های نقدی در طی دوره t

اگر بخواهیم بازده نسبی مثال قبل را به کمک این فرمول محاسبه کنیم، حاصل برابر با ۲۰۱ درصد خواهد بود.

جمع‌بندی

تمام افراد با هدف کسب سود در دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند. بهره‌ای که از این عمل حاصل می‌شود، بازده سرمایه‌گذاری نام دارد. بازده معمولا دو بخش دارد. بخش اول آن، شامل وجه نقدی است. این وجه درآمد مستقیم حاصل از سرمایه گذاری است. بخش دوم مربوط به سود یا زیانی است که سرمایه‌گذار در پی تغییر قیمت فروش یا خرید، آن را کسب می‌کند.

در مورد سهام، سود سرمایه‌گذاری به قیمت روزانه دارایی بستگی دارد. هرچه بازده یک سهم بیشتر باشد، سرمایه گذاری با ریسک بالاتری همراه خواهد بود. به همین دلیل است که پیش از ورود به هر سهمی به منظور سرمایه‌گذاری، ابتدا لازم است که میزان پذیرش ریسک و انتظار خود از سرمایه‌گذاری را مشخص کنیم.

بازدهی سرمایه گذاری در بورس ایران از آمریکا بالاتر است

به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری ترند، یک تحلیلگر اقتصادی معتقد است، با توجه به مفهوم ریسک و بازده سرمایه، بازار سرمایه ایران شانس بازده بهتر سرمایه را در مقایسه با بازارهای بین المللی به سرمایه گذاران می دهد.

سید اصغری، تحلیلگر ساکن نروژ گفت: «اگر ما بازارهای جهان را به 3 دسته توسعه یافته، نوظهور و بازارهای پیشرو تقسیم کنیم، ایران جزو گروه سوم است.»

وی افزود، معمولا به دلیل پتانسیل بالای بازده سرمایه و شانس رشد، سرمایه گذاران علاقمند به حضور در چنین بازارهایی هستند.

سید اصغری گفت، قیمت های نسبتا ارزان در بازار ایران نقش مهمی در جذب سرمایه گذاران خارجی دارد.

«به طور کلی، قیمت سهام یک شرکت خاص در بازار های آمریکا حدود 18 برابر بیشتر از بازده احتمالی آن سهام است. متوسط بازدهی در بازارهای خارج از آمریکا مجموعا حدود 13 برابر بیشتر از بازدهی برآورد شده سهام است. این رقم در بازارهای بورس ایران دود 7.5 برابر است که کمتر از استانداردهای بین المللی است.»

«این بدان معناست که قیمت سهام یک شرکت خاص در ایران کمتر از نصف قیمت سهام یک شرکت مشابه در آمریکا با همان میزان بازدهی است.»

حجم سرمایه گذاری خارجی در بازار بورس ایران شاهد رشد قابل توجهی بوده و در طی سال شمسی گذشته به 391 میلیون دلار رسیده است. این رقم در سال 2013 میلادی یعنی زمانی که حسن روحانی به ریاست جمهوری رسید، حدود 35 میلیون لدار بود.

بوس تهران در طی هفته گذشته روند صعودی خود را هرچند با شتابی کمتر ادامه داد. شاخص اصلی بورس تهران در پایان آخرین روز معاملات هفته گذشته، با نیم درصد رشد به 83 هزار و 675 واحد رسید.

ریسک های سرمایه گذاری را بشناسید

واژه لاتین ریسک که در زبان فارسی، از آن به مفهوم خطر نام برده می‌شود، یکی از بنیادی‌‌ترین مفاهیم دنیای پول و تجارت است. در ادامه قصد داریم ریسک های سرمایه گذاری را بیان کنیم.

به بیان ساده، مفهوم ریسک مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه به معنی زیان احتمالی نهفته در هر نوع سرمایه‌گذاری است. با ورود به دنیای معامله‌گری، اجتناب از ریسک غیرممکن می‌باشد و به منظور انجام محاسبات منطقی و سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌تر، باید همیشه درصد مشخصی برای ریسک در نظر بگیریم.

برخی افراد به اشتباه گمان می‌کنند که ریسک صرفاً به معنی نوسانات بازار یا حرکات قمارگونه برخی معامله‌گران می‌باشد؛ در حالی که ریسک در اصلی ترین وجه خود، به عدم قطعیت اشاره می‌کند.

اهمیت تعیین ریسک

به همین جهت تمام کسانی که با تجارت سر و کار دارند، باید توجه ویژه‌ای به آن داشته و مفهوم ریسک را به خوبی درک کنند زیرا، در غیر این صورت عواقب خطرناکی در انتظارشان خواهد بود.

ریسک در دارایی‌های مختلف و همچنین برای مدیریت سرمایه‌های خرد و کلان، شامل مؤلفه‌های گسترده و متفاوتی می‌باشد اما، تمرکز مطلب فعلی بر توضیح مسائل مرتبط با ریسک برای سرمایه گذاران حقیقی در بازار سهام است.

در واقع بسیاری باور دارند؛ به دلیل ماهیت بازار سرمایه که به طور ذاتی با پول و سفته بازی سر و کار دارد؛ درک عمیق این مفهوم، یکی از الزامات اساسی معامله‌گری موفقیت آمیز در این بازار است.

انواع ریسک در بازار سهام

ریسک به انواع و اقسام مختلفی تقسیم می‌شود که ریسک‌های بازار مالی را می‌توان در دو دسته سیستماتیک و غیرسیتماتیک تقسیم بندی نمود.

ریسک سیستماتیک

مربوط به وقایع کلان اقتصادی و تحولات سیاسی بوده و مرتبط با صنعت یا شرکت خاصی نیست. بارزترین ویژگی این نوع از ریسک، غیر قابل پیش بینی بودن آن است زیرا مربوط به رخدادهای مهم و بزرگ در سطح کشور یا جهان می‌باشد که عموماً نتایج و تأثیرات نهایی این امور قابل پیش‌بینی و محاسبه نیستند.

معامله‌گران باید با درنظر داشتن رویکردهای تدافعی مشخص، همیشه آمادگی رویایی با چنین اتفاقاتی را داشته باشند، چون وقوع آن‌ها در مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه هر لحظه محتمل بوده و شدت و ضعف اثرات ناشی از این بحران‌ها نیز مشخص نیست. از نمونه‌های ریسک سیستماتیک، می‌توان به تغییرات نرخ بهره، اثرات تورم، تحریم‌های بین المللی، جنگ و… اشاره نمود.

ریسک غیر سیستماتیک

ناشی از رخدادهای داخلی بازار سهام نظیر شرایط صنعت، وضعیت کلی شرکت، تحرکات سهامداران عمده و… بوده و تا حد زیادی به واسطه دانش تحلیل بازار قابلیت پیش بینی دارد. در واقع می توان گفت، این اتفاقات با صنعت یا شرکت خاصی مرتبط بوده و معمولاً کل بازار را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند.

طی سال‌های اخیر برخی از صنایع خاص، نقش مهمی در تأمین نیازهای درآمدی کشور ایفا نموده‌اند و از همین روی سرمایه گذاران نسبت به اخبار و وقایع پیرامون این شرکت‌ها، تمرکز و حساسیت بالایی دارند.

کوچک‌ ترین تغییرات در شرایط فعالیت آن‌ها، از سوی فعالان بازار به دقت رصد شده و می‌تواند موجب نوسانات قیمتی شدید در ارزش سهام این شرکت‌ها شود.

از نمونه این مسائل، می‌توان به بحث تعیین نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی در لوایح بودجه‌ای اشاره نمود که قیمت سهام گروه محصولات شیمیایی را به وضوح تحت الشعاع قرار می‌دهد.

تغییرات نرخ سوخت صنایع، قوانین مالیاتی شرکت‎ها، تعرفه‌های صادرات و واردات، ترکیب هیئت مدیره و… مثال‌هایی برای ریسک غیر سیتماتیک هستند.

ریسک نرخ سود (Interest rate risk)

اگر چند گزینه برای سرمایه‌گذاری داشته باشیم، این نوع ریسک مطرح می‌شود. به عنوان مثال سرمایه‌گذاری در سهام یا اوراق مشارکت. تفاوت نرخ سود این دو سرمایه‌گذاری می‌تواند ما را به یکی از دو گزینه که ریسک کمتری برای ما دارد، سوق دهد.

ریسک تورم (Inflation risk)

رشد نرخ تورم باعث می‌شود بر بازدهی سرمایه‌گذاری موثر است؛ زیرا بازدهی خالص از اختلاف بازدهی ناخالص و نرخ تورم حاصل می‌شود. به طور مثال اگر انتظار بازدهی ۵۰ درصدی داشته باشیم و نرخ تورم سالانه ۱۵ درصد داشته، در نهایت ۳۵ درصد بازدهی خواهیم داشت.

هرچه نرخ تورم افزایش یابد از میزان بازدهی ما در این حالت کاسته می‌شود. پس باید سرمایه‌گذاری انتخاب کنیم که بازدهی بیشتری داشته و در نهایت پس از کسر تورم، رضایت ما را فراهم کند. به این نوع ریسک که در اثر افزایش نرخ تورم به فرد تحمیل می‌شود، ریسک تورم می‌گویند.

ریسک مالی (Financial risk)

شرکت‌ها در صورت‌های مالی خود بخشی تحت عنوان، تسهیلات و تعهدات مالی دارند. هرچه تعهدات مالی شرکت و وام‌های دریافتی بیشتر باشد، توان شرکت جهت توسعه و گسترش و افزایش سوددهی کاهش می‌یابد.

به این نوع ریسک، ریسک مالی گفته می‌شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران با لحاظ این نکته سهام شرکت‌ها را خریداری می‌کنند و از شرکت‌هایی که تعهدات مالی زیادی دارند به دلیل ریسک مالی فاصله گرفته و به سراغ گزینه‌های کم ریسک تر می‌روند.

ریسک نقدشوندگی (liquidity risk)

دارایی مطلوب، دارایی است که قدرت نقدشوندگی بالا دارد. اگر دارایی به راحتی فروش نرود، صاحب آن دارایی، با ریسک نقدشوندگی مواجه است. در مورد سهام نیز این ریسک وجود دارد. فرض کنید قصد دارید سهام شرکتی را در بازار به فروش برسانید ولی به دلیل عملکرد نامناسب شرکت، کسی سهام را نمی‌خرد.

در این حالت شما با ریسک نقد شوندگی مواجه هستید. هرچه سرعت خرید و فروش سهمی بیشتر باشد و معاملات آن را روان‌تر باشد این ریسک در آن کم رنگ‌تر است.

ریسک نرخ ارز (currency risk)

در مورد شرکت‌های واردات محور، ریسک نرخ ارز بسیار با اهمیت است. اگر شرکت مورد نظر شما، عمده مواد اولیه خود را وارد می‌کند، با رشد نرخ ارز، درگیر چالش ریسک نرخ ارز خواهد شد و هزینه زیادی را متحمل می‌شود.

با رشد هزینه‌ها، سود دهی شرکت کاسته شده و نتیجه مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه نهایی، عدم رغبت سرمایه‌گذاران به خرید شرکت مذکور است. البته این ریسک، نوعی ریسک غیر سیتماتیک محسوب می‌شود که توسط شرکت‌ها قابل کنترل نیست.

ریسک تجاری

در ریسک تجاری به این موضوع توجه می‌شود که آیا شرکت قادر به فروش محصولات و تامین هزینه‌های عملیاتی خود است یا خیر؟ به عبارتی، ریسک تجاری کلیه هزینه‌های یک کسب و کار برای عملیاتی ماندن را در نظر می‌گیرد.

این هزینه‌ها شامل حقوق، هزینه تولید، اجاره تسهیلات، دفتر و هزینه‌های اداری می‌شود. سطح ریسک تجاری یک شرکت تحت تأثیر عواملی مانند هزینه کالاها، حاشیه سود، رقابت و سطح کلی تقاضا مفهوم ریسک و بازده در بازار سرمایه برای محصولات یا خدماتی است که می‌فروشد، می‌باشد.

ریسک اعتباری یا ریسک نکول

ریسک اعتباری یا نکول، ریسک عدم بازپرداخت سود یا اصل بدهی قلمداد می‌شود. این نوع ریسک برای سرمایه‌گذاران اوراق قرضه، نگران کننده است.

اوراق قرضه دولتی، کمترین میزان ریسک نکول و به همین ترتیب کمترین بازده را دارند. از طرف دیگر اوراق بهادار شرکت، دارای بالاترین میزان ریسک نکول و در نتیجه نرخ بهره بالاتر هستند.

ریسک کشور

ریسک کشور، به عدم توانایی یک کشور در پرداخت تعهدات مالی گفته می‌شود. در صورت بروز چنین ریسکی، به عملکرد سایر بخش‌های مالی کشور نیز صدمه وارد می‌شود.

آسیب سایر کشورهای در ارتباط با آن نیز محتمل است. این ریسک در غالب کشورهای در حال توسعه که کسری بودجه شدید دارند، رخ می‌دهد.

ریسک سیاسی

ریسک سیاسی زیرمجموعه ریسک سیستماتیک است. در این حالت، بی‌ثباتی سیاسی، جنگ، کنترل‌های نظامی، تغییر قوانین دولتی، روی تصمیم‌های سرمایه‌گذاری اثر می‌گذارد.

این نوع ریسک با عنوان ریسک ژئوپلیتیک نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که در مورد این ریسک وجود دارد، آن است که هر چه افق زمانی سرمایه‌گذاری طولانی‌تر شود، این ریسک بیشتر می‌شود.

جمع بندی

در این مقاله با تعریف ریسک آشنا شدیم. انواع مختلف ریسک از منظرهای مختلف را بررسی کردیم. همچنین با طبقه بندی پذیرش ریسک در افراد مختلف، آشنا شدیم.

به طور کلی، ریسک‌هایی که با آن مواجه هستیم؛ دو نوع قابل پویا و خالص هستند. ریسک‌های خالص عموماً زیان ده هستند و هدف ما صرفا کنترل ریسک‌های پویا است. به منظور کاهش زیان‌های ناشی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری، چندین راه حل وجود دارد.

لازم به ذکر است که ما قادر نیستیم همه ریسک‌های سرمایه‌گذاری را مهار کنیم. بلکه با دانش و تجربه حاصل از مدیریت ریسک می‌توانیم آن را به سطح قابل تحملی کاهش دهیم. یکی از راه‌های کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، سبد دارایی است.

در واقع با سرمایه‌گذاری در چند سهام، ریسک کلی سبد سهام کمتر از مجموع ریسک‌های تک‌ تک سهام خواهد شد. استفاده از تنوع بخشی این امکان را فراهم می‌کند که با کنار هم قراردادن دارایی‌های مالی متنوع ریسک کمتری را متحمل شویم.

استفاده از سهام مختلف در سبد سرمایه‌گذاری موجب کاهش ریسک غیرسیستماتیک می‌گردد. تنوع‌بخشی باید با دانش و تجربه کافی صورت بگیرد و در صورت امکان از متخصصین این امر بهره گرفته شود.

درحالی‌که اکثر متخصصان سرمایه‌گذاری موافق هستند که تنوع سازی نمی‌تواند در برابر ریسک آن‌ها را تضمین کند، می‌توان گفت تنوع سازی مهم‌ترین مؤلفه برای کمک به یک سرمایه‌گذار در رسیدن به اهداف مالی دوربرد است و این درحالی‌که ریسک مالی را به حداقل می‌رساند.

اگر می خواهید ریسک منطقی داشته باشید وآموزش دیده وارد دنیای کریپتو شوید می توانید در دوره های آموزشی ارز دیجیتال همیار کریپتو شرکت کنید.