اعمال حجم مبنا در بازارهای فرابورس
مدیریت ارتباطات فرابورس ایران : برای نخستین بار حجم مبنا برای تمامی شرکتهای مندرج در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران از دوشنبه ۱۲ اسفندماه اعمال میشود.
با موافقت شورایعالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبههای جلسه هفتم اسفندماه ۹۸ هیاتمدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد که برای شرکتهای موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ۱۰ هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود.
فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس، ۵۰ میلیارد ریال و در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.
همچنین حداکثر ارزش مبنا برای شرکتهای با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال تعیین شده است و برای شرکتهای با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، حداکثر ارزش مبنا ۱۰۰ میلیارد ریال خواهد بود.
از سوی دیگر، تعداد حجم مبنای هر سهم، براساس قیمت پایانی سهام در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از نخستین روز معاملاتی هفته بعد اعمال میشود.
همچنین در صورت اعمال اقدامات شرکتی، تغییرات حجم مبنا براساس مقررات و با رعایت نصابهای یادشده محاسبه و اعمال خواهد شد.
گفتنی است حجم مبنا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز معاملاتی، دادوستد شود تا قیمت آن سهم براساس سقف دامنه نوسان کاهش یا افزایش داشته باشد و در صورتی که تعداد سهام معاملهشده یک شرکت در طول روز کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.
اگر حجم مبنا پر نشود چه می شود؟
ایجاد ساز و کارمنظم و شفاف از جمله اهداف بورس بشمار می رود و سعی قانون گذاران همیشه بر این بوده که موانع موجود در بازار را در رابطه تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی با قیمت سهام برطرف کرده تا در نتیجه ی آن قیمت دارایی های مالی به ارزش ذاتی خود نزدیک تر شوند. یکی از مهم ترین قوانین شکل گرفته، تصویب حجم مبنا می باشد که از آن به عنوان یک عامل کنترلی در برابر نوسانات قیمت استفاده می شود. اگر حجم مبنا پر نشود چه می شود؟ از دیگر سوالات رایج بورسی است که در این مقاله به آن می پردازیم. قابل تامل است که یکی از موضوعات مهم و پر اهمیت در رابطه با تابلو خوانی و بازار خوانی در بورس، مبحث حجم مبنا می باشد. هدف از تعیین حجم مبنا این است که قیمت های غیرواقعی برای سهم ایجاد نشود و اطمینانی باشد برای سرمایه گذاران که نوسانات قیمت سهم در نتیجه امر خرید و فروش تعداد مشخص شده ای از سهم است.
حجم مبنا چیست و اگر حجم مبنا پر نشود چه می شود؟
حجم مبنا حداقل سهام شرکت پذیرفته تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی شده در بورس است که در طول روز معاملاتی باید مورد معامله قرار گیرد تا امکان افزایش یا کاهش قیمت برای سهم بر اساس سقف و کف دامنه نوسان روزانه فراهم باشد. باید دانست که مبنای قیمت یک سهم، قیمت پایانی است. از طرفی مبنای قیمت روزانه سهم میانگین وزنی قیمت معاملات در طول روز معاملاتی است با این شرط که به اندازه حجم مبنا معامله صورت گیرد، به تعبیر دیگر اگر حجم معاملات صورت گرفته کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی نیز همان اندازه کم خواهد شد. اگر چندین روز معاملاتی حجم مبنا پر نشود مشکلی پیش نمی آید، اما گار معاملات در سه روز متغیر در قیمت های مثبت و منفی 4 باشد گره معاملاتی ایجاد می شود و برای رفع گره در روز آتی تغییرات قیمت 8 تا 12 درصد مجاز می باشد.
در واقع حجم مبنا زیرساختی که به معاملات، خرید و فروش سهام در بازار کمک می کند و اجازه می دهد تمام فعالان و تاثیرگذاران بازار از جمله ناشران، نمادها، کاگزاران و سهامداران حقیقی و حقوقی با امنیت بالا و به راحتی به معاملات خود بپردازند.
هدف و کاربرد حجم مبنا چیست؟
برای اینکه قیمت سهام رشد بی رویهای نداشته و تحت کنترل باشد، اصطلاح حجم مبنا در سال 1382 تصویب شد. که بر اساس آن 15% از کل سهام یک شرکت باید مورد معامله قرار می گرفت و چون تعداد روزهای کاری هم 250 روز فرض شده بود در نتیجه این امر حجم مبنای روزانه سهمی برابر با 0.0006 کل سهام شرکت بود. اما یک سال بعد یعنی در سال 1383 15% به 20% تغییر یافت و حجم مبنا نیز به 0.0008 افزایش یافت.
حال اگر حجم معاملات در طول روز معاملاتی آنقدری باشد که بتواند حجم مبنا را پر کند، قیمت پایانی سهم با میانگین موزون قیمتهای معامله شده برابر خواهد بود ولی اگر حجم مبنا کمتر از مقدار در نظر گرفته شده باشد و پر نشود، قیمت پایانی نیز به اندازه آن میزان کسری، کم خواهد شد. اینکار بطور خودکار توسط سامانه معاملات انجام می شود و هیچ یک از معمله گران در محاسبه آن دخالتی ندارند.
حجم مبنا بر نوسانات قیمت چه تاثیری دارد؟
تعداد حجم مبنا براساس تعداد سهام شرکت تعیین می تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی شود به تعبیر دیگر هر چقدر تعداد سهام شرکتی بیشتر باشد (شرکت بزرگتر)، حجم مبنا نیز عددی بالاتر خواهد داشت، به همین علت نوسانات کمتری مورد توجه شرکتها با حجم مبنای بالاتر می باشد. پس هدف حجم مبنا جلوگیری از نوسانات غیرمعمول و کاذب قیمت سهم است و کاربرد اصلی آن محاسبه ی حجم مبنا می باشد که کلیات در بند قبلی گفته شد.
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس، حجم مبنایی برابر 1 دارند. ناگفته نماند نمادها بعد از مجمع، تعدیل، شفاف سازی و … با حجم مبنای 1 بازگشایی می شوند.
مزایا و معایب حجم مبنا چیست؟
مهم ترین مزیت آن جلوگیری از ایجاد قیمتهای کاذب می باشد، اما گاها به هنگام تشکیل صف خرید و فروش، باعث بلوکه شدن حجم زیادی از پول شده و نوسان قیمت در روند نزولی و صعودی کند می شود که با اصطلاح بازاری ها سهم خشک شده و نوسان نمی کند، در چنین تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی شرایطی سازمان بورس در یک محدوده زمانی نماد سهم را بدون حجم مبنا و دامنه نوسان باز کرده و معاملات انجام می شود که در نتیجه آن قیمت مورد نظر از طریق عرضه و تقاضا مشخص می شود.
سخن پایانی
سازمان بورس و ارواق بهادار تهران همواره به دنبال ایجاد فضایی امن و آرام برای انجام معاملات می باشد، به همین خاطر حجم مبنا را در قالب زیرساختی برای حفظ و افزایش آرامش و امنیت قرار داده است.
# حجم_مبنا
به حداقل تعداد سهامی که باید در طول یک روز معامله شود تا قیمت اصلی (پایانی) آن سهم بتواند نوسان مثبت یا منفی داشته باشد، «حجم مبنا» گفته میشود. حجم مبنا ابزاری است که تنها در بورس تهران برای کمک به حفظ آرامش در معاملات از آن استفاده میشود. بهاینترتیب که این ابزار باعث کاهش هیجانات کاذب قیمت سهام شرکتهای بورسی شده و همچنین از افت یا رشد بیرویه آن جلوگیری میکند. در تعیین میزان آن هیچ معامله گری دخالت نداشته و بهطور خودکار توسط سامانه معاملات اندازهگیری میشود. برای مشاهده حجم مبنای مربوط به هر نماد بورسی، میبایست در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com) به جستجوی نماد موردنظر پرداخت.
قیمت اصلی/پایانی
قیمت اصلی یا پایانی یک سهم به میانگین قیمتهای مورد معامله سهام در یک روز گفته میشود. از همین رو به قیمت پایانی، میانگین وزنی هم گفته میشود و حجم معاملات در قیمت پایانی کاملاً تأثیر دارد.
قیمت آخرین معامله:
آخرین قیمتی که یک سهم روی تابلو بین خریدار و فروشنده معامله میشود، قیمت آخرین معامله است.
قیمت پایانی هر سهمی برای داشتن نوسان باید حداقل ۱۰ درصد تعداد سهام کل شرکت مورد معامله قرار بگیرد. این درصد برای یک سال سهم است و برای محاسبه هرروز باید آن را تقسیمبر تعداد روزهای کاری هرسال کنیم که ۲۵۰ روز است. از تقسیم این دو عدد، رقم ۰٫۰۰۰۴ به دست میآید. با ضرب این عدد در تعداد سهام کل شرکت، حجم مبنا هر سهم محاسبه میشود.
مهمترین مزیت حجم مبنا، جلوگیری از حرکات پرشیب و یکباره در روند قیمتها است. همچنین حجم مبنا مانع از ایجاد قیمتهای کاذب میشود؛ اما نکته قابلتوجه این است که در مواقعی مانند تشکیل صف خریدوفروش، باعث بلوکه شدن مقدار زیادی از پول میگردد و نوسان قیمت در هر دو روند نزولی و صعودی کند می کند.
گروه آموزشی # سیگنال_طلایی
حجم مبنا چیست؟
به گزارش خبرنگار پول نیوز ، به حداقل تعداد سهامی که باید در طول یک روز معامله شود تا قیمت اصلی (پایانی) آن سهم بتواند نوسان مثبت یا منفی داشته باشد، «حجم مبنا» گفته میشود.
حجم مبنا ابزاری است که تنها در بورس تهران برای کمک به حفظ تعادل و آرامش در معاملات استفاده میشود. بهاینترتیب که این ابزار باعث کاهش هیجانات کاذب قیمت سهام شرکتهای بورسی شده و همچنین از افت یا رشد بیرویه آن جلوگیری میکند. در تعیین میزان آن هیچ معامله گری دخالت نداشته و بهطور خودکار توسط سامانه معاملات اندازهگیری میشود.
آخرین قیمتی که یک سهم روی تابلو بین خریدار و فروشنده معامله میشود، قیمت آخرین معامله است. به این صورت که حتی اگر یک سهم مورد معامله قرار بگیرد قیمت معامله تغییر خواهد کرد و حجم معاملات در قیمت معامله تأثیری ندارد.
قیمت اصلی یا پایانی یک سهم به میانگین قیمتهای مورد معامله سهام در یک روز گفته میشود. از همین رو به قیمت پایانی، میانگین وزنی هم گفته میشود و حجم معاملات در قیمت پایانی کاملاً تأثیر دارد.
حجم مبنا از دهه 80 در بورس تهران اجرایی شد
حجم مبنا در سال ۱۳۸۲ توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به سردبیری حسین عبده تبریزی شکل گرفت. در ابتدای این قانون، اساس بر این بود که ۱۵ درصد از کل سهام یک شرکت بورسی طی یک سال مورد معامله تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی قرار گیرد و روزهای کاری سال ۲۵۰ روز در نظر گرفته شده بود. بر این اساس حجم مبنای روزانه یک سهم، ۰.۰۰۰۶ (شش دههزارم) کل سهام شرکت در نظر گرفته شد تا قیمت اصلی (پایانی) بتواند نوسان کند.
این قانون در سال ۱۳۸۳ از ۱۵ درصد به ۲۰ درصد افزایش یافت و حجم مبنای روزانه سهم به ۰.۰۰۰۸ (تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی هشت دههزارم) تغییر کرد؛ اما از سال ۱۳۹۳ به بعد به ۱۰ درصد کاهش یافته و تا به امروز ثابت مانده است؛ بنابراین حجم مبنای روزانه یک سهم به ۰.۰۰۰۴ (چهار دههزارم) تبدیل گردید و ابتدای هر هفته در صفحه نماد هر سهم قرار میگیرد.
گفتی است در تمام شرکتهای بورسی در حال حاضر باید ۱۰ درصد از تعداد سهام کل شرکت در یک سال مورد معامله قرار بگیرد تا قیمت اصلی(پایانی) آن بتواند به بالاترین یا پایینترین حد خود برسد.
حجم مبنا چگونه محاسبه می شود؟
قیمت پایانی هر سهمی برای داشتن نوسان باید حداقل ۱۰ درصد تعداد سهام کل شرکت مورد معامله قرار بگیرد. این درصد برای یک سال سهم است و برای محاسبه هرروز باید آن را تقسیمبر تعداد روزهای کاری هرسال کنیم که ۲۵۰ روز است. از تقسیم این دو عدد، رقم ۰٫۰۰۰۴ به دست میآید. با ضرب این عدد در تعداد سهام کل شرکت، حجم مبنا هر سهم محاسبه میشود.
۰.۱= ۱۰۰÷۱۰ ۱۰ درصد تعداد سهام کل شرکت
۰.۰۰۰۴ = ۲۵۰ ÷ ۰.۱
تعداد سهام کل شرکت × ۰.۰۰۰۴ = حجم مبنا (۱
۲۵۰ روز کاری÷ ۱۰ درصد تعداد سهام = حجم مبنا (۲
ارزش حجم مبنا
در حال حاضر، حجم مبنا ابتدای هر هفته محاسبه میشود و تغییر مییابد. ارزش حجم مبنای تعیینشده برای یک هفته باید بین ۵۰ میلیون تا ۱ میلیارد تومان باشد و نمیتواند خارج از این محدوده باشد. این قانون به دلیل مشکلاتی که برای سهام شرکتهای دارای ارزش بسیار بالا و یا شرکت های با سهام ارزش پایین پیش میآمد، وضع گردیده است.
بعد از به دست آمدن عدد حجم مبنا به روش فوق، میبایست آن را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه ضرب نماییم:
- چنانچه عدد بهدستآمده در آخرین روز کاری هفته (چهارشنبه) عددی بین ۵۰ میلیون تومان و ۱ میلیارد ریال باشد، حجم مبنا برای روز شنبه تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی همان عدد بهدستآمده خواهد بود.
- چنانچه عدد بهدستآمده کمتر از ۵۰ میلیون تومان بود، حجم مبنا برای روز شنبه برابر با ۵۰ میلیون تومان تقسیمبر قیمت پایانی روز چهارشنبه خواهد تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی بود.
- چنانچه عدد بهدستآمده بیشتر از ۱ میلیارد تومان بود حجم مبنای ما برای روز شنبه، برابر با ۱ میلیارد تومان تقسیمبر قیمت پایانی روز چهارشنبه خواهد بود.
حداکثر ارزش حجم مبنا: ۱،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان
حداقل ارزش حجم مبنا: ۵۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان
لازم به ذکر است که محاسبات حجم مبنا در آخرین روز کاری هفته (چهارشنبه) و برای هفته آینده انجام میشود.
مثال:
فرض کنید قیمت روز گذشته نمادی،۱۲۰ تومان است. چنانچه نماد دارای حجم مبنایی معادل با ۲ میلیون سهم باشد و میزان معاملات آن در روز موردنظر به ۱ میلیون سهم (۵۰ درصد حجم مبنا) برسد، برای محاسبه قیمت پایانی روز جاری، میبایست ابتدا میانگین وزنی معاملات آن روز را حساب کنیم. سپس میانگین بهدستآمده را منهای قیمت پایانی روز گذشته کرده و در حجم مبنا ضرب مینماییم و حاصل آن را با قیمت پایانی روز گذشته جمع کرده تا قیمت پایانی بهدستآمده در این روز محاسبه شود. بهاینترتیب اگر میانگین وزنی معاملات روز جاری را ۱۳۰ در نظر بگیریم، قیمت پایانی نماد برابر با ۱۲۵ تومان خواهد بود.
میانگین وزنی معاملات امروز: ۱۳۰
قیمت پایانی روز گذشته: ۱۲۰ تومان
حجم مبنا: ۲ میلیون سهم
حجم معاملات روز جاری: ۱ میلیون سهم
تفاوت میانگین وزنی معاملات امروز باقیمت پایانی در روز گذشته:۱۰=۱۲۰-۱۳۰
تعدیل با حجم مبنا: ۵=۱۰×۰.۵
قیمت پایانی امروز: ۱۲۵=۱۲۰+۵
در نهایت مبنای تغییرات قیمتها و سقف مجاز نوسان روز بعد، در بازه ۵ درصد مثبت و ۵ درصد منفی خواهد بود.
چگونی محاسبه قیمت پایانی
قیمت پایانی بهنوعی میانگین وزنی قیمت نیز محسوب میشود اما؛ قیمت پایانی هر سهم محاسبات پیچیدهای دارد که فرم آن در ادامه قرار داده شده است.
حالت اول: حجم معاملهشده کمتر از حجم مبنا باشد.
P2 = قیمت پایانی روز جاری
P1 = قیمت پایانی روز قبل
z = میانگین وزنی قیمت در روز جاری p2 = p1 [(z-p1) y ÷ x]
y = حجم معاملات
x = حجم مبنا شرکت
حالت دوم: حجم معاملات مساوی یا بیشتر از حجم مبنا باشد.
p2 = قیمت پایانی روز جاری
z =میانگین وزنی قیمت در روز جاری p2 = z
مجموع تعداد سهام ÷ مجموع ارزش = z
حجم مبنای سهام فرابورس
برای شرکتهایی که در فرابورس فعالیت میکنند، حجم مبنا ۱ (یک) است؛ یعنی کافی است یک سهم در نماد موردنظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود و ربطی هم به حجم معاملات ندارد. البته توجه داشته باشید که برای محاسبه قیمت پایانی همان میانگین وزنی را در نظر میگیرند. علاوه بر شرکتهای فرابورسی، حجم مبنای سهام شرکت ها در روز بازگشایی نماد که میتواند علتهای مختلفی مانند افزایش سرمایه، عرضه اولیه، پس از مجمع، تقسیم سود نقدی و … داشته باشد نیز یک است. ازآنجاکه دامنه نوسان در این روز وجود ندارد، قیمت سهام طبق عرضه و تقاضا مشخص گردد.
مزایا و معایب حجم مبنا
مهمترین مزیت حجم مبنا، جلوگیری از حرکات پرشیب و یکباره در روند قیمتها است. همچنین حجم مبنا مانع از ایجاد قیمتهای کاذب میشود؛ اما نکته قابلتوجه این است که در مواقعی مانند تشکیل صف خریدوفروش، باعث بلوکه شدن مقدار زیادی از پول میگردد و نوسان قیمت در هر دو روند نزولی و صعودی کند میشود. هنگامیکه میزان حجم معاملات بسیار پایین میآید، سرمایهگذاران در بورس در این شرایط میگویند سهم خشک شده است و نوسان نمیکند. در این شرایط سازمان بورس در یک محدوده زمانی معین همانند یک روز نماد سهام را بدون هیچگونه حجم مبنا و دامنه نوسان باز میکند تا معاملات انجام گیرد و قیمت موردنظر خریداران و فروشندگان از طریق عرضه و تقاضا مشخص گردد.
حجم مبنا چیست؟
برای جلوگیری از سوءاستفاده برخی افراد در دستکاری قیمتها و جلوگیری از ضرر سهامداران مفهومی به اسم حجم مبنا از سال 1382 وارد بازار ایران گردید.
برای متوجه شدن مفهوم حجم مبنا لازم است که ابتدا با مفاهیم قیمت پایانی و آخرین قیمت معامله برای هر سهم آشنا شوید.
قیمت پایانی
قیمت آخرین معامله همانطور که از نامش پیداست عبارت است از قیمتی که آخرین معامله در آن صورت گرفتهاست. اما قیمت پایانی زمانی که حجم مبنا برابر 1 باشد برابر است با میانگین وزنی قیمتهایی که در طول روز معامله شدهاست و وزن قیمت نیز همان میزان حجم معامله در آن قیمت است. برای مثال فرض کنید که حجم مبنا در سهم الف برابر 1 است و در این سهم 50 سهم در قیمت 1000ريال، 120 سهم در قیمت 800ريال و 30 سهم نیز در قیمت 1200ريال معامله گردیده است.
قیمت پایانی در این سهم به صورت زیر محاسبه میگردد.
درصورتیکه حجم مبنا بزرگتر از یک باشد، برای اینکه قیمت پایانی تغییر پیدا کند قیمت حداقل باید به اندازه حجم مبنا معامله گردد و اگر کمتر از حجم مبنا معامله گردد قیمت پایانی نیز به همان نسبت تغییر پیدا میکند. برای روشن شدن موضوع مثال واقعی زیر را در نظر بگیرید.
برای مثال به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مراجعه نموده و نماد خپویش را جستجو نمایید در روز 2 تیر 1399 سهم تعداد 46976 برگه سهم شرکت سازه پویش با نماد خپویش در یک بازار گاوی قرار داشته و در آستانه قیمت بالای سهم یعنی 125620ريال معامله گردید اگر حجم مبنا، برابر 1 بود، قیمت پایانی سهم نیز برابر 125620ريال میگردید چون در تمام طول روز قیمت معامله همان آستانه قیمت بالا بود. ولی در این نماد حجم مبنا برابر 424340 سهم است و تنها 46976 در 5+ درصد قیمت نسبت به قیمت دیروز معامله گردیدهاست پس قیمت پایانی طبق فرمول زیر برابر است با 0.55+ درصد قیمت دیروز:
حجم مبنا چگونه محاسبه میگردد؟
در تاریخ 7 اسفندماه سال 98 با تصویب قانون جدید حجم مبنا توسط شورای عالی بورس اوراق بهادار مقرر گردید که حجم مبنای تمام شرکتها برابر با 0.0004 نعدا سهام کل شرکت باشد و حداقل ارزش مبنا نیز برای بازارهای اول و دوم فرابورس برابر 50 میلیارد ريال، بازار پایه زرد 20 میلیارد ريال، بازار نارنجی 10 میلیارد ريال و بازار قرمز 5 میلیارد ريال در نظر گرفته شد. این بدین معنی است که اگر 0.0004 تعدا سهام شرکتی با توجه به قیمت پایانی، ارزشی کمتر از حداقل ارزش مبنا داشته باشد، حجم مبنای شرکت به گونه تعیین میگردد که با توجه قیمت پایانی ان شرکت حداقل ارزش مبنا را داشته باشد.
تأثیرات قانون جدید حجم مبنا
این قانون نوسانات شدید سهمهای کوچک را هدف گرفته و کنترل مینماید و تأثیر محسوسی بر سهمهای بزرگ بازار که ارزش معاملات روزانه بیش از 50 میلیارد ريال را دارند نخواهد داشت.
این قانون ریسک سرمایهگذاری بر روی سهم کوچک بازار را کم مینماید و البته از طرفی دیگر سرعت رشد سهمهای کوچک را نیز کاهش میدهد.
دیدگاه شما