سرمایه در گردش چیست؟
سرمایه در گردش (Working capital)، یکی از مهم ترین شاخص های مالی به شمار می رود که با کسر بدهی های جاری شرکت از دارایی های جاری آن محاسبه می گردد. سرمایه در گردش، اغلب نقدینگی عملیاتی را در اختیار شرکت ها، سازمان ها و یا نهاد های دولتی قرار می دهد. سرمایه در گردش به مجموعه مبالغی گفته می شود که در دارایی های جاری شرکت سرمایه گذاری می گردد.
مدیریت سرمایه در گردش:
مدیریت سرمایه در گردش یعنی تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه در گردش، به صورتی که باعث افزایش دارایی های سهامداران در طول زمان شود. بنابراین شرکت ها می توانند با به کارگیری استراتژی های مختلف در رابطه با مدیریت سرمایه در گردش، میزان نقدینگی شرکت خود را تحت تاثیر قرار دهند که این استراتژی ها، مشخص کننده میزان ریسک و بازده آنها می باشد.
لذا می توان گفت که سرمایه در گردش معیاری است که هم برای نشان دادن میزان کارآمدی یک شرکت به کار می رود و هم نشان دهنده سلامت مالی آن شرکت در کوتاه مدت می باشد.
فرمول سرمایه در گردش خالص:
استفاده از اقلام جاری:
بدهی های جاری – دارایی های جاری = سرمایه درگردش خالص
استفاده از اقلام غیر جاری:
تغییر در بدهی های بلند مدت + تغییرات در دارایی های بلند مدت – تغییر در حقوق صاحبان سهام = سرمایه در گردش خالص
مزیت نسبت سرمایه در گردش:
نسبت سرمایه در گردش (دارایی های جاری تقسیم بر بدهی های جاری) مشخص می کند که آیا شرکت، دارایی های جاری و نقد شونده کافی برای پوشش بدهی های کوتاه مدت خود را دارد یا خیر.
در این خصوص می توان گفت که نسبت سرمایه در گردش کمتر از یک، نشان دهنده سرمایه در گردش خالص منفی است و میزان بدهی های جاری شرکت بیشتر از داشته های آن است و سرمایه گذاری در این شرکت ممکن است ریسک بالایی داشته باشد.
از طرفی نسبت سـرمایه در گردش بیش تر از دو به این معنی است که شرکت دارایی های جاری مازاد زیادی دارد که آنها را در دارایی هایی با بازده بالاتر سرمایه گذاری نمی کند. در واقع نسبت سرمایه در گردش بین ۱٫۲ و ۲٫۰ برای شرکت ها مناسب است. همچنین در کتاب های مالی معمولا از سرمایه در گردش به عنوان «سرمایه در گردش خالص» نیز یاد می شود.
اگر بدهی های جاری یک شرکت از دارایی های آن بیشتر باشد، ممکن است شرکت در پرداخت بدهی های کوتاه مدت خود به مشکل برخورد نماید و بدترین حالت ممکن آن ورشکستگی می باشد. در صورتی که نسبت سرمایه در گردش شرکت ها در حال کاهش باشد، در طولانی مدت می تواند زنگ خطری باشد که شرکت را به سمت بررسی عمیق تر وضعیت خود هدایت می کند.
به عنوان نمونه، ممکن است حجم فروش شرکت در حال کاهش باشد و در نتیجه، مطالبات شرکت به مرور زمان کم و کمتر شود. سرمایه در گردش همچنین نشانه بهره وری عملیاتی شرکت نیز است. دارایی که به عنوان موجودی کالا در ترازنامه شرکت گزارش شده یا پولی که شرکت از مشتریان و خریدارانش طلبکار است، نمی تواند برای پرداخت تعهدات شرکت مورد استفاده قرار گیرد.
پس اگر شرکتی بهره وری خوبی نداشته باشد، این بهره وری پایین خود را به صورت افزایش در سـرمایه در گردش نشان خواهد داد. این موضوع را می توان با مقایسه سـرمایه در گردش شرکت از دوره ای به دوره دیگر مقایسه کرد. دقت کنید که بهره وری پایین ممکن است به مشکلات اساسی در عملیات شرکت اشاره داشته باشد.
نکات مهم در مورد سرمایه در گردش:
- اگر نسبت توضیح داده شده در بالا از یک کمتر باشد، سـرمایه در گردش منفی خواهد بود.
- سرمایه در گردش زیاد (بیشتر از ۲) همیشه خوب نیست، بلکه ممکن است به این نکته اشاره داشته باشد که موجودی کالا بیش از حدی نگه داشته شده یا شرکت پول نقد مازاد خود را سرمایه گذاری نکرده است.
- سرمایه در گردش می تواند نشان دهنده امکان نقدپذیری برای یک فرد یا یک کسب و کار باشد.
در پایان مطالعه مقاله آشنایی با معافیت های مالیاتی کسب و کارها به مخاطبین عزیز پیشنهاد می گردد.
سرمایه در گردش در مقایسه با نقدینگی
رئیس جمهور تقویت ارزش پول ملی، اصلاح ناترازی بانک ها، توقف رشد سالیانه نقدینگی، اصلاح سبد ذخایر ارزی متناسب با نیازهای سرمایه گذاری و تجاری کشور، توسعه دامنه وثایق و تسهیل فرایند وثیقه گذاری، فعال سازی حساب تجاری، تقویت سامانه های نظارتی و تامین سرمایه درگردش واحدهای تولیدی را از جمله ماموریت های اصلی بانک مرکزی عنوان کرد.
به گزارش ایسنا؛ سید ابراهیم رئیسی صبح امروز یکشنبه به ساختمان شیشه‌ای میرداماد رفت و ابتدا در جلسه‌ای با حضور رئیس کل بانک مرکزی، معاونان فناوری اطلاعات و مدیران آن از نحوه‌ی عملکرد سامانه‌های نظارتی و رصد هوشمند تراکنش‌های مالی مطلع شد.
رئیس جمهور در ادامه در جمع مدیران ارشد بانک مرکزی حاضر شد و پس از استماع گزارش رئیس بانک مرکزی به "جایگاه مهم بانک مرکزی" در مدیریت منابع پولی و مالی و اصلاح نظام بانکی اشاره کرد و ماموریت های 10 گانه برای تحول و ارتقای آن تعریف نمود.
رئیسی بانک مرکزی را اتاق اندیشه‌ورزی و رصد سیاستهای پولی و مالی کشور خواند و گفت: بانک مرکزی باید مسیر اصلاح و ارتقای نظام بانکی را با قوت به پیش ببرد و بر اجرای سیاستهای مالی و پولی کشور نظارت می‌کند.
رئیس جمهور در این جلسه تقویت ارزش پول ملی، اصلاح ناترازی بانک ها، توقف رشد سالیانه نقدینگی، اصلاح سبد ذخایر ارزی متناسب با نیازهای سرمایه گذاری و تجاری کشور، توسعه دامنه وثایق و تسهیل فرایند وثیقه گذاری، فعال سازی حساب تجاری ، تقویت سامانه های نظارتی و تامین سرمایه درگردش واحدهای تولیدی را از جمله ماموریت های اصلی بانک مرکزی بیان کرد.
رئیسی « توقف رشد نقدینگی و مدیریت خلق پول » را مأموریت مهم بانک مرکزی اعلام کرد و افزود: نقدینگی اگر با مدیریت به سمت تولید هدایت شود نگران‌کننده نیست، اما اگر به سمت سوداگری در بازار حرکت کند تبعات ویران‌کننده‌ای خواهد داشت.
وی «هدف‌گذاری نقدینگی زیر 25 درصد» از سوی بانک مرکزی را اقدام بسیار مهم دیگر نظام پولی کشور دانست که کنترل و مدیریت آن موجب مهار تورم خواهد شد.
رئیسی ناترازی بانکها را از عوامل تورم عنوان کرد و اظهار داشت: بانک مرکزی باید بخش نظارتی خود را تقویت کند تا بتوانند با برنامه‌ریزی سیاست های پولی و ضدتورمی را اجرا کند
رئیس جمهور با ابراز خرسندی از وضعیت سامانه‌های پایش و رصد بانک مرکزی، گفت: بحمدالله در زمینه جمع‌آوری و رصد داده‌ها و اطلاعات در شرایط خوبی قرار داریم، و این اطلاعات می تواند به شفافیت مالی در کشور کمک کند.
رئیسی اقدام به موقع برای جلوگیری از تخلف را از مصادیق با اهمیت استفاده از اطلاعات جمع‌آوری شده توسط این سامانه‌ها عنوان کرد و اظهار داشت: تمام کسانی که در نظام اقتصادی کشور فعالیت دارند با نظارت و اقدام به موقع بانک مرکزی به این ادراک برسند که زمینه هیچگونه تخلفی در این سیستم وجود ندارد.
رئیس جمهور بانک مرکزی را چشم بینای نظام بانکی و پولی کشور دانست و گفت: باید محور تمام اقدامات نظام بانکی کشور در جهت حمایت و تقویت تولید باشد، چرا که امروز نجات کشور در تولید است و عمل به تأکیدات رهبر معظم انقلاب در زمینه حمایت از تولید نسخه شفابخش اقتصاد ایران است.
رئیسی در ادامه «رفع مشکل سرمایه در گردش واحدهای تولیدی» را اقدام مهم بانک مرکزی خواند و افزود: بخشی از دلایل تعطیلی واحدهای تولیدی مشکل سرمایه در گردش است که اگر مرتفع شود منجر به افزایش تولید و اشتغال خواهد شد.
رئیس جمهورهمچنین از رئیس کل بانک مرکزی خواست تا تلاش خود را بکار گیرد تا اصول بانکداری اسلامی با دقت و نظارت کامل در قراردادها و عقود بانکی اجرا شود.
رئیسی نظارت و کنترل بر ارز و کالا با هدف جلوگیری از سوداگری در بازار از سوی بانک مرکزی را مورد تأکید قرار داد و گفت: اگر کسی به دنبال اخلال در بازار است باید برخورد شود اما باید بدانیم فعال اقتصادی نیاز به حمایت و تشویق دارد و نباید هر اقدامی را به عنوان تخلف تلقی کرد.
رئیس جمهور «توجه ویژه به حاکمیت ریال» را مورد تأکید قرار داد و گفت: استفاده از ارزهای مختلف خصوصا در مبادلات با کشورهای همسایه و پیمان‌های دو جانبه پولی می تواند به تامین با ثبات کالا و افزایش مبادلات کمک و کشور را در مقابل تکانه های دلار مصون کند.
رئیسی بانک مرکزی فعال و آگاه به شرایط پولی و مالی را از ضرورت‌های تحول اقتصادی دانست و گفت: اقدامات به موقع شما در بانک مرکزی اثرات بسیار مثبتی در ارتقای نظام پولی و بانکی کشور خواهد داشت.
رئیس جمهور همچنین با اشاره به ضرورت پرداخت به موقع تسهیلات بانکی تأکید کرد: نباید بین تصمیم و اعلام عمومی با اجرا و پرداخت تسهیلات فاصله باشد و در این زمینه تاکید می کنم توسعه دامنه وثایق و تسهیل فرایند وثیقه گذاری اجرایی شود.
رئیس کل بانک مرکزی در ابتدای این نشست، گزارشی از اقدامات بانک مرکزی در راستای تحقق سند تحول دولت مردمی ارائه کرد.
علی صالح آبادی کنترل تورم، اصلاح نظام بانکی، مدیریت بازار ارز، حکمرانی ریال و بانکداری اسلامی را پنج راهبرد اساسی بانک مرکزی در راستای تحقق اهداف سند تحول دولت سیزدهم برشمرد و افزود: برای تحقق هریک از این راهبردها، اقدامات متعددی اجرا شده و یا در حال اجراست.
وی به توفیق دولت سیزدهم در مهار تورم و کنترل رشد پایه پولی اشاره کرد و گفت: مجموع اقدامات صورت گرفته در این راستا که با هماهنگی کامل تیم اقتصادی دولت صورت پذیرفته، کاهش حدود 20 واحد درصدی نرخ تورم 12 ماهه، از 59,3 درصد به 40.1 درصد و همچنین کاهش بیش از 16 واحد درصدی رشد پایه پولی از 42.6 درصد به 26.2 درصد را بدنبـال داشته است.
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه، کنترل رشد ترازنامه بانک ها با هدف جلوگیری از خلق پول بی ضابطه را از دیگر اقدامات بانک مرکزی در راستای اصلاح نظم بانکی برشمرد و در عین حال گفت: مجموع تسهیلات پرداختی شبکه بانکی در 4 ماهه نخست امسال، در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش حدود 38 درصدی داشته که سهم قابل توجه این تسهیلات، مربوط به سرمایه در گردش بوده است، ضمن اینکه تسهیلات اعطایی به شرکت های دانش بنیان نیز در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود 80 درصد رشد داشته است.
صالح آبادی تسهیل دسترسی مردم به خدمات بانکی را رویکرد اساسی بانک مرکزی در راستای تحقق شمولیت مالی در کشور دانست و به افزایش 300 درصدی سقف تسهیلات قرض الحسنه اشاره کرد و گفت: با اقدامات متعددی همچون ممنوعیت معاملات فردایی ارز، راه اندازی بازار توافقی و تسهیل گری در فرآیند برگشت ارز حاصل از صادرات، امروز در بازار ارز علیرغم برخی نوسانات مقطعی، ارامش و ثبات حاکم است.
سرمایه در گردش چیست؟
در این مقاله قصد داریم تا با مفهوم سرمایه در گردش آشنا شوید، سرمایه در گردش چیست؟ چرا مهم است و چه کسب و کارهایی به آن نیاز دارند از جمله سوالاتی است که در این مطلب به آن خواهیم پرداخت:
سرمايه در گردش چيست؟
سرمايه درواقع نام ديگر پول است و سرمايه در گردش به پولي اطلاق مي شود که براي امور روزانه ي شرکت خرج مي شود. در اصل مي توان گفت سرمايه در گردش پولي است که به عنوان مدير شرکت بايد با آن کار کنيد. از منظر مالي، سرمايه در گردش با سرمايه ي فعلي و بدهي جاري متفاوت است. سرمايه در گردشِ شرکت به پولي اطلاق مي شود که در بانک قرار دارد و در صورت نياز، قادريد به سرعت آن را به وجه نقد تبديل کنيد.
بدهي هاي جاري درواقع به تعهدات مالي اي گفته مي شود که شما بايد در طول سال، آنها را بپردازيد. بنابراين، سرمايه در گردش به باقي مانده ي سرمايه ي نقدي شرکت در بانک پس از کسر بدهي هاي جاري اطلاق مي شود.
در ابعاد وسيع تر مي توان گفت سرمايه در گردش درواقع دماسنج سلامت مالي شرکت هاست. هرچه فاصله ي بين دارايي هاي شما سرمایه در گردش در مقایسه با نقدینگی و بدهي هاي کوتاه مدت شرکت تان کمتر باشد، نشانگر کسب وکاري سالم تر است. اين حالت در صورتي نقض مي شود که ميزان بدهي هاي شرکت از سرمايه ي آن بيشتر شود که به معني وجود سرمايه در گردش منفي در آن شرکت و افزايش احتمال ورشکستگي است.
چرا سرمايه در گردش مهم است؟
سرمايه در گردش، معياري مرسوم در ارزيابي جريان مالي و بهره وري و سلامت کلي کسب و کار به حساب مي آيد، چراکه در مفهوم سرمايه در گردش، چنين مواردي نهفته است: وجه نقد شرکت، حساب هاي دريافتني، حساب هاي پرداختني، ميزان بدهي سالانه و ديگر حساب هاي کوتاه مدت. ازطرف ديگر سرمايه در گردش به معناي فعاليت هاي شرکت، مديريت خلاقانه، مديريت بدهي، درآمد و پرداخت به تأمين کنندگان نيز هست.
سرمايه در گردش مثبت به اين معناست که شرکت مي تواند بدهي هاي کوتاه مدت خود را دراسرع وقت بپردازد؛ سرمايه در گردش منفي نيز حاکي از ناتواني شرکت در پرداخت ديون کوتاه مدت است. کارشناسان همواره به کاهش سرمايه در گردش شرکت حساس اند، چراکه اين اتفاق نشان دهنده ي آن است که بدهي ها و هزينه هاي شرکت در حال افزايش است و شرکت سخت در تلاش براي حفظ يا افزايش ميزان فروش است. همچنين صورت حساب ها سريع پرداخت نمي شود يا حساب هاي بستانکاريِ شرکت به کندي دريافت مي شود. اين در حالي است که افزايش ميزان سرمايه درگردش شرکت نشانه ي مثبتي محسوب مي شود و سرمایه در گردش در مقایسه با نقدینگی درست برعکس تمام موارد ذکرشده را نشان مي دهد.
راه هاي بسياري براي ارزيابي سرمايه در گردش وجود دارد که از آن جمله مي توان به نرخ تغييرات صورت دارايي هاي شرکت، نرخ حساب هاي بستانکاري، نسبت جاري، نسبت سرمايه، و حساب هاي پرداختني اشاره کرد.
يکي از کاربردهاي بسيار مهم سرمايه در گردش، در فهرست موجودي و دارايي شرکت سرمایه در گردش در مقایسه با نقدینگی نمايان مي شود. براي شرکت ها، فهرست دارايي هاي بلندبالاتر يعني تقويت سرمايه در گردش آن شرکت. وقتي سرمايه در گردش به درستي مديريت نشود، اين امکان وجود دارد که کسب وکارها بدون دراختيارداشتن نقدينگي لازم از سرمايه در گردش شرکت براي توسعه ي برنامه هاي شرکت استفاده کنند. در اين حالت اگر برنامه هاي شرکت به سرعت به بازدهي و سوددهي نرسند، شرکت با مشکلات جدي مواجه خواهد شد و بدهي ها به سرعت افزايش خواهند يافت. اين مورد وقتي اتفاق مي افتد که شرکت به جاي پيداکردن سرمايه گذار مناسب و سرمايه گذاري در اجراي طرح ها، براي هر کاري از وجه نقد استفاده کند که مسئله ي مثبتي در کسب وکار تلقي نمي شود، چراکه مي توان از وجه نقد براي مصارف مهم ديگري استفاده کرد. درنتيجه به واسطه ي کاهش سرمايه در گردش شرکت، بسياري از کسب وکارها قبل از رسيدن به سوددهي ورشکست مي شوند. البته شرکت هايي که هزينه هاي خود را مديريت مي کنند، حتي الامکان از قرارگرفتن در چنين شرايطي جلوگيري مي کنند.
کارشناسان به طورکلي معتقدند ميزان و زمان جريان نقدينگي شرکت، نشانگر توانايي آن شرکت در عمل به تعهدات خود در سررسيد پرداخت ديون است. فرمول سرمايه در گردش به اين شکل است که شرکت بتواند بين دارايي هاي جاري براي پرداخت بدهي هاي جاري، تعادل برقرار کند که البته هميشه هم اين معادله برقرار نيست، چراکه همواره بخشي از نقدينگي براي پرداحت حقوق و دستمزد کارکنان و انجام کارهاي شرکت مورد نياز است. يکي ديگر از مواردي که مفروضات مربوط به سرمايه در گردش را به هم مي زند، تصور اشتباه در وصول لحظه اي حساب هاي دريافتني از بدهکاران شرکت است، ولي در بسياري از شرکت ها در عمل ثابت شده که اين گونه نيست.
بنابراين ازجمله مواردي که همواره بايد به آنها توجه کرد، زمان بندي دقيق در خريد دارايي هاي جديد و سياست هاي دريافت حساب هاي پرداختني و دريافتني است، چراکه باتوجه به همه ي اين موارد است که مدير شرکت مي تواند روي دريافت طلبي قديمي که از سررسيدش گذشته، حساب باز کند. البته همين تلاش براي افزايش سرمايه از طريق وصول حساب هاي دريافتني نيز مستلزم سرمايه در گردش مختلف در شرکت هاي مشابه است. اما به طورکلي مي توان گفت سرمايه در گردشِ استاندارد در صنايع مختلف با هم متفاوت است، چراکه برخي صنايع از تجهيزات گران قيمت يا روش هاي درآمدزايي متفاوتي استفاده مي کنند و بنابه همين علل، رويکرد صنايع در استفاده از سرمايه در گردش مهم خواهد بود. پيداکردن روشي براي تسهيل پرداخت هزينه هاي نقدي شرکت به منظور باثبات نگه داشتن سرمايه در گردشِ شرکت، براي بسياري از توليدکنندگان و شرکت هايي که هزينه هاي جاري زيادي دارند، سخت است. به همين منظور، مقايسه ي سرمايه در گردش فقط در شرکت هاي مشابه در يک صنعت معني پيدا مي کند. اين مقايسه از اهميت خاصي برخوردار است و بالا يا پايين بودن سرمايه در گردش در هر صنعت باتوجه به نرخ استاندارد آن صنعت ارزيابي مي شود.
وقتي دارايي فعلي شرکت را بر بدهي جاري تقسيم کنيد، به عددي مي رسيد که نشانگر سلامت نسبي شرکت شماست و اين عدد همان نرخ سرمايه در گردش است.
نرخ سرمايه در گردشِ شرکت شما اگر بين ۱/۲ تا ۲ باشد، بدان معناست که سرمایه در گردش در مقایسه با نقدینگی شرکت تان نقدينگي لازم براي پرداخت بدهي ها را دارد، اما اين بدان معنا نيست که دست از فعاليت برداشته و ديگر هيچ کاري انجام نشود.
نرخ سرمايه در گردش زير ۱ به اين معناست که شرکت شما سرمايه در گردش منفي دارد و به زحمت مي تواند بدهي هايش را پرداخت کند.
نرخ سرمايه در گردش بالاي ۲ نيز به اين معناست که شرکت شما از نقدينگي زيادي برخوردار است که مي تواند آن را در بخش هاي ديگر شرکت سرمايه گذاري کند. اگر در شرکت، نقدينگي اضافه داشته باشيد، به اين معناست که احتمالا تصميمات مناسبي در شرکت گرفته نمي شود.
کسب وکارهايي که به سرمايه در گردشِ زياد نياز دارند
کسب وکارهايي که به طور زنجيره اي به هم وابسته اند يا به طور فصلي کار مي کنند، اصولا نسبت به کسب وکارهاي سالانه، به سرمايه در گردش بيشتري نياز دارند. اين موضوع شايد به خاطر نياز آنها به پرداخت بدهي ها باشد، حتي بدهي هاي مربوط به مواقعي که شرکت کار نمي کند. به همين منظور بايد وجه نقد بيشتري براي اين مواقع نزد بانک داشته باشند.
براي مثال، فروشگاهي که به طورخاص به فروش کولرهاي آبي مي پردازد، در فصل تابستان فروش بسيار خوبي دارد. درنتيجه، صاحب اين فروشگاه براي ادامه ي کسب وکار خود در فصول سرد که تمايل به خريد کولر کمتر است، بايد از سرمايه در گردش بيشتري استفاده کند.
سرمایه در گردش چیست؟
در این مقاله قصد داریم تا با مفهوم سرمایه در گردش آشنا شوید، سرمایه در گردش چیست؟ چرا مهم است و چه کسب و کارهایی به آن نیاز دارند از جمله سوالاتی است که در این مطلب به آن خواهیم پرداخت:
سرمايه در گردش چيست؟
سرمايه درواقع نام ديگر پول است و سرمايه در گردش به پولي اطلاق مي شود که براي امور روزانه ي شرکت خرج مي شود. در اصل مي توان گفت سرمايه در گردش پولي است که به عنوان مدير شرکت بايد با آن کار کنيد. از منظر مالي، سرمايه در گردش با سرمايه ي فعلي و بدهي جاري متفاوت است. سرمايه در گردشِ شرکت به پولي اطلاق مي شود که در بانک قرار دارد و در صورت نياز، قادريد به سرعت آن را به وجه نقد تبديل کنيد.
بدهي هاي جاري درواقع به تعهدات مالي اي گفته مي شود که شما بايد در طول سال، آنها را بپردازيد. بنابراين، سرمايه در گردش به باقي مانده ي سرمايه ي نقدي شرکت در بانک پس از کسر بدهي هاي جاري اطلاق مي شود.
در ابعاد وسيع تر مي توان گفت سرمايه در گردش درواقع دماسنج سلامت مالي شرکت هاست. هرچه فاصله ي بين دارايي هاي شما و بدهي هاي کوتاه مدت شرکت تان کمتر باشد، نشانگر کسب وکاري سالم تر است. اين حالت در صورتي نقض مي شود که ميزان بدهي هاي شرکت از سرمايه ي آن بيشتر شود که به معني وجود سرمايه در گردش منفي در آن شرکت و افزايش احتمال ورشکستگي است.
چرا سرمايه در گردش مهم است؟
سرمايه در گردش، معياري مرسوم در ارزيابي جريان مالي و بهره وري و سلامت کلي کسب و کار به حساب مي آيد، چراکه در مفهوم سرمايه در گردش، چنين مواردي نهفته است: وجه نقد شرکت، حساب هاي دريافتني، حساب هاي پرداختني، ميزان بدهي سالانه و ديگر حساب هاي کوتاه مدت. ازطرف ديگر سرمايه در گردش به معناي فعاليت هاي شرکت، مديريت خلاقانه، مديريت بدهي، درآمد و پرداخت به تأمين کنندگان نيز هست.
سرمايه در گردش مثبت به اين معناست که شرکت مي تواند بدهي هاي کوتاه مدت خود را دراسرع وقت بپردازد؛ سرمايه در گردش منفي نيز حاکي از ناتواني شرکت در پرداخت ديون کوتاه مدت است. کارشناسان همواره به کاهش سرمايه در گردش شرکت حساس اند، چراکه اين اتفاق نشان دهنده ي آن است که بدهي ها و هزينه هاي شرکت در حال افزايش است و شرکت سخت در تلاش براي حفظ يا افزايش ميزان فروش است. همچنين صورت حساب ها سريع پرداخت نمي شود يا حساب هاي بستانکاريِ شرکت به کندي دريافت مي شود. اين در حالي است که افزايش ميزان سرمايه درگردش شرکت نشانه ي مثبتي محسوب مي شود و درست برعکس تمام موارد ذکرشده را نشان مي دهد.
راه هاي بسياري براي ارزيابي سرمايه در گردش وجود دارد که از آن جمله مي توان به نرخ تغييرات صورت دارايي هاي شرکت، نرخ حساب هاي بستانکاري، نسبت جاري، نسبت سرمايه، و حساب هاي پرداختني اشاره کرد.
يکي از کاربردهاي بسيار مهم سرمايه در گردش، در فهرست موجودي و دارايي شرکت نمايان مي شود. براي شرکت ها، فهرست دارايي هاي بلندبالاتر يعني تقويت سرمايه در گردش آن شرکت. وقتي سرمايه در گردش به درستي مديريت نشود، اين امکان وجود دارد که کسب وکارها بدون دراختيارداشتن نقدينگي لازم از سرمايه در گردش شرکت براي توسعه ي برنامه هاي شرکت استفاده کنند. در اين حالت اگر برنامه هاي شرکت به سرعت به بازدهي و سوددهي نرسند، شرکت با مشکلات جدي مواجه خواهد شد و بدهي ها به سرعت افزايش خواهند يافت. اين مورد وقتي اتفاق مي افتد که شرکت به جاي پيداکردن سرمايه گذار مناسب و سرمايه گذاري در اجراي طرح ها، براي هر کاري از وجه نقد استفاده کند که مسئله ي مثبتي در کسب وکار تلقي نمي شود، چراکه مي توان از وجه نقد براي مصارف مهم ديگري استفاده کرد. درنتيجه به واسطه ي کاهش سرمايه در گردش شرکت، بسياري از کسب وکارها قبل از رسيدن به سوددهي ورشکست مي شوند. البته شرکت هايي که هزينه هاي خود را مديريت مي کنند، حتي الامکان از قرارگرفتن در چنين شرايطي جلوگيري مي کنند.
کارشناسان به طورکلي معتقدند ميزان و زمان جريان نقدينگي شرکت، نشانگر توانايي آن شرکت در عمل به تعهدات خود در سررسيد پرداخت ديون است. فرمول سرمايه در گردش به اين شکل است که شرکت بتواند بين دارايي هاي جاري براي پرداخت بدهي هاي جاري، تعادل برقرار کند که البته هميشه هم اين معادله برقرار نيست، چراکه همواره بخشي از نقدينگي براي پرداحت حقوق و دستمزد کارکنان و انجام کارهاي شرکت مورد نياز است. يکي ديگر از مواردي که مفروضات مربوط به سرمايه در گردش را به هم مي زند، تصور اشتباه در وصول لحظه اي حساب هاي دريافتني از بدهکاران شرکت است، ولي در بسياري از شرکت ها در عمل ثابت شده که اين گونه نيست.
بنابراين ازجمله مواردي که همواره بايد به آنها توجه کرد، زمان بندي دقيق در خريد دارايي هاي جديد و سياست هاي دريافت حساب هاي پرداختني و دريافتني است، چراکه باتوجه به همه ي اين موارد است که مدير شرکت مي تواند روي دريافت طلبي قديمي که از سررسيدش گذشته، حساب باز کند. البته همين تلاش براي افزايش سرمايه از طريق وصول حساب هاي دريافتني نيز مستلزم سرمايه در گردش مختلف در شرکت هاي مشابه است. اما به طورکلي مي توان گفت سرمايه در گردشِ استاندارد در صنايع مختلف با هم متفاوت است، چراکه برخي صنايع از تجهيزات گران قيمت يا روش هاي درآمدزايي متفاوتي استفاده مي کنند و بنابه همين علل، رويکرد صنايع در استفاده از سرمايه در گردش مهم خواهد بود. پيداکردن روشي براي تسهيل پرداخت هزينه هاي نقدي شرکت به منظور باثبات نگه داشتن سرمايه در گردشِ شرکت، براي بسياري از توليدکنندگان و شرکت هايي که هزينه هاي جاري زيادي دارند، سخت است. به همين منظور، مقايسه ي سرمايه در گردش فقط در شرکت هاي مشابه در يک صنعت معني پيدا مي کند. اين مقايسه از اهميت خاصي برخوردار است و بالا يا پايين بودن سرمايه در گردش در هر صنعت باتوجه به نرخ استاندارد آن صنعت ارزيابي مي شود.
وقتي دارايي فعلي شرکت را بر بدهي جاري تقسيم کنيد، به عددي مي رسيد که نشانگر سلامت نسبي شرکت شماست و اين عدد همان نرخ سرمايه در گردش است.
نرخ سرمايه در گردشِ شرکت شما اگر بين ۱/۲ تا ۲ باشد، بدان معناست که شرکت تان نقدينگي لازم براي پرداخت بدهي ها را دارد، اما اين بدان معنا نيست که دست از فعاليت برداشته و ديگر هيچ کاري انجام نشود.
نرخ سرمايه در گردش زير ۱ به اين معناست که شرکت شما سرمايه در گردش منفي دارد و به زحمت مي تواند بدهي هايش را پرداخت کند.
نرخ سرمايه در گردش بالاي ۲ نيز به اين معناست که شرکت شما از نقدينگي زيادي برخوردار است که مي تواند آن را در بخش هاي ديگر شرکت سرمايه گذاري کند. اگر در شرکت، نقدينگي اضافه داشته باشيد، به اين معناست که احتمالا تصميمات مناسبي در شرکت گرفته نمي شود.
کسب وکارهايي که به سرمايه در گردشِ زياد نياز دارند
کسب وکارهايي که به طور زنجيره اي به هم وابسته اند يا به طور فصلي کار مي کنند، اصولا نسبت به کسب وکارهاي سالانه، به سرمايه در گردش بيشتري نياز دارند. اين موضوع شايد به خاطر نياز آنها به پرداخت بدهي ها باشد، حتي بدهي هاي مربوط به مواقعي که شرکت کار نمي کند. به همين منظور بايد وجه نقد بيشتري براي اين مواقع نزد بانک داشته باشند.
براي مثال، فروشگاهي که به طورخاص به فروش کولرهاي آبي مي پردازد، در فصل تابستان فروش بسيار خوبي دارد. درنتيجه، صاحب اين فروشگاه براي ادامه ي کسب وکار خود در فصول سرد که تمايل به خريد کولر کمتر است، بايد از سرمايه در گردش بيشتري استفاده کند.
تامین "سرمایه در گردش" برای خروج از رکود / رونق بخش مسکن، لازمه رونق صنعت و خدمات
در 4 ماهه ابتدایی سال 94 بخش صنعت 30.2 درصد از کل تسهیلات پرداختی بانکها را به خود اختصاص داد. بخش خدمات نیز 39.1 درصد از کل تسهیلات پرداختی را دریافت کرد. در مجموع بخش‌های صنعت و خدمات نزدیک به 70 درصد از کل تسهیلات را دریافت کرده‌اند.
ایلنا، مهدی الیاسی، محمد نوحی: تازه‌ترین ارقام منتشره در خصوص تسهیلات پرداختی بانکها در 4 ماهه ابتدایی سال جاری نشان‌دهنده تغییراتی جالب توجه در این حوزه است.
اولویت نخست: تامین سرمایه در گردش
برخی از مهم‌ترین موارد در خصوص تسهیلات پرداختی به شرح زیر است:
- تسهیلات پرداختی بانکها طی 4 ماهه ابتدایی سال 94 به بخش های مختلف اقتصادی مبلغ 939.7 هزار میلیارد ریال است که در مقایسه با 4 ماه ابتدایی سال 93 مبلغ 132.1 هزار میلیارد ریال، معادل 16.4 درصد افزایش داشته است.
- سهم تسهیلات پرداختی در قالب "سرمایه در گردش" در کلیه بخش‌های اقتصادی طی 4 ماهه سال جاری مبلغ 615.9 هزار میلیارد ریال معادل 65.5 درصد کل تسهیلات پرداختی است که در مقایسه با 4 ماهه سال گذشته مبلغ 132.8 هزار میلیارد ریال معادل 27.5 درصد افزایش داشته است.
- در 4 ماه ابتدایی امسال، 7.6 درصد تسهیلات نظام بانکی به بخش کشاورزی، 30.2 درصد به بخش صنعت، 10.1 درصد به بخش مسکن ساختمان، 12.9 درصد به بخش بازرگانی، 39.1 درصد به بخش خدمات پرداخت شده است.
- در بخش کشاورزی، ریز درصد تسهیلات پرداختی به این شرح است: ایجاد بنگاه جدید 17.9 درصد. تامین سرمایه در گردش 65.5 درصد. تعمیر 0.5 درصد. توسعه بنگاه 8.1 درصد. خرید کالای شخصی 4.2 درصد. خرید مسکن 0.3 درصد. سایر 3.6 درصد.
- در بخش صنعت و معدن، ریز درصد تسهیلات پرداختی به این شرح است: ایجاد بنگاه جدید 5.5 درصد. تامین سرمایه در گردش 84.8 درصد. تعمیر 0.1 درصد. توسعه 5.8 درصد. خرید کالای شخصی 2.2 درصد. خرید مسکن 0.7 درصد. سایر 0.8 درصد.
- در بخش مسکن و ساختمان، ریز درصد تسهیلات پرداختی به این شرح است: ایجاد بنگاه جدید 20 درصد. تامین سرمایه در گردش 18.4 درصد. تعمیر 11.5 درصد. توسعه 2.1 درصد. خرید کالای شخصی 4 درصد. خرید مسکن 40.6 درصد. سایر 3.3 درصد.
- در بخش بازرگانی، ریز درصد تسهیلات پرداختی به این شرح است: ایجاد بنگاه جدید 4.3 درصد. تامین سرمایه در گردش 71.8 درصد. تعمیر 0.2 درصد. توسعه 4.3 درصد. خرید کالای شخصی 5.3 درصد. خرید مسکن 1 درصد. سایر 13.1 درصد.
- در بخش خدمات، ریز تسهیلات پرداختی به این شرح است: ایجاد بنگاه جدید 9.9 درصد. تامین سرمایه در گردش 60.8 درصد. تعمیر 1 درصد. توسعه 5.9 درصد. خرید کالای شخصی 16.1 درصد. خرید مسکن 1.5 درصد. سایر 4.7 درصد.
- در بخش پرداخت تسهیلات متفرقه، ریز درصد تسهیلات پرداختی به این شرح است: ایجاد بنگاه جدید 9 درصد. تامین سرمایه در گردش 64.9 درصد. توسعه 0.3 درصد. خرید کالای شخصی 22.5 درصد. خرید مسکن 0.1 درصد. سایر 3.2 درصد.
- مجموع درصد تسهیلات پرداختی به همه بخش‌های اقتصادی در 4 ماهه ابتدایی سال 94 ، به تفکیک نوع تسهیلات به این شرح است: ایجاد بنگاه جدید 9.5 درصد. تامین سرمایه در گردش 65.5 درصد. تعمیر 1.7 درصد. توسعه 5.5 درصد. خرید کالای شخصی 8.4 درصد. خرید مسکن 5.1 درصد. سایر 4.4 درصد.
تحریک تقاضای کل
نگاه به آمار فوق گویای آن است که دولت در راستای سیاست خروج از رکود، 65 تسهیلات پرداختی را به "تامین سرمایه در گردش" بنگاه‌ها و موسسات اقتصادی، تخصیص داده است. "سرمایه در گردش" از آنجا که در قالب خرید کالا و خدمات مورد نیاز شرکت‌ها، خرید مواد اولیه، پرداخت حقوق و دستمزد به پرسنل و تامین مالی پروژ‌های در دست اجرا، هزینه می‌شود می‌تواند به تحریک تقاضا و افزایش تقاضای کل در اقتصاد کشور منجر شود.
روز گذشته نیز علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد در گفتگو با ایلنا در خصوص نقش "تامین سرمایه در گردش" در سیاست خروج از رکود دولت گفت: " منطقی‌ترین کار در شرایط فعلی همین است که سرمایه در گردش پرداخت کنیم تا مشکل کمبود منابع بنگاه‌ها بر طرف شود. برای خروج از رکود باید با اتخاذ سیاستهای مناسب، تقاضا در داخل کشور را افزایش داد."
طیب‌نیا در ابتدای این هفته نیز در گفتگو با ایلنا با اشاره به وجود توامان معضل رکود و تورم در اقتصاد ایران، تاکید کرده بود: "خروج از رکود، اولویت دارد زیرا مشکلات ناشی از رکود بیشتر از تورم است."
اگر چه به دلیل رشد منفی اقتصادی و رشد منفی تشکیل سرمایه ثابت در سال‌های گذشته، خروج اقتصاد ایران از رکود به یک ضرورت تبدیل شده است اما ادامه سیاست ضد تورم نیز ضروری به نظر می‌رسد زیرا تورم خود به کاهش قدرت خرید و در نتیجه کاهش تقاضای کل و تدوام رکود منجر می‌شود. از سوی دیگر در شرایط تورم از آنجا که پیش‌بینی هزینه‌ها برای سرمایه گذاران ناممکن می‌شود، سرمایه گذاری‌ها کاهش می‌یابد که خود تداوم رکود را تقویت می کند. از این رو بانک مرکزی نیز در تحلیل تسهیلات پرداختی در 4 ماهه ابتدایی امسال آورده است: "همچنان باید در تداوم مسیر جاری ملاحظات مربوط به کنترل تورم را نیز در نظر گرفت و همواره مراقب قدرت گرفتن پتانسیل تورمی ناشی از فشار تقاضای کل در اقتصاد نیز بود. بر این اساس ضروری است به افزایش توان خلق پول بانکها از طریق افزایش سرمایه و بهبود کفایت سرمایه بانکها، کاهش تسهیلات غیرجاری و بازگرداندن آنها به مسیر صحیح اعتباردهی بانکها، افزایش بهره‌وری بانکها در تامین سرمایه در گردش تولیدی، پرهیز از فشارهای مضاعف بر دارایی بانکها و ترغیب بنگاه‌های تولیدی به سمت بازار سرمایه به عنوان یک ابزار مهم درتامین مالی طرحهای اقتصادی (ایجادی) توجه ویژه‌ای کرد."
مطالبات معوق بانکی
تقاضای بالای شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی برای دریافت تسهیلات "سرمایه در گردش" نشان دهنده وضع نامناسب نقدینگی شرکت‌های ایرانی است. اگرچه بایستگی تامین سرمایه در گردش، انکار ناپذیر است اما دولت در اعطای این قبیل تسهیلات باید تمهیداتی را برای جلوگیری از رشد مطالبات معوق بانکی، در نظر داشته باشد. بنگاه‌هایی که به دلیل تولید غیراقتصادی، توانایی ادامه حیات ندارند با دریافت تسهیلات در قالب "سرمایه در گردش" نیز نمی‌توانند تغییر خاصی در وضعیت خود ایجاد کنند. نظام بانکی در 4 ماهه ابتدایی امسال مبلغ 939.7 هزار میلیارد ریال تسهیلات پرداخت کرده است که مبلغ 615.9 هزار میلیارد ریال معادل 65.5 درصد کل تسهیلات پرداختی، در قالب سرمایه در گردش پرداخت شده است. این تسهیلات، دارای این قابلیت است که در صورت تداوم رکود در سال‌های آینده به مطالبه معقوق بانکی تبدیل شود. کما این که در دو سرمایه در گردش در مقایسه با نقدینگی سال گذشته شاهد بودیم که میزان مطالبات معوق بانکی از 80 هزار میلیارد تومان در سال 92 به رقم 93 هزار میلیارد تومان در سال 94 رسیده است.
از این رو ضروری به نظر می‌رسد در پرداخت تسهیلات به شرکت‌هایی که به دلیل فقدان نقدینگی به دنبال دریافت تسهیلات در قالب "سرمایه در گردش" هستند، دیده‌بانی مناسب در خصوص وضعیت آنان صورت بگیرد تا تجربه دولت احمدی نژاد در فشار به بانک ها برای پرداخت وام به طرحهای زودبازده تکرار نشود. طرح‌هایی که بخش قابل توجهی از مطالبات معوق بانکی انباشت شده، میراث آن است.
رونق مسکن، محرک خروج از رکود
در 4 ماهه ابتدایی سال 94 بخش صنعت 30.2 درصد از کل تسهیلات پرداختی بانکها را به خود اختصاص داد. بخش خدمات نیز 39.1 درصد از کل تسهیلات پرداختی را دریافت کرد. در مجموع بخش‌های صنعت و خدمات نزدیک به 70 درصد از کل تسهیلات را دریافت کرده‌اند. تقاضای بالای بخش‌های صنعت و خدمات برای دریافت تسهیلات، نشان می‌دهد این دو بخش کماکان موتور محرک اقتصاد ایران هستند. از سوی دیگر صنعت و خدمات در تولید ناخالص داخلی ایران نیز سهم اصلی دارند. از این رو، رشد بخش‌های صنعت و خدمات به رشد اقصادی منتهی می‌شود. اما آنچه جلب توجه می کند، تقاضای پایین بخش "مسکن و ساختمان" برای دریافت تسهیلات است که گویای رکود این بخش است. بنگاه‌های فعال در حوزه ساخت مسکن و ساختمان در 4 ماهه ابتدایی سال 94 تنها 10.1 درصد از کل تسهیلات پرداختی را دریافت کرده‌اند که مبین کاهش عرضه است. از آنجا که رونق در بخش مسکن به رشد تقاضا برای خرید نهاده‌های تولید مسکن و در نتیجه رشد تقاضا در بسیاری از حوزه های صنعتی و خدماتی می‌انجامد، توجه جدی به این بخش و تحریک تقاضا در آن، لازم است.
در تمام اقتصاددهای توسعه یافته، شهروندان مسکن را با دریافت تسهیلات و از محل درآمدهای آتی‌شان خریداری می کنند. جهت‌دهی به تسهیلات بانکی برای خرید مسکن می تواند به خروج بخش مسکن از رکود یاری برساند.
وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز در گفتگو با ایلنا با تایید این مهم، تصریح کرد: "در حال حاضر سیاست دیگری که دولت برای خروج از رکود، قصد دارد به صورت جدی دنبال کند، اعطای تسهیلات برای خرید کالاهای مصرفی بادوام است که بتوانیم تقاضا در اقتصاد کشور را تحریک کنیم. یکی از مشکلاتی که در حال حاضر داریم این است که بنگاه های تولیدی ما در حال تولید هستند اما امکان فروش محصولات شان را ندارند. باید تسهیلات بانکی را به سوی خرید کالاهای مصرفی بادوام هدایت کنیم و همین طور منابع بانکی باید به سمت بخش ساختمان هدایت شود. اگر بخش ساختمان رونق پیدا کند، در خروج از رکود بسیار موثر است."
ضروری است، در تدوین و اجرای سیاستهای ضدرکود، تمام موارد فوق به صورت توامان در نظر گرفته شود که تحقق مناسب آن، هنر دولت برای خارج کردن اقتصاد ایران از "رکود تورمی" است.
دیدگاه شما