تعریف سهم یا سهام چیست؟ بررسی انواع سهام در بازار بورس
سهم یا سهام به چه معناست؟ انواع سهام کدامند و هر یک دارای چه ویژگی‌هایی هستند؟ در این مطلب از سایت sdbroker به تعریف دقیق سهام و انواع مدل‌ها و کاربرد هریک پرداخته‌ایم.
این روزها بحث بازار بورس و سهام در میان مردم گل‌انداخته است و تقریباً هرکسی که پس‌اندازی داشته باشد، مایل است با سرمایه‌گذاری در این بازار به سود مطلوبی دست پیدا کند. بنابراین، طیف گسترده‌ای از مردم با سطح دانش و مشاغل مختلف به این بازار ورود پیداکرده‌اند. مانند تمام بازارها، بورس نیز از دانش تخصصی و اصطلاحات متعددی برخوردار است که آشنایی با آنها برای فعالیت در بازار الزامی است.
در میان تمام عناوین و اصطلاحات بازار بورس، «سهام» اولین کلمه‌ای است که با آن برخورد می‌کنید و جزو مفاهیم پایه و مهم به شمار می‌آید. بنابراین، ممکن است برای شما سؤال شده باشد که سهام یا سهم چیست و انواع آن کدام‌اند؟ اگر قصد ورود به بازار سرمایه و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف آن را داشته باشید، آشنایی با مفهوم سهام و انواع سهم الزامی خواهد بود. با ما همراه باشید تا بتوانید پاسخ سؤالات خود را پیدا کنید.
سهام چیست؟
سهام یا Stock به‌نوعی برگه بهادار گفته می‌شود که تصدیقی بر مالکیت دارنده آن بر سهم مشخصی از شرکت سهامی خاص یا سهامی عام، درآمدها و دارایی‌های آن است.
برای درک بهتر این مفهوم، فرض کنید سرمایه شرکتی را به 1000 قسمت مساوی تقسیم کرده‌ایم. در این صورت، شرکت دارای 1000 سهم است و اگر یکی از سهامداران مالک 20 سهم باشد، 2 درصد از سهام شرکت به وی تعلق می‌گیرد. در این مفهوم، سهام به مجموعه‌ای از اوراق بهادار یا چند سهم گفته می‌شود.
لازم به ذکر است که سهام یک شرکت سهامی عام می‌تواند به‌راحتی در بورس معامله شود و مالک آن ثابت نباشد. این در حالی است که سهام شرکت سهامی خاص همان‌طور که از نام آن پیدا است، به عده‌ای خاص تعلق دارد. سهامداران هردو شرکت با خرید سهام در پروژه‌ها و سود و زیان شرکت (به نسبت میزان سهم خود از شرکت) شریک خواهند بود.
در گذشته از اوراق بهادار یا همان برگه‌های سهام برای معامله و اثبات مالکیت تعداد مشخصی از سهام شرکت استفاده می‌شد. در اوراق مذکور مشخصاتی مانند نام شرکت، نام و مشخصات دارنده اوراق، شماره ثبت و مبلغ اسمی آورده می‌شد. بر اساس قوانین بازار بورس ایران، امروزه تمام اوراق باید با مبلغ اسمی 1000 ریال ثبت شوند. بنابراین، اگر یک شرکت فرضی دارای 1000 سهم باشد، ارزش سرمایه شرکت یک‌میلیون ریال خواهد بود.
انواع سهام ازنظر شکل
سهام را می‌توان از جهت‌های مختلفی دسته‌بندی کرد. این تقسیم‌بندی می‌تواند ازنظر شکل، حقوق دارنده سهام یا ماهیت آورنده انجام شود. انواع سهم ازنظر شکل به دودسته بانام و بی‌نام تقسیم می‌شوند که در انواع بانام، مشخصات شناسایی دارنده سهام آورده می‌شود. درواقع هیچ قانونی نمی‌تواند شرکت سهامی عام را ازنظر تعداد سهام بانام و بی‌نام محدود سهامداران حقوقی بازار سهام کدامند؟ کند. به همین دلیل، ممکن است تمام یا تنها بخشی از سهام شرکت بانام باشد.
اما تفاوت و دلیل انتشار هر یک از این دو سهام چیست؟ سهم‌های بانام معمولاً به دلیل تمایل شرکت به شناختن شرکا و سهامداران شرکت منتشر می‌شوند. این در حالی است که سهام بی‌نام معمولاً باهدف پنهان ماندن هویت سهامدار یا عدم نیاز به پرداخت مالیات انتقال سهام تهیه می‌شود. در این بخش از مطلب خواهید فهمید که انواع سهام چیست و از ویژگی‌های هر یک به چه صورت می‌توان استفاده کرد:
سهام بانام
در سهام بانام، نام دارنده اصلی در مشخصات اوراق بهادار آورده می‌شود و نقل‌وانتقال و معامله آن تنها با معاوضه میسر می‌شود. سهم‌های بانام معمولاً به دلیل تمایل شرکت به شناختن شرکا و سهامداران شرکت منتشر می‌شوند. نام دارنده سهام در دفتر ثبت سهام نیز نوشته و ثبت می‌شود. بنابراین، در صورت عدم صدور اوراق سهام همچنان خریدوفروش آنها امکان‌پذیر خواهد بود که کاملاً برخلاف سهام بی‌نام است.
لازم به ذکر است که کسی به‌جز مالک سهام نمی‌تواند برای فروش اوراق بانام اقدام کند. به همین دلیل، در صورت مفقود شدن امکان سوءاستفاده از آن وجود ندارد. در صورت نابود شدن برگه، همچنان نام شما در دفتر ثبت سهام وجود دارد و حق‌وحقوق شما در شرکت محفوظ می‌ماند. البته سهام بانام می‌تواند محدودیت‌هایی مانند الزام مراجعه طرفین معامله به دفتر ثبت سهام برای نقل‌وانتقال مالکیت سهام نیز برای دارنده ایجاد کند.
سهام بی‌نام
سهام بی‌نام و بانام دارای اعتبار یکسانی هستند و تنها تفاوت آنها، درج شدن نام دارنده سهام در انواع سهم بانام است. در این صورت، هویت دارنده از شرکت پنهان می‌ماند و مشخصاتی از سهامدار در دفتر ثبت سهام آورده نمی‌شود. این امر می‌تواند مزایا و معایبی را نیز به همراه داشته باشد.
خریدوفروش این اوراق بسیار راحت بوده و نیازی به نقل‌وانتقال مالکیت آنها نیست. این ویژگی برای شرکت‌های عضو بورس نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
بی‌نام بودن اوراق همچنین می‌تواند به ضرر دارنده سهام باشد. در صورت مفقود شدن اوراق، اثبات مالکیت شخص اصلی بسیار دشوار است و هرکسی می‌تواند از آن سوءاستفاده کند. همچنین دارنده سهام بی‌نام نمی‌تواند از مدیران شرکت باشد. سهام مدیران از نوع سهام وثیقه است و باید حتماً نام آنها در اوراق درج شود. از جهت دیگر، پرداخت مبلغ سهام بی‌نام برای صدور گواهینامه موقت یا اوراق سهام الزامی است.
انواع سهام ازنظر حقوق دارنده سهام
اگر می‌خواهید بدانید حقوق شما به‌عنوان دارنده سهم چیست، به نوع سهام خود دقت کنید. انواع سهم ازنظر حقوق دارنده به دو نوع عادی و ممتاز تقسیم می‌شوند.
سهام عادی
سهام عادی ازجمله ابزارهای مالی برای جذب سرمایه شرکت‌ها است که مالکیت بخشی از شرکت را به دارنده سهم اختصاص می‌دهد. سهام عادی بدون سررسید و به‌صورت بانام یا بی‌نام منتشر می‌شود و دارنده آنها، حق خریدوفروش سهام را خواهد داشت. دارنده سهام عادی بسته به میزان سهم خود از شرکت، در سود و زیان و فعالیت‌های این شرکت سهیم خواهد بود.
سهامداران این نوع سهم حق شرکت در رأی‌گیری و مجامع و جلسات سالیانه خواهند داشت و همچنین می‌توانند در انتخاب هیئت‌مدیره مؤثر باشند. اگر یک سهامدار حقیقی یا حقوقی ازجمله سهامداران عمده یا درصدی (با سهم بیش از یک درصد) باشد، تأثیر بیشتری در تصمیمات شرکت خواهد داشت. در هنگام تقسیم سود، بخشی از آن (به نسبت میزان سهم) به دارنده سهام عادی تعلق می‌گیرد. این سهامداران دارای حق تقدم هستند و در صورت افزایش سرمایه و امکان خرید سهام جدید، در اولویت قرار می‌گیرند.
سهام عادی قدرت نقد شوندگی بالایی دارند و به‌راحتی می‌توان آنها را در بازار بورس و اوراق بهادار به قدرت خرید تبدیل کرد. مسئولیت محدود سهامداران انواع سهم عادی، دارایی آنها را در صورت عدم توانایی بازپرداخت دیون از جانب شرکت از خطر حفظ می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، مسئولیت دارنده این سهام، در حد آورده ایشان است.
سهام ممتاز
سهام ممتاز یکی دیگر از ابزارهای مالی بورس برای افزایش سرمایه شرکت است که برخی از ویژگی‌های سهام عادی و اوراق قرضه نیز در آن مشاهده می‌شود؛ به همین دلیل، به اوراق بهادار ترکیبی نیز شهرت یافته است. این نوع سهام نیز به دارنده خود حق مالکیت بخشی از شرکت را می‌دهد و ممکن است از نوع بانام یا بی‌نام باشد.
سهام ممتاز در دو صورت منتشر می‌شود. اگر شرکت قصد افزایش سرمایه داشته باشد و خریداری برای سهام پیدا نشود، اوراق سهام ممتاز منتشر می‌شوند.
همچنین ممکن است شرکت قصد سهیم کردن یک کارشناس یا صاحب‌نظر در شرکت را داشته باشد و از این طریق به آنها امتیازات ویژه‌ای ببخشد. این اشخاص در مجمع عمومی، 2 حق رأی خواهند داشت و سود آنها پیش از سهامداران عادی پرداخت می‌شود. در صورت انحلال شرکت و بعد از تسویه بدهی، دارندگان سهام ممتاز حقوق خود، پیش از سهام عادی را دریافت می‌کنند.
انواع سهم ازنظر ماهیت آورنده
برای اینکه از نوع آورده یا سرمایه واردشده به شرکت آگاه شوید، باید بدانید که ماهیت آورنده سهام چیست. نوع سهم ازنظر ماهیت آورنده به دو نوع نقدی و غیر نقدی تقسیم می‌شود. بنابراین شما می‌توانید مبلغ سهام را با استفاده از آورده‌های نقدی یا غیر نقدی پرداخت کنید. هر یک از این سهم‌ها ویژگی‌های متعددی دارند که در ادامه ذکرشده است:
سهام نقدی
سهام نقدی به ابزار مالی گفته می‌شود که ارزش آن به‌صورت نقدی به شرکت پرداخت می‌شود. در غیر این صورت، قسمتی از آن به شکل نقدی و مابقی به‌صورت تعهد پرداخت خواهد شد.
سهام غیر نقدی
سهامی که مبلغ آنها به شکل آورده‌های غیر نقدی مانند ملک، خودرو، لوازم اداری و. پرداخته شود را سهام غیر نقدی می‌گویند. این آورده‌ها نیاز به ارزش‌گذاری دقیق و تقویم توسط کارشناس رسمی وزارت دادگستری دارند.
گزارش این ارزش‌گذاری به مجمع عمومی مؤسس منتقل می‌شود و در صورت عدم تصویب این مجمع بر پذیرش این آورده‌ها، کسری ارزش آورده باید به‌صورت نقدی یا با جایگزین کردن آورده‌های غیر نقدی دیگر تأمین شود.
تأمین کسری باید در حدفاصل 2 مجمع که معمولاً یک ماه است انجام بپذیرد؛ در غیر این صورت، تعهدات مرتبط با سهام خریداری‌شده باطل‌شده و جایگزین برای سهامدار آورده می‌شود.
با وجود اینکه مجمع عمومی در شرکت‌های سهامی خاص تشکیل نمی‌شود، اما قبول کردن آورده‌های غیر نقدی با ارزشی بیشتر از ارزیابی کارشناس امکان‌پذیر نخواهد بود. بنابراین، تعیین ارزش و ارزیابی آورده غیر نقدی توسط کارشناس رسمی ازجمله الزامات در هردو شرکت سهامی عام و خاص به شمار می‌آید.
در گذشته تمامی اوراق بهادار به‌صورت برگه‌های منتشرشده از جانب شرکت در دست سهامداران قرار می‌گرفتند؛ اما امروزه کارگزاری‌ها با حفظ سوابق الکترونیکی شامل مشخصات سهم و مالکیت سهام در تسهیل معاملات و حذف کاغذها از خریدوفروش‌ها مؤثر بوده‌اند.
بنابراین، شما می‌توانید از طریق پرتفوی خود به معامله بپردازید. در این مطلب از وبسایت کارگزاری سرمایه و دانش بیان کردیم که سهام چیست و انواع سهم کدام‌اند. به‌این‌ترتیب، اکنون می‌توانید برای آشنایی با بورس و آموزش مباحث تخصصی بورس اقدامات مؤثرتری را انجام دهید. یا به سادگی از کمک متخصصان ما در این حوزه بهرهمند شوید.
معمای این روزهای بورس/ یک خرید سهام ۳ برابر قیمت تابلو
همدلی نوشت: سرانجام به پایان رسید و مجموعه اهداف توانست ضمن پشت سر گذاشتن شتران بلوک ۱۲ درصدی فارس را از آن خود کند. اما این معامله تاریخی در حالی به پایان رسید که سوالات بی‌شماری را در میان اذهان عمومی ایجاد کرد. چرا که تقریبا به میزان حدود سه برابر تابلوی معاملاتی سهام فارس را خریداری کرد؛ موضوعی که با این سوال همراه شد که برای شرکت شتران واقعا به صرفه است که بخواهد این بلوک را به میزان چند برابر قیمت تابلو خریداری کند؟
یک فعال بازار سرمایه در این باره می‌گوید: «این معامله برای سهامداران خرد نبود و معلوم نیست خرید این سهام بلوکی به قیمت چند برابر تابلوی معاملاتی برای چه هدفی بوده است؟». دیگر فعال بازار سرمایه هم می‌گوید وقتی هیات مدیره شرکت‌ها مستقل نیست و از سوی دولت انتخاب می‌شود، طبیعی است که منافع دولت بر منافع سهامداران ارجحیت داشته باشد. اشاره این فعال بازار سرمایه به همین خرید بلوک فارس توسط شتران به حدود سه برابر قیمت است. خرید بلوک فارس به قیمت چند برابر تابلو این ذهنیت را در میان عموم ایجاد کرده که هزاران میلیارد تومان از جیب سهامداران خارج می‌شود. قیمت سهام فارس در تابلوی معاملاتی در حالی ۶۲۰ تومان در روزهای اخیر بود که شتران که سال‌ها در مجمع سود نقدی تقسیم نکرده به نظر می‌رسد با پول سهامدارانش بلوک فارس را به قیمت بالای ۱۶۰۰ تومان خریداری کرده. هنوز ماجرای فساد ۹۲ هزار میلیارد تومانی فولاد مبارکه از خاطر سهامداران نرفته که خرید این بلوک آنهم به قیمت چند برابر تابلو این ابهامات را در ذهن سهامداران ایجاد کرده. از آن‌جایی که بورس بازاری برای ایجاد هر چه بیشتر شفافیت است، بهتر است درباره جزئیات این موضوع شفاف‌سازی بیشتری انجام شود. چرا که در روزهای اخیر خروج پول از بورس شدت بیشتری گرفته و به نظر می‌رسد ایجاد هر گونه ابهامی می‌تواند به بهای از بین رفتن اعتماد سهامداران به این بازار و هجوم سرمایه‌های خرد و کلان به بازارهای سکه و دلار شود. برخی می‌گویند دولت از جیب سهامدارن شتران تامین مالی کشور را انجام داده؛ سوال این است که اگر سود تقسیم نشده شتران در دست سهامدارانش بود، این شرکت می‌توانست فارس با به قیمت سک سوم بخرد؟. هر چه هست، شتران در رقابت برای خرید ۱۲ درصد فارس به قیمت سه برابر تابلو شرکت کرد و به نظر می‌رسد این پول از ۹۱ هزار میلیارد تومان سپرده بانکی است که در مجامع سود بین سهامدارانش تقسیم نکرده. با توجه به سوالات ایجاد شده سازمان بورس و اوراق بهادار برای حفاظت از حقوق سهامداران خود باید پاسخگو باشد.
پیشنهاد کارشناسی به بورسی‌ها
روز شنبه از بسته ۱۰ بندی حمایت از بازار سرمایه از سوی سازمان بورس رونمایی شد که واکنش‌های مختلفی را از سوی کارشناسان در پی داشت. واکنش‌هایی که محور مشترک اکثر آنها همراهی دولت و مجلس برای به نتیجه رسیدن تصمیمات جدید است.
به گزارش ایسنا، بندهای این بسته شامل بیمه کردن سهام حاضر در پورتفوی اشخاص حقیقی تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان برای هر نفر، انتشار اوراق اختیار تبعی فروش بر روی سهام موجود در صندوق های درآمد ثابت تا سقف ۴۰۰ هزار میلیارد ریال با تضمین اصل ارزش سبد سهام در ابتدای دوره بر اساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام می‌کند، تزریق منابع جدید توسط صندوق‌های حاکمیتی برای خرید سهام در بازار سرمایه و به مرور افزایش مبلغ مذکور، واریز منابع مندرج در ردیف بودجه سال ۱۴۰۱ به صندوق تثبیت جمعاً به مبلغ حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال، هماهنگی، نظارت و پایش مستقیم و مستمر فعالیت اشخاص حقوقی بازار سرمایه شامل شرکت‌ها و نهادهای مالی شبه دولتی، صندوق های بازنشستگی و نهادهای نظامی و حمایت این نهادها از سهام ناشران تحت مدیریت خود و توقف فروش تا زمان ثبات در بازار، و انجام اقدامات حمایتی از جمله خرید سهام و انتشار اوراق تبعی حمایتی، همکاری مشترک بانک مرکزی و وزارت اقتصاد جهت مدیریت نرخ سود، افزایش سپرده‌گذاری مستقیم سازمان بورس نزد صندوق تثبیت، محدود کردن بخش فروش بازارگردان‌ها تا اطلاع ثانوی، توقف پذیره‌نویسی اوراق بهادار و عرضه‌های اولیه تا زمان بازگشت ثبات به بازار سرمایه بازگشت زمان جلسه معاملاتی در فرابورس به روال سابق از ساعت ۱۳ به ۱۲ و ۳۰ دقیقه می‌شود.در این راستا، کارشناسان بر لزوم تعامل دولت و مجلس و همچنین ترغیب تازه‌واردها به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم تاکید کرده و شروط به نتیجه رسیدن این بسته را تشریح کردند.
در این راستا، رحمانی با اشاره به بسته حمایتی سازمان بورس از بازار سرمایه، با تاکید بر اینکه موضوع بیمه سبد سهام از طریق اوراق مشتقه یعنی اوراق اختیار فروش تبعی؛ اقدامی مهم برای سهامداران خردی است که نگران کاهش ارزش پرتفوی خود هستند، اظهار کرد: این اقدام به میزان زیادی در کاهش نگرانی‌ها و ایجاد اطمینان خاطر در میان سهامداران نقش خواهد داشت و به بازار این پیام را می‌دهد که سهام، همچنان دارای جذابیت برای سرمایه‌گذاری است و نیازی به فروش به دلیل بیمه سهامداران حقوقی بازار سهام کدامند؟ سهام نیست.
وی در ادامه به روابط دولت با شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: دولت باید توجه کند که گزارش‌های سود شش ماهه شرکت‌ها، شرایط مطلوبی را نشان نمی‌دهد. بخش مهمی از کاهش سودآوری‌ها ناشی از افزایش سهم دولت از سود شرکت‌ها در قالب افزایش قیمت خوراک، قیمت انرژی، مالیات ارزش افزوده، مالیات عملکرد، عوارض‌های مختلف، حقوق مالکانه و . است که بدون تعارف این موارد امروز به یک تهدید جدی برای بازار مبدل شده است. عاملی که امروز بیش از هر چیزی سهامداران را تشویق به نگهداری و ورود سرمایه‌های جدید به بازار سهام می‌کند، چشم‌انداز سودآوری شرکت‌ها بوده که به دلیل رفتار دولت این موضوع با چالش مواجه شده است.نخستین مدیرعامل شرکت بورس تهران ادامه داد: در یک شرکت هزینه انرژی از ۲۰۰۰ میلیارد تومان با افزایش چهار برابری به ۸۰۰۰ میلیارد تومان رسیده است که نشان می‌دهد دولت که قدرت زیادی دارد، حقوق سایر ذینفعان شرکت‌ها به خصوص سهامداران را نادیده گرفته است و به عبارت دیگر، کسری بودجه باعث شده دولت سهم بیشتری از ارزش افزوده ایجاد شده در شرکت‌ها کسب کند که این اتفاق مطلوبی برای بازار نیست. دلیل اعلام این موارد قرار داشتن در فصل تنظیم بودجه است و اکنون که بودجه ۱۴۰۲ در حال تدوین قرار دارد، یک نگرانی جدی در بازار وجود دارد که آیا دوباره سهم دولت در شرکت‌ها افزایش پیدا می‌کند یا خیر؟
رحمانی به سازمان بورس پیشنهاد داد که این سازمان باید از شرکت‌ها بخواهد که هر یک در گزارشی، سهم دولت از عملیات آنها از جمله قیمت خوراک، انرژی، مالیات ارزش افزوده، مالیات عملکرد، مالیات تکلیفی، حقوق و انواع و اقسام عوارض از جمله عوارض سهامداران حقوقی بازار سهام کدامند؟ گمرکی را مشخص کنند تا روابط میان دولت و شرکت‌ها شفاف شود. باید مشخص شود سهم دولت از سهم کارکنان و سهامداران چقدر است تا همه بتوانند براساس واقعیت و شرایط شرکت‌ها تصمیم‌گیری کنند؛ در این حوزه قطعا ادامه برخی روندها شرکت‌ها را دچار مشکل جدی می‌کند.بر اساس این گزارش و به نقل از روابط عمومی بازار سرمایه، وی با تاکید بر اینکه شرکتی که چشم‌انداز سودآوری مطلوبی نداشته باشد، نمی‌تواند تامین مالی مناسبی برای پروژه‌های جدید کند، اظهار کرد: باید یک نگاه سیستمی و کل‌نگر در مواجه با وضعیت فعلی بازار سرمایه به کار گرفته شود و به طور شفاف مشخص شود، چرا روند سود شرکت‌ها به این حد رسیده است؛ در این زمینه تاکید می‌شود که به دلیل افزایش سهم دولت در شرکت‌ها، چشم‌انداز سودآوری آنها در ابهام است و امیدواریم دولت به این موارد به عنوان ثروت سهامداران توجه بیشتری کند.
بورس سبزپوش شد
روند حرکت بازار سرمایه دیروز برخلاف روزهای گذشته صعودی بود؛ به‌طوری‌که هر سه شاخص بورس، شاخص کل با معیار هم‌وزن و شاخص فرابورس سبزپوش شدند.
شاخص کل بورس با ۱۵ هزار و ۳۶۸ واحد افزایش تا رقم یک میلیون و ۲۶۹ هزار واحد صعود کرد. شاخص کل با معیار هم وزن هم ۴۵۷۴ واحد افزایش یافت و به رقم ۳۶۰ هزار و ۸۱۶ واحد رسید. در این بازار ۲۴۵ هزار معامله به ارزش ۳۸ هزار و ۷۶ میلیارد ریال انجام شد. صنایع پتروشیمی خلیج فارس، سرمایه گذاری تامین اجتماعی، فولاد مبارکه اصفهان، ملی صنایع مس ایران، سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین، پالایش و نفت اصفهان و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر مثبت را روی بورس گذاشتند. شاخص کل فرابورس با ۱۸۳ واحد افزایش به رقم ۱۱۷ هزار و ۳۳۳ واحد رسید. در این بازار ۱۷۴ هزار معامله به ارزش ۱۳۷۹ میلیارد ریال انجام شد. پلیمر آریاساسول، پتروشیمی زاگرس، پتروشیمی مارون، داروسازی دانا، فرابورس ایران، تولیدات پتروشیمی قائدبصیر و توسعه مولد نیروگاهی جهرم نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر مثبت را روی فرابورس گذاشتند.
بیمه سبدهای سهام برای یک‌سال | بیمه سهام چیست؟
بسته جامع حمایتی بازار سرمایه که در هفته گذشته طراحی شده بود، از روز گذشته اجرایی شد. بیمه سبد سهام تا سقف ۱۰۰میلیون تومان تا یک سال آینده و تزریق ۵ هزار میلیارد تومان نقدینگی به صندوق تثبیت بازار سرمایه، از جمله مهم‌ترین مفاد این بسته ۱۰ بندی است.
به گزارش همشهری آنلاین، افزایش شتاب روند نزولی بازار سهام در هفته گذشته که به افت ۳۳۵هزار میلیارد تومانی بازار سهام منجر شد، بالاخره مسئولان سازمان بورس را بر آن داشت تا اقدامات تازه‌ای را برای حمایت از بورس آغاز کنند. بر همین اساس از روز گذشته، مفاد بسته ۱۰بندی حمایت از بورس که چندی پیش مورد تأیید وزارت اقتصاد قرار گرفته بود، از روز گذشته اجرایی شد.
به‌دنبال اجرای این بسته، روز گذشته شاخص کل بورس با رشد مواجه شد، با این حال آنطور که آمارها نشان می‌دهد، بخش عمده رشد روز گذشته شاخص بورس، ناشی از رشد قیمت سهام شرکت‌های بزرگ بوده و علت این رشد نیز حمایت بازارگردان‌ها از سهام این شرکت‌ها بوده است.
همچنین با وجود رشد شاخص کل، شاخص هم وزن با افت سنگین مواجه شد و حجم صف‌های فروش، ۱۰برابر صف‌های خرید سهام بود. دیروز همچنین سهامداران حقیقی ۹۱۴میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج کردند که در طول ماه‌های گذشته بی‌سابقه بوده است.
با این حال مقام‌های سازمان بورس با اجرای بسته حمایتی بورس، امیدوارند شتاب روند نزولی بازار سهام در روزهای آینده کمتر شود و بازار با ثبات بیشتری مواجه شود؛ زیرا روند نزولی بازار سهام در ۲۵ماه گذشته به افت ۲۵۰میلیارد دلاری ارزش بازار سهام منجر شده و این موضوع اعتراض سهامداران را برانگیخته است.
بیمه سهام
بررسی‌ها نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین مفاد بسته حمایتی بورس، طرح بیمه سهام است. طبق مفاد ۱۰بندی بسته حمایتی بورس از روز گذشته، سهام حاضر در سبد سهام (پورتفوی) اشخاص حقیقی تا سقف ۱۰۰میلیون تومان برای هر نفر از طریق انتشار عمومی اوراق تبعی بیمه شد.
سر رسید اعمال این اوراق، یک ساله بوده و مبلغ تعهد خرید ۲۰درصد بالاتر از ارزش ترکیب سبد افراد در آخرین روز معاملاتی چهارشنبه، ۴ آبان۱۴۰۱ است. این به‌معنای آن است که سهامداران حقیقی که ارزش سبد سهام شان کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان است، می‌توانند با خرید اوراق تبعی سبد سهام شان را در برابر نزول بیشتر بیمه کنند.
به‌طور مثال، اگر سبد سهام یک سهامدار در انتهای روز معاملاتی ۴آبان۱۴۰۱ تا سقف ۱۰۰میلیون تومان باشد و تا یک سال آینده این سهام را نفروشد، دولت تضمین می‌کند که سال آینده اختلاف قیمت این سبد سهام را ۲۰درصد بالاتر از ارزش روز ۴ آبان۱۴۰۱ به‌صورت نقد پرداخت کند؛ حتی اگر ارزش سهام این سهامدار تا یک سال بعد کاهش پیدا کرده باشد.
با این حال این میزان سهام باید مشتمل بر سهام شرکت‌های حاضر در بورس و فرابورس باشد و سهام شرکت‌های بازار پایه که ریسک بالایی دارند، مشمول این طرح نیست.
آمارها نشان می‌دهد که هم‌اکنون سبد سهام، ۹۶درصد سهامداران حقیقی فعال در بازار در محدوده ۱۰۰میلیون تومان است؛ به این ترتیب طرح مزبور مشمول بخش بزرگی از سهامداران بورس می‌شود.
همچنین قرار است تا سقف ۴۰هزار میلیارد تومان اوراق اختیار تبعی فروش روی سهام موجود در صندوق‌های با درآمد ثابت با تضمین اصل ارزش سبد سهام در ابتدای دوره منتشر شود و منابع لازم برای اجرای این طرح، باید از محل بودجه سال۱۴۰۲ تامین شود.
تزریق منابع جدید
یکی دیگر از مفاد بسته حمایتی از بورس، تزریق منابع جدید به بازار سهام است. طبق مصوبات سازمان بورس، این منابع باید به صندوق تثبیت بازار سرمایه تزریق شود و این صندوق از طریق بازارگردانی از بازار سرمایه حمایت و مانع از نزول بیشتر شاخص شود. طبق مصوبات قانون بودجه سال۱۴۰۱ دولت موظف است که جمعا ۵هزار میلیارد تومان به این صندوق اختصاص دهد.
همچنین قرار است به غیر از این مبلغ، مبالغی نیز از صندوق‌های حاکمیتی به بازار سهام تزریق شود و قرار است این مبالغ به مرور افزایش یابد. در بسته حمایتی بازار سرمایه اما مشخص نشده منظور از صندوق‌های حاکمیتی چیست اما به‌نظر می‌رسد که این منابع مالی شامل مبالغی است که قرار است از صندوق توسعه ملی به صندوق توسعه بازار سرمایه واریز شود.
سازمان بورس همچنین باید حجم سپرده‌گذاری سهامداران حقوقی بازار سهام کدامند؟ خود را در صندوق تثبیت بازار سرمایه افزایش دهد و بخش فروش بازارگردان‌ها را تا اطلاع ثانوی محدود کند. این سازمان همچنین باید عرضه‌های اولیه سهام و پذیره نویسی اوراق بهادار را تا زمان بازگشت ثبات به بازارسرمایه متوقف کند و زمان جلسات معاملات فرابورس نیز باید به‌روال سابق در ساعت۱۲:۳۰ بازگردد.
مدیریت نرخ سود و پایش اشخاص حقوقی
یکی از گلایه‌های فعالان بازار سرمایه درباره شرایط بورس، افزایش نرخ سود بین بانکی است. به زعم برخی تحلیلگران، افزایش این نرخ یکی از دلایل نزول بورس در ماه‌های گذشته بوده است. بر این اساس، طبق بسته حمایتی بورس، مقرر شده تا بانک مرکزی و وزارت اقتصاد با همکاری یکدیگر نرخ سود را مدیریت کنند.
همچنین نظارت و پایش مستقیم و مستمر فعالیت اشخاص حقوقی بازار سرمایه شامل شرکت‌ها و نهادهای مالی شبه دولتی، صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای نظامی و حمایت این نهادها از سهام ناشران تحت مدیریت خود و توقف فروش تا زمان ثبات در بازار و انجام اقدامات حمایتی ازجمله خرید سهام و انتشار اوراق تبعی حمایتی، از دیگر مفاد بسته حمایتی از بورس است.
شرط دریافت خدمات بازار سرمایه چیست؟
معاون حقوقی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه اعلام کرد: بهره‌مندی سهامداران و فعالین بازار سرمایه از عمده خدمات قابل ارایه در این بازار، منوط به ثبت نام در سامانه سجام است. فرزانه یاری با بیان اینکه سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) به عنوان زیرساخت شناسایی فعالان بازار سرمایه ایران مطابق قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم ایجاد شده و در حال حاضر بستر و درگاه ورودی ارایه بسیاری از خدمات بازار سرمایه است، به پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) اظهار داشت: بهره‌مندی سهامداران و دیگر فعالین بازار نظیر ناشران و شرکت‌های کارگزاری از عمده خدمات قابل ارایه در این بازار، منوط به ثبت نام در سامانه سجام است و از سوی دیگر امروزه با توجه به اهمیت سامانه سجام، قانونگذار نیز نسبت به وضع قوانین و مقررات در این خصوص و همچنین مقرر کردن تکالیفی برای ناشران اقدام کرده که به تبع آن، سهامداران نیز مشمول این تکالیف می‌شوند.
بررسی ضرورت ثبت نام در سامانه سجام برای دریافت خدمات بازار سرمایه
وی افزود: مطابق بند ۲ پانصد و نهمین صورتجلسه هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار ۲۲ فرودین ۹۷، کلیه متقاضیان دریافت خدمات پایه (نظیر کد معاملاتی) در بازار سرمایه کشور، مکلفند نسبت به ثبت اطلاعات خود در سامانه سجام اقدام کنند و ارایه خدمات پایه به مشتریان جدید توسط ارکان بازار سرمایه پس از تاریخ راه‌اندازی سامانه مذکور امکان‌پذیر نیست.
یاری تصریح کرد: تمامی اشخاصی که متقاضی ورود به بازار سرمایه و اخذ کد سهامداری و متعاقباً دریافت خدمات ارزش افزوده نظیر مشاهده دارایی خود (پرتفوی)، دریافت سود، شرکت در مجامع عمومی به صورت الکترونیک و. باید در سامانه سجام ثبت نام و احراز هویت شوند.
معاون حقوقی سمات گفت: وفق ماده ۳ آیین نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب هیات وزیران، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی از مصادیق تشکل‌های خود انتظام محسوب می‌شود و از سوی دیگر مطابق بند ۶ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، تشکل خودانتظام، تشکلی است که برای حسن انجام وظایفی که به موجب این قانون بر عهده دارد و همچنین برای تنظیم فعالیت‌های حرفه‌ای خود و انتظام بخشیدن به روابط بین اعضا مجاز است ضوابط و استانداردهای حرفه‌ای و انضباطی را که لازم می‌داند، با رعایت این قانون، وضع و اجرا کند.
وی افزود: به استناد مصوبه هیات‌مدیره شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، ارایه هرگونه خدمات به اشخاص صرفاً پس از ثبت نام در سامانه جامع اطلاعات مشتریان صورت می‌پذیرد که بر این اساس دریافت هر نوع خدمات از این شرکت نظیر توثیق اوراق بهادار، فروش وکالتی اوراق بهادار، دریافت لیست سهامداران و. منوط به سجامی شدن اشخاص بوده و در صورت عدم ثبت نام، خدمت مورد درخواست توسط این شرکت ارایه نمی‌شود.
یاری در ادامه این گفت‌وگو به توثیق مکانیزه سهام اشاره کرد و گفت: به استناد بند ۳ ششصد و نود و پنجمین صورتجلسه هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار ۱۰ اسفند ۹۹ امکان توثیق مکانیزه سهام عدالت به نفع بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری به منظور صدور کارت اعتباری خرید به صاحبان سهام فراهم شد و بر این اساس به منظور اخذ خدماتی نظیر توثیق مکانیزه، ضروری است اشخاص نسبت به ثبت نام در سجام اقدام نمایند تا قادر به بهره‌مندی از خدماتی نظیر توثیق الکترونیک اوراق بهادار خود شوند.
همچنین از سویی دیگر سهامداران برای اعمال حقوق سهامداری نظیر شرکت در مجامع عمومی به صورت الکترونیک و متعاقباً اعمال رای، دریافت سود و . نیز مکلف به ثبت نام در سجام می‌باشند؛ همان‌گونه که مطابق بند یک صورتجلسه شورای عالی بورس ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ تصریح شده است که احراز هویت سهامداران به منظور حضور در مجمع الکترونیک و نیز اعمال حق رای، صرفاً پس از ثبت نام در سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) و از طریق آن امکان پذیر است.
بررسی ضرورت ثبت نام در سجام از منظر قوانین و مقررات لازم‌الاجرا
معاون حقوقی سمات گفت: علاوه بر بعد خدماتی سامانه سجام برای کلیه ذینفعان بازار سرمایه، این سامانه از منظر تکالیف قانونی مقرر برای بازیگران بازار سرمایه علی الخصوص ناشران نیز حائز اهمیت و قابل بررسی است و برای مثال در خصوص سهام عدالت، مطابق بند ۳ صورتجلسه شورای عالی بورس ۱۲ اسفند ۹۹، بند یک صورتجلسه شورای عالی بورس ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ و بند ۲ صورتجلسه شورای عالی بورس ۱۵ تیر ۱۴۰۰، شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی مکلف به برگزاری مجامع عمومی خود از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و زیرساخت الکترونیک فراهم شده از سوی آن شرکت است.
همچنین به استناد بند ۴ صورتجلسه شورای عالی بورس ۱۲ اسفند ۹۹و بند ۲ صورتجلسه شورای عالی بورس۱۳ بهمن ۱۴۰۰، برای تسریع در تقسیم سود سهام عدالت متعلق به مشمولین سهام عدالت اعم از روش مستقیم و غیر مستقیم، سود تعلق گرفته توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بین سهامداران، توزیع می‌شود.
یاری تصریح کرد: در صورت تخلف ناشرین از مصوبات بالا، مطابق قوانین و مقررات مربوطه نظیر دستورالعمل انضباطی ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، دستورالعمل انضباطی ناشران پذیرفته شده در فرابورس ایران و. با ناشر متخلف برخورد و ضمانت اجراهای مقرر در دستورالعمل‌های مذکور اعمال می‌شود همچنین از آن جا که ذینفع تکالیف مقرر برای ناشران، سهامداران آن شرکت می‌باشند، کلیه سهامداران اعم از حقیقی و حقوقی باید متقابلاً جهت استفاده از امکان فراهم شده به منظور تسهیل امور سهامداران و تحقق اصل شفافیت امور مرتبط با شرکت‌های ناشر، در سجام ثبت نام کنند و در غیر این صورت از بهره مندی از امکان پیش بینی شده و حقوق سهامداری خویش محروم می‌شوند.
معاون حقوقی سمات اظهار داشت: مطابق بند م تبصره ۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور، کلیه ناشرین ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار موظفند جهت تسهیل امور سهامداران، سود تقسیمی مصوب مجمع عمومی با همکاری شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه از طریق سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) به سهامداران پرداخت کنند و مدیران متخلف از اجرای این حکم با شکایت سازمان بورس و اوراق بهادار به انفصال از خدمت در دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های سهامی عام به مدت ۶ ماه تا ۲ سال محکوم می‌شوند. سازمان بورس و اوراق بهادار نیز موظف است بر اجرای این بند نظارت کند و در نهایت وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز مکلف است گزارش عملکرد این بند را هر سه ماه یک بار به کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ارایه کند.
وی اضافه کرد: با توجه به اهمیت و ضرورت اجرای قانون بودجه سالانه کشور و با توجه به نظارت‌های پیش بینی شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه و همچنین وزارت امور اقتصادی و دارایی، ناشرینی که از تکلیف قانونی مذکور تخلف کنند، ضمانت اجرای مقرر که از بعد اقتصادی و کسب و کار برای شرکت‌های ناشر بسیار خطیر و تعیین‌کننده است، اعمال می‌شود.
افزون بر این مطابق ماده ۱۴ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی مصوب ۲۵ آذر ۹۸ مجلس شورای اسلامی، ناشران اوراق بهادار، نهادهای مالی و تشکل‌های خودانتظام و نیز اشخاصی که به عنوان مدیران آنها انتخاب می‌شوند، در صورت نقض قوانین و مقررات مربوط به فعالیت هر یک از آنها متخلف محسوب شده و سازمان علاوه بر اقدامات انضباطی مندرج در مواد (۷) و (۳۵) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران می‌تواند نسبت به اخذ جریمه نقدی مقرر در این قانون اقدام کند و بر این اساس در صورت تخلف ناشرین از بند (م) تبصره ۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور، حسب صلاحدید سازمان بورس و اوراق بهادار علاوه بر اعمال ضمانت اجرای مذکور، جریمه نقدی نیز از شرکت‌های ناشر اخذ می‌شود.
معاون حقوقی سمات در پایان اظهار داشت: از زاویه دیگر نیز چنانچه سهامداران نسبت به ثبت نام در سجام اقدام نکنند، توزیع و واریز سود توسط این شرکت به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات سهامداران امکان پذیر نیست و عملاً دارنده سهام از حقوق سهامداری خویش محروم می‌شود یا سود متعلقه را با تاخیر دریافت می‌کند که براین اساس، به منظور التزام به قوانین و مقررات و احتراز از اعمال ضمانت اجراهای مقرر که برای متخلفین از قوانین وضع شده، کلیه اقدامات مقتضی جهت ثبت نام در سامانه سجام از سوی ناشران و سهامداران صورت پذیرد.
سهامداران حقوقی بازار سهام کدامند؟
واحد آموزش کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار از شروع ثبت نام و آغاز برگزاری دوره‌های جدید آموزشی عمومی و گواهی‌نامه‌های حرفه‌ای بازارسرمایه خبر داد.
علاقمندان دوره‌های آموزشی کانون کارگزاران بورس واوراق بهادار می‌توانند به مناسبت پانزدهمین سالروز تاسیس کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و روز «کارگزار» از تخفیفات و شرایط ویژه این مجموعه به مدت دو هفته بهرهمند شوند.
مدیر آموزش کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار: «واحد آموزش کانون کارکزاران بورس و اوراق بهادار سعی دارد در یک فرآیند آموزشی منظم به صورت کاملا کاربردی و مبتنی بر تجارب کسب شده در شرایط واقعی حرفه، با نگاهی آسیب‌‌شناسانه دانش شغلی و مهارت‌های عملی مخاطبان را بهبود بخشد. این گواهینامه کاربردی برای کارشناسان و مدیران فناوری اطلاعات یا هر شخص وابسته به عضو که هر یک از وظایف مرتبط با امور فناوری اطلاعات یک نهاد مالی را بر عهده دارد، تعریف شده است.»
دیدگاه شما