آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول

افرادی که از ثروت بیشتری بهره‌مند بودند، با خرید ملک، زمین و… سعی در حفظ دارایی خود داشتند و در نهایت، گروه کوچکی از مردم به صورت حرفه‌ای به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی مانند بورس می‌پرداختند. این روال برای سال‌ها بین مردم رواج داشت و بازخورد قابل قبولی را برای‌شان به ارمغان می‌آورد.

بهترین راه های حفظ ارزش پول در ایران چیست؟

ارزش پول چیست؟
حفظ ارزش پول یعنی، پول شما چقدر می ارزد و شما در ازای پولتان چه چیزهایی می توانید دریافت کنید. اگر آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول پول هایتان را جمع کنید و بتوانید یک پس انداز بزرگ به وجود آورید، در نهایت با خرج کردن آن چه چیزی به دست می آورید؟ یک ماشین، خانه یا …. ارزش پول هم معنای جهانی دارد و هم معنای داخلی، به صورتی که در جهان شما ارزش پولتان بر حسب ارزهای دیگر سنجیده می شود و بیان می شود. ارزش داخلی پول ملی، متاثر از عوامل متعددی است که مهم تر از همه این عوامل، «جریان تورمی» است که در داخل شکل می گیرد و به واسطه آن رابطه، مبادله آن پول با کالاها و خدماتی که در داخل تولید و عرضه می شود. هرچه بهتر بتوانیم جریان تورمی را کنترل کنیم، این کنترل جریان تورمی، می تواند در تقویت حفظ ارزش پول ملی در بخش داخلی مثمرالثمر باشد تا بدین ترتیب پول ملی دچار نوسانات عمده نشود، پس ثبات و پایداری قیمت های داخل عاملی بسیار تأثیرگذار در حفظ ارزش داخلی پول ملی است.

کاهش ارزش پول چیست؟
کاهش ارزش پول ملی یعنی کاهش ارزش واحد پول یک کشور نسبت به قیمت طلا یا سایر پول های خارجی. این مسئله باعث افزایش میزان صادرات و دشواری واردات کالا می شود، چراکه کشورهای دیگر کالاهای این کشور را ارزان تر تهیه می کنند. این پدیده، بر تجارت، صنعت و بازار اوراق بهادار کشور تأثیر منفی دارد و باعث کاهش قدرت خرید می شود. حفظ ارزش پول در داخل و خارج کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور و نظارت بر بانک ها و مؤسسات اعتباری ازجمله مهم ترین وظایفی هستند که بانک مرکزی باید آن ها را انجام دهد.

فاکتورهای موثر بر حفظ ارزش پول
هر آنچه که در جریان تورمی مؤثر است، جریان تورمی را کنترل می کند و ثبات اقتصادی در ارتباط با قیمت ها ایجاد می کند، می تواند ارزش پول ملی ما را تقویت کند. در ادامه چند کانال موثر بر تورم آورده شده است:

• کانال هزینه: اگر بتوانیم سیاست های کنترل هزینه داشته باشیم یعنی سیاست هایی پیاده شود که هزینه های تولید تحت کنترل درآید و البته بهینه شود، این می تواند در کنترل جریان تورمی مؤثر باشد. هزینه های تولید تحت تأثیر عوامل متعددی است؛ یکی از عوامل بسیار مهم در تحت تأثیر قرار دادن هزینه های تولید، حوزه کسب و کار است.

هرچه حوزه کسب و کار ما سخت تر شود و رده کشور در حوزه کسب و کار نامناسب تر باشد، کسب و کارهای ما به راحتی نمی تواند راه اندازی شود و جایگاه خود را در مجموعه نظام اقتصادی پیدا کنند که این جریانی هزینه ای است و این جریان هزینه ای، منجر به افزایش قیمت کالا و خدمات خواهد شد. پس اگر بخواهیم سیاستی را در دستور کار قرار دهیم، در راستای تقویت ارزش پول ملی در داخل، ضرورت دارد حوزه کسب و کار را تسهیل کنیم. لذا تسهیل گری و بهبود در فضای کسب و کار در هزینه های تولید اثرگذار است و هزینه های تولید را کاهش می دهد و از آن طرف فشار تورمی را کاهش داده و موجب بهبود قدرت خرید پول در داخل خواهد شد.

• کانال تقاضای کالاها و خدمات: زمانی که دچار افزایش بی رویه تقاضای خدمات و کالا می شویم و این مورد بعضی مواقع معمولاً به جهت روانی رخ می دهد، طبیعی است که این افزایش جریان تقاضایی برای کالاها و خدمات، فشار تقاضایی ایجاد می کند و این فشار تقاضایی افزایش قیمت را به دنبال دارد.

ریال در مقابل سایر ارزها
رابطه پول ملی ما با ارزهای مختلف، ارزش پول ملی را در بخش خارجی مشخص می کند، بنابراین هر جا ارزی نظیر دلار، یورو یا سایر ارزها در داخل کشور و در بازار داخلی گران می شود، طبیعی است که یکی از جنبه های مهم گران شدن ارز خارجی این است که ارزش پول ملی را دچار کاهش می کند. پاشنه آشیل ارزش پول ملی در بخش خارجی، ارزهای مختلفی هستند که رابطه ریال با آن ها تعریف می شود. کاهش ارزش پول ملی از لحاظ خارجی دارای نقاط منفی و همچنین نقاط مثبت هم هست. نکته مثبت این است که انگیزه صادرات را تقویت می کند، وقتی ارزش پول در بخش بین الملل کاهش می یابد، کالای ایرانی برای خارجی ها و برای بازارهای بین المللی مزیت پیدا می کند و ما از این کاهش ارزش پول ملی می توانیم منفعت لازم را کسب کنیم. اما یکسری زیان هایی هم برای مردم، حقوق بگیران ثابت، کارگران و کسانی که نمی توانند در این بازار، دریافتی های خود را جبران کنند، رخ می دهد. واقعیت آن است که ریال هر روز ارزش خود را بیشتر از دست می دهد و بر اساس یکی از راه های ارزیابی ارزش پول ملی ایران که مقایسه نرخ برابری آن با ارزهای باثبات جهان (مانند فرانک سوئیس) است و با توجه به آماری که در سایت بانک مرکزی موجود است، نرخ فرانک سوئیس از حدود 10 هزار ریال در سال 1390، به بالای 40 هزار ریال در سال 1397 رسیده است و ارزش پول ملی در این هفت سال، به یک چهارم خود رسیده است. کاهش ارزش پول ملی، منجر به چاپ پول، افزایش پایه نقدینگی، گرانی کالاها و تورم می شود. درنتیجه یکی از اصلی ترین دلایل کاهش ارزش پول ملی، رشد نقدینگی است. اگر ارزش پول ملی در بخش بین الملل مکرر دچار نوسان شود، این به معنای ناپایداری ارزی است، ناپایداری ارزی جریان تولید، جریان اشتغال، جریان سرمایه گذاری و جریان صادرات را به شدت دچار لطمه می کند، بنابراین باید توجه داشت که ارزش پول ملی در حیطه خارجی باید مدیریت شود و این مدیریت بدان معنا نیست که سالیان متمادی اجازه ندهیم که کاهش ارزش پول خارجی ایجاد شود، بلکه در برخی موارد که جریان تورمی داریم، به تناسب آن باید بتوانیم تعدیل های لازم را انجام دهیم.

بررسی دلایل کاهش ارزش پول در اقتصاد ایران
اقتصاد ایران به دلیل چاپ بدون پشتوانه پول (یا به تعبیری خلق پول توسط بانک ها به دلیل سودهای بالایی که پرداخت می کردند و می کنند) و نداشتن تولید به انداز ه ای که نقدینگی رشد کرده است، از پدیده تورم رنج می برد. نقدینگی در ایران به معضلی ویرانگر تبدیل شده، از یک طرف تورم خودش را به شکل گرانی و از طرف دیگر رکود تولید خودش را به شکل معضل اشتغال و کمبود منابع برای مصرف نشان می دهد. درواقع وقتی نقدینگی سریع تر از تولید رشد می کند، پول در دست مردم سریع تر از مقدار کالا و خدماتی که در اقتصاد عرضه می شود، رشد می کند؛ در نتیجه در ازای کالا و خدمات موجود پول بیشتری وجود دارد. به بیان دیگر برای خرید یک سبد مشخص از کالا پول بیشتری وجود دارد؛ بنابراین قیمت کالاها بالا می رود و تورم ایجاد می شود و ارزش پول ملی کاهش می یابد.

راهکارهای حفظ ارزش پول
در شرایط عادی و با ثبات، بهترین کار سرمایه گذاری در فعالیت های مولد است. کارآفرینی مستقیم، خریدن سهام در بازار بورس یا حتی سپرده گذاری در بانک از انواع این دسته از سرمایه گذاری ها هستند. شرایط سال 95 از این جنس بود. در این شرایط بهترین کار ساختن پورتفولیویی متنوع از سرمایه گذاری های مولد اقتصادی است.

در زمان هایی که سرمایه ها موقتا از تعادل خارج می شوند و شرایط اربیتراژی رخ می ده، می توان به صورت کوتاه مدت سودهای بالایی به دست اورد. معمولا این نوع سرمایه گذاری ماهیت مولد بودن را ندارد. مثلا در سال های اخیر ارز و طلا به نرخ غیرتعادلی معامله می شدند، به این معنی که تغییر قیمت آن ها تناسبی با سایر متغیرهای اقتصادی، مثل نقدینگی، رشد اقتصادی، و تورم نداشت. مشخصا تابستان 96، این عدم تعادل به نقطه ناپایدار نزدیک شد. به همین دلیل خریدن ارز یا طلا در ان مقطع، پر سود بود.

در شرایط عدم ثبات اقتصادی، بازار از آرامش و پیش بینی پذیری نسبی برخوردار نیست. آینده به شدت تابع تصمیمات سیاسی و متغیر است. یعنی به جای اینکه بازار تابع منطق اقتصادی باشد، به تصمیمات واکنش نشان می دهد. در این وضعیت، تصمیمات سیاسی تقریبا غیرقابل پیش بینی یوده، و متعاقباً، پیش بینی های اقتصادی کم دقت می شوند. شرایط سال 97 از این جنس است. در این شرایط، باید «هج» کرد (hedge). هج کردن یعنی سرمایه گذاری به نیت حفظ سرمایه. کسی که هج می کند، به سودی کمتر از سودهای مرسوم راضی می شود، اما ریسک خود را نیر کاهش می دهد. این تصمیم به این دلیل است که نمی داند بازار به چه سمت و سویی خوداهد رفت. لذا از سود بالا چشم پوشی کرده و صرفا هدف حفظ سرمایه را پی می گیرد.

سه حالت بالا، شرایطی است که در اقتصاد ایران تجربه شده، اما در شرایطی که قیمت ها دارای ثبات نباشد، یک سوال اساسی در ذهن عموم مردم شکل می گیرد؛ چگونه ارزش پولم آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول را حفظ کنم؟ اگر می خواهید ارزش دارایی تان را با سرمایه گذاری حفظ کنید، باید ابتدا به تورم غلبه کنید و سپس به اندازه ی مورد انتظارتان سود کنید. برخی سود سالانه ی 20 درصد را هدف قرار می دهند، برخی 80 درصد. این موضوع در نگاه اول ساده به نظر می آید (چون بانک ها سود بالای 15 درصد می دهند)، اما زمانی که شما در یک بازار با ریسک بالا مثل بورس سرمایه گذاری می کنید، ممکن است سرمایه ی شما منفی شود. پس همواره بخشی از پول تان را در بانک یا اوراق دولتی سپرده گذاری کنید. اما چقدر از پول تان را در بانک می گذارید؟! چقدر سود سالانه برای خود در نظر می گیرید؟ پاسخ به این سوالات با پارامتر ریسک پذیری تعیین می شود. هر فرد سطح ریسک پذیری مشخصی دارد که بر مبنای آن، بایستی استراتژی سرمایه گذاری خودش را اجرا کند. در شرایط کنونی که بی ثباتی در اقتصاد کشورمان را شاهد هستیم و نوسان قیمت ارز و سکه بر روی کالاهای آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول مصرفی خانواده ها نیز تأثیر گذاشته است، داشتن برنامه ریزی برای سرمایه گذاری و حفظ ارزش پول ضروری به نظر می رسد. مسئله این است که با وجودِ عدم ثبات در بازارها، نگه داشتن پول نقد تصمیم درستی نیست و بهتر است پول تان را سرمایه گذاری کنید. این کار باعث می شود دارایی شما تا حدی با نوسان بازار هماهنگ شود.اما برای این سرمایه گذاری چه گزینه هایی پیش روی شماست و هرکدام چه ویژگی هایی دارند؟

گزینه های پیش رو جهت سرمایه گذاری

1- زمین:

• استهلاک ندارد
• با تورم رشد می کند
• ارزش ان تا حدودی تابع سیاست های شهری ست (جواز، تراکم، خیابان کشی های آینده و …).
• ارزشش متاثر از رونق در بخش ساختمان سازی است.
• درآمدزایی از محل اجاره ندارد.
• نقد شوندگی پایینی دارد و پیدا کردن مشتری زمان بر است.
• هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی دارد.

2- مسکن:

• استهلاک دارد.
• با تورم رشد می کند.
• هزینه انتقال سند و هزینه مالیاتی دارد.
• با اجاره دادن، درآمدزایی دارد
• پیدا کردن مشتری زمان بر بوده و نقدشوندگی پایینی دارد.
• هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی دارد.

3- خودرو:

• استهلاک بالایی دارد.
• با نرخ دلار رشد می کند.
• ارزشش متاثر از سیاست های تعرفه ای دولت است.
• عملا قابل اجاره دادن نیست
• پیدا کردن مشتری زمان بر است.

4- طلا:

• به نرخ دلار واکنش نشون می دهد.
• به قیمت جهانی طلا واکنش نشون می دهد.
• استهلاک ندارد.
• نقدشوندگی نسبتا بالایی دارد.
• هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی یا کارگزاری چندانی ندارد.

5- سکه:

• به نرخ دلار واکنش نشون می دهد.
• به قیمت جهانی طلا واکنش نشون می دهد.
• استهلاک ندارد.
• ریسک تقلب در عیار و وزن خیلی کم است.
• نقدشوندگی نسبتا بالایی دارد.
• هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی یا کارگزاری ندارد.

6- سهام یک شرکت:

• متاثر از شرایط اقتصادی کشور است.
• متاثر از شرایط اقتصادی صنعت خاصی ست که شرکت در اون فعالیت می کند.
• متاثر از کیفیت مدیریت شرکت است.
آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول
• متاثر از تورم است.
• متاثر از کیفیت سیاستگذاری اقتصادی دولت است؛ سیاست بودجه ای، سیاست پولی، بانکی، و ارزی.
• متاثر از سیاست خارجی است (تحریم).
• نقد شوندگی بالایی در بورس دارد.
• هزینه کارگزاری و مالیات حین معامله به نسبت خونه کمتر است.
• برعکس موارد قبل، سرمایه در کنترل فیزیکی مالک نیست.

7- صندوق سرمایه گذاری مشترک:

تأثیر پذیری این نوع سرمایه گذاری از کیفیت مدیریت شرکت، یا وضعیت یک صنعت، کمتر از روش قبلی است. علت این تفاوت، تنوع سهام های درون پورتفولیوی صندوق می باشد.

فروش این سرمایه گذاری قدری بیش از روش قبلی زمان می بره، اما عموما ظرف یک هفته میسره.

ذخیره ارزش (Store of Value) چیست؟ آیا بیت کوین ذخیره ارزش محسوب می‌شود؟

بسیاری از کارشناسان امیدوار بودند با شروع سال ۲۰۲۲ و پس از ثبات نسبی در شرایط ملتهب جهانی پس از همه‌گیری کرونا، آرام‌آرام اوضاع به روال قبل بازگردد؛ اما نه‌تنها این وضعیت بهبود چندانی نیافته؛ بلکه با شروع درگیری نظامی میان روسیه و اوکراین شرایط اقتصادی دنیا روبه‌وخامت گذاشته است. با‌این‌‌اوصاف، چندان جای تعجب نیست که این روزها بسیاری از مردم به‌‌طور وسواس‌گونه‌ای اخبار اقتصادی را دنبال می‌کنند و در‌این‌میان، با اصطلاحات و موضوعاتی مواجه می‌شوند که تا پیش‌از‌این کمتر به آن‌ها توجه می‌کردند، یکی از این اصطلاحات ذخیره ارزش است.

پس از آشفتگی‌های اقتصادی اخیر، بسیاری از مردم نگران هستند که مبادا زندگی‌شان به‌دلیل شرایط جهانی با آسیب‌های شدید اقتصادی مواجه شود. به‌همین‌دلیل، آن‌ها به‌دنبال این هستند که داشته‌های خود را به دارایی‌هایی تبدیل کنند که از گزند رکود و افت شدید و بی‌ارزش‌شدن در امان باشند. حال این دارایی‌های ضد‌تورمی و محافظ در‌برابر رکود که در اقتصاد از آن‌ها به‌عنوان ذخیره ارزش یاد می‌شوند، چه هستند و چه ویژگی‌هایی دارند؟ آیا دارایی‌های دیجیتال به‌خصوص بیت کوین که بسیاری آن را ذخیره ارزش در زمان بحران می‌دانند، می‌توانند ما را در‌برابر رکود و تورم محافظت کنند؟ اگر می‌خواهید بیشتر درباره این نوع دارایی‌ها بدانید و به پاسخ این پرسش‌ها دست پیدا کنید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

ذخیره ارزش (Store of Value) چیست؟

به‌طور‌کلی، ذخیره ارزش به دارایی یا کالایی گفته می‌شود که در طول زمان ارزشش را حفظ کند و دچار کاهش شدید قیمت نشود. در‌حقیقت، ذخایر ارزش دارایی‌های باثبات، ایمن، کم‌ریسک و ماندگار هستند. همین کم‌ریسک‌‌بودن و پایداری موجب‌ شده است تا ذخایر ارزش در زمانی که شرایط اقتصادی با بی‌اعتمادی و نوسان‌های شدید همراه است، به موضوعی مهم و ارزشمند تبدیل شوند.

نکته مهم این است که اغلب ذخایر ارزش در زمان رکود و هنگامی‌که اکثر دارایی‌ها با ریزش مواجه می‌شوند، کاهش قیمت کمتری را تجربه می‌کنند یا حتی بر قیمت‌ آن‌ها افزوده هم می‌شود؛ بنابراین، دلیل اینکه بسیاری از سرمایه‌گذاران مطرح همواره بخشی از سبد سرمایه خود را به این نوع از دارایی‌ها اختصاص می‌دهند، چندان تعجب‌آور نیست.

ذخیره ارزش چه ویژگی‌هایی دارد؟

در نگاه کلی، اختلاف‌نظرهای زیادی درباره این موضوع وجود دارد که کدام دارایی ذخیره ارزش است‌؛ اما باید توجه کرد که نمی‌توان به هر دارایی و کالایی برچسب ذخیره ارزش زد. دارایی‌هایی که به‌عنوان ذخیره ارزش معرفی می‌شوند، اغلب ویژگی‌هایی دارند که آن‌ها را از سایر اقلام متمایز می‌کنند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• ثباتدر نوسان‌ها: یکی از ویژگی‌های مهم ذخیره ارزش موضوع پایداری و ثبات است. ذخایر ارزش اغلب نوسان‌های قیمتی شدیدی را تجربه نمی‌کنند و در‌عوض، بهای آن‌ها با روندی آرام افزایش می‌یابد. البته نباید فراموش کنیم که این دارایی‌ها ممکن است با نوسان‌های کوتاه‌مدتی نیز مواجه و در بحران‌های بزرگ اقتصادی دچار افت قیمت شوند؛ اما این کاهش درمقایسه‌با سایر دارایی‌ها کمتر است و در نگاهی کلی، می‌توان ثبات را در چرخه قیمتی آن‌ها مشاهده کرد.
• استقلال از سایر بازارها: یکی دیگر از ویژگی‌های مهم ذخایر ارزش استقلال و جدا‌بودن از بازار مالی سنتی مانند بازار سهام است. این دارایی‌ها معمولاً همبستگی چندانی با سایر بازارهای مالی مانند S&P۵۰۰ ندارند و اغلب به‌عنوان پوششی دربرابر ریسک و پناهگاه امن سرمایه‌گذاران در زمان تلاطم‌ استفاده می‌شوند. باید به این موضوع مهم توجه کرد که این دارایی‌ها دنباله‌رو بازارهای سنتی نیستند؛ به‌همین‌دلیل، در زمان اصلاح بازار دستخوش تغییر قیمت نمی‌شوند.
• حفظ قدرت خرید: یکی دیگر از ویژگی‌های ذخایر ارزش حفظ قدرت خرید است. این موضوع بدان‌معناست که ارزش این دسته از دارایی‌ها تقریباً پایدار و حتی افزایشی است. به‌عنوان مثال، اگر امروز بتوان یک واحد از یک ذخیره ارزش خاص را با پنج عدد نان مبادله کرد، این نسبت قدرت خرید باید همواره ثابت بماند یا در طول زمان افزایش یابد. به‌بیان بهتر، در ۱۰ سال آینده نیز یک واحد از همان ذخیره ارزش باید با حداقل پنج عدد نان (با نرخ روز) قابل معاوضه باشد.
• ماندگاری و مداومت: همان‌طور‌که اشاره کردیم، یکی از جنبه‌های اصلی ذخایر ارزش ماندگاری و حفظ ارزش آن‌ها در دوره‌ای طولانی‌مدت است. منظور از ماندگاری این است که ویژگی‌های ذاتی آن‌ها در طول زمان تغییر نکنند و بتوانند برای سال‌ها و حتی قرن‌ها پابرجا بمانند. دارایی‌ها و کالاهایی که هراندازه گران‌بها و ارزشمند باشند؛ اما در آزمون زمان نتوانند ویژگی‌های ذاتی‌شان را حفظ کنند، هیچ‌گاه ذخیره ارزش محسوب نمی‌شوند.
• پذیرش عمومی: یکی دیگر از ویژگی‌های ذخایر ارزش پذیرش گسترده و عمومی آن‌ها میان مردم است. اینکه هر کالا یا دارایی بتواند اهمیت و ارزشش را به عموم مردم اثبات کند و بخش بزرگی از جامعه آن را بپذیرند، می‌تواند به‌عنوان ذخیره ارزش مطرح شود.
• بخش‌پذیربودن: بخش‌پذیری (Divisible) هم یکی از ویژگی‌هایی است که می‌تواند موجب انتخاب کالا یا دارایی به‌عنوان ذخیره ارزش شود. منظور از بخش‌پذیر‌بودن این است که بتوان آن را در ابعاد و واحد‌های کم یا کوچک‌تری نیز خریدوفروش کرد و محدودیتی در این زمینه وجود نداشته باشد.
• سهولت در جابه‌جایی: یکی از موضوعات بحث‌برانگیز کارشناسان درباره ذخایر ارزش موضوع جابه‌جایی است. عده‌ای معتقدند ذخیره ارزش را باید بتوان به‌آسانی منتقل کرد؛ اما برخی این صفت را به‌عنوان ویژگی‌ ذخایر ارزش درست نمی‌دانند و زمین و ملک را به‌عنوان نمونه‌‌هایی از ذخایر ارزش مثال می‌زنند که جابه‌جاشدنی نیستند.

علاوه‌بر ویژگی‌های مذکور، خصیصه‌هایی مانند کمیاب‌بودن، سختی در تولید یا استخراج، نقدشوندگی درخورتوجه و سهولت در خریدوفروش هم از صفات مهم ذخایر ارزش هستند. پس از مرور ویژگی‌های ذخایر ارزش، این پرسش مطرح می‌شود: کدام‌یک از دارایی‌هایی که امروزه در‌دسترس ما قرار دارند (مانند طلا و ارزهای فیات و بیت کوین)، ذخیره ارزش محسوب می‌شوند؟

آیا ارزهای فیات ذخیره ارزش هستند؟

آیا پول رایج ذخیره‌ ارزش محسوب می‌شود؟ این سؤالی است که جواب‌های متفاوتی به آن داده می‌شود. بزرگ‌ترین مشکل پول تورم است. ازآن‌جاکه ارزش واحد‌های پولی رایج یا ارزهای فیات در طول زمان کاهش می‌یابد، اجتناب از تورم در طولانی‌مدت موضوعی بسیار سخت و تقریباً غیرممکن است. بنابراین، این کاهش ارزش در پول رایج مستقیماً با صفت مهم حفظ ارزش و قدرت خرید در ذخایر ارزش در تضاد است.

باوجوداین، برخی از اقتصاددانان همچنان معتقدند که پول در‌واقع ذخیره ارزش قدرتمندی است. آنان این ادعا را مطرح می‌کنند که ارزش پول در طول زمان کاهش می‌یابد؛ اما روند آن بسیار کُند است. ویژگی‌هایی مانند پذیرش گسترده، نقدینگی چشمگیر، سهولت در جابه‌جایی و بخش‌پذیربودن صفاتی هستند که طر‌فداران ارزهای فیات برای ذخیره ارزش دانستن آن ذکر می‌کنند. این در حالی است که ارز فیاتی مانند دلار آمریکا با آنکه چنین صفاتی دارد، فاقد ویژگی‌های مهمی مانند حفظ قدرت خرید و کمیابی است.

آیا طلا ذخیره ارزش است؟

قرن‌هاست که طلا به‌عنوان ذخیره ارزش در نظر گرفته می‌شود. قیمت طلا تقریباً ثابت است؛ یعنی نوسان‌های شدید و بی‌ثبات‌کننده‌ای را تجربه نمی‌کند و همواره ارزشش افزایشی بوده و سال‌هاست که نهادها و سرمایه‌گذارهای بزرگ به آن اعتماد دارند. علاوه‌بر‌این، قیمت طلا تقریباً مستقل است و با نوسان‌های بازارهای مالی ارتباط معناداری ندارد.

با وجود شرایط فعلیِ بازارهای مالی، طلا مقدار قابل‌توجهی از ارزش خود را حفظ و درمقایسه‌با سایر دارایی‌ها کاهش قیمت کمتری را تجربه کرده است. طلا دارایی‌ کمیاب با عرضه محدود است و فرایند استخراج سختی دارد و در عین حال امکان خریدوفروش مقدار اندک آن نیز ممکن است. همین ویژگی‌ها موجب شده است تا این دارایی به‌عنوان یکی از مطرح‌ترین ذخایر ارزش در میان مردم و سرمایه‌گذاران لقب بگیرد.

آیا بیت کوین ذخیره ارزش محسوب می‌شود؟

از دید بسیاری در دنیای ارزهای دیجیتال، بیت کوین برجسته‌ترین نمونه نسخه دیجیتالی ذخیره ارزش تلقی می‌شود؛ به‌همین‌دلیل، اغلب از آن با نام «طلای دیجیتالی» یاد می‌کنند. در‌حالی‌که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بیت کوین ویژگی‌های اصلی ذخیره ارزش را دارد، عده‌ای از منتقدان نیز هستند که استدلال می‌کنند بیت کوین حداقل در‌حال‌حاضر ذخیره ارزش کارآمدی نیست و نمی‌توان به آن اطمینان کرد.

برای آنکه این موضوع را بهتر بررسی کنیم، در‌ادامه برخی از ویژگی‌های ذخیره ارزش را با صفات ذاتی بیت کوین مقایسه می‌کنیم تا ببینیم این ادعا که بیت کوین ذخیره ارزش است، چقدر می‌تواند صحت داشته باشد.

• کمیاب‌بودن: یکی از دلایل عمده‌ای که بیت کوین به‌عنوان ذخیره ارزش شناخته می‌شود، محدود‌بودن عرضه آن است. عرضه بیت کوین به ۲۱‌میلیون واحد محدود و روند عرضه آن با گذشت زمان در حال کاهش است. این ارز دیجیتال به‌گونه‌ای طراحی شده است تا علاوه‌بر افزایش سختی استخراج، عرضه‌اش نیز طی رویدادی با نام هاوینگ (Halving) محدود شود. به‌همین‌دلیل، مدل ضد‌تورمی بیت کوین تا حدودی به طلا شباهت دارد.

• ماندگاری و سهولت در‌ انتقال: بیت کوین هرگز تاریخ انقضایی ندارد و می‌توان گفت ماندگاری‌اش نامحدود و در‌عین‌حال، هزینه‌های ذخیره‌سازی آن نزدیک به صفر است. تنها ابزاری که فرد برای نگه‌داری و در‌اختیار داشتن بیت کوین نیاز دارد، کیف پول دیجیتال است؛ کیفی که می‌توان بدون هیچ‌ محدودیتی بیت کوین را برای مدت بسیار طولانی نگه‌داری و مدیریت کرد. علاوه‌بر‌این، بیت کوین را می‌توان به‌راحتی و با کمترین هزینه در سراسر جهان جابه‌جا و ارسال کرد. این ماندگاری و سهولت در انتقال به بیت‌کوین اجازه می‌دهد تا دارایی‌ای باشد که سرمایه‌گذاران به‌راحتی می‌توانند آن را در دوره زمانی طولانی نگه‌داری و جابه‌جا کنند.
• نوسان‌های زیاد: یکی از مشکلات بزرگ‌ بیت‌ کوین به‌عنوان ذخیره‌ ارزش نوسان‌های زیاد و متعدد قیمت آن است. در ماه‌های اخیر، شاهد سقوط چشمگیر ارزش این دارایی دیجیتال درمقایسه‌با اوج قیمتی‌اش بودیم؛ مسئله‌ای مهم آن‌هم برای دارایی‌ای که قرار است ثبات ارزش دارایی سرمایه‌گذاران را به‌عنوان ذخیره ارزش به‌همراه داشته باشد. نباید فراموش کنیم که طلا در مدت مشابه تنها ۲ تا ۳درصد از ارزشش را از دست داد. تا زمانی‌که بیت کوین با چنین نوسان‌های بزرگی روبه‌روست، برای معرفی خود به‌عنوان ذخیره ارزش مشکل دارد؛ چراکه نمی‌تواند ثبات و افزایش ثابتی را به سرمایه‌گذاران ارائه کند که از سایر ذخایر ارزش انتظار داریم.

• همبستگی با بازارها: همان‌طور‌که پیش‌تر اشاره کردیم، داشتن استقلال و نبود ارتباط معنادار میان دارایی با بازارهای سنتی مانند سهام، ویژگی‌ تأثیرگذاری برای ذخیره ارزش محسوب می‌شود. بر‌اساس شواهد، بیت کوین تا اواسط سال ۲۰۱۷ همبستگی چندانی با بازارهای سنتی مانند S&P500 نداشت؛ اما از اوایل سال ۲۰۱۸ و به‌خصوص از ابتدای سال ۲۰۲۰، نه‌تنها ارتباط نسبتاً قدرتمندی میانشان ایجاد شده؛ بلکه این ارتباط به‌سمت همبستگی کامل (Perfect Correlation) پیش رفته است. اگر به نمودار زیر (چرخه همبستگی میان S&P500 و بیت کوین) نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم که این میزان در سال ۲۰۲۲ به حدود ۰.۶۰۷ رسیده است. حال دلیل این همبستگی چیست؟ به‌نظر می‌رسد با رشد بیت کوین به‌عنوان یکی از جریان‌های اصلی در بازارهای مالی و جذب‌شدن مؤسسه‌های مالی نهادی به سرمایه‌گذاری در این ارز دیجیتال، مسیر همبستگی آن با بازارهای جهانی افزایش یافته است.

پذیرش نهادی بیت کوین موجب پذیرش گسترده و افزایش کاربردهای این ارز دیجیتال می‌شود؛ اما در‌عین‌حال همین موضوع باعث می‌شود تا ارتباط و وابستگی نسبتاً قدرتمندی میان این دارایی و بازارهای سنتی شکل‌ بگیرد؛ شرایطی که می‌تواند بر جایگاه بیت کوین به‌عنوان ذخیره ارزش تأثیرگذار باشد.

در‌مجموع، بیت کوین ویژگی‌های متعددی دارد که می‌تواند آن را به ذخیره ارزش عالی تبدیل کند. با‌این‌حال، نوسان‌های متعدد و تغییر قیمت زیاد و همبستگی‌اش با برخی بازارهای مالی، حاکی از آن است که بیت کوین برای تبدیل‌شدن به ذخیره ارزش با جایگاهی مستحکم، مسیری طولانی در پیش دارد.

جمع‌بندی

برای مردم عادی که اندوخته و پس‌انداز محدودی دارند، حفظ ارزش اندوخته‌هایشان مهم‌ترین موضوع است؛ به‌همین‌دلیل، بسیاری به‌دنبال یافتن راهی برای حفظ ارزش دارایی‌های‌ خود از‌طریق تبدیل آن به کالا یا دارایی‌های ضد تورمی هستند.

در‌این‌میان، طرفداران ارزهای دیجیتال به مردم توصیه می‌کنند برای در امان ماندن از شرایط رکود و تورم، به‌سراغ بیت کوین بروند و بخشی از پس‌اندازشان را در آن سرمایه‌گذاری کنند؛ چراکه آنان باور دارند این دارایی ذخیره ارزش حقیقی و ماندگار است.

درمقابل، سرمایه‌گذاران سنتی و محتاط‌تر مردم را به خرید طلا یا ارزهای فیات باارزش‌تر تشویق می‌کنند و معتقد‌ند که طلا یا ارزهایی مانند دلار آمریکا می‌تواند زندگی آن‌ها را از شرایط متلاطم اقتصادی در امان نگه دارد.

دیدگاه شما درباره این موضوع چیست؟ به‌نظر شما کدام دارایی ضد‌تورم یا ذخیره ارزش می‌تواند پس‌اندازمان را ایمن نگاه دارد؟

پول چیست ؟ بررسی تاریخچه پول و دلیل نیاز به رمز ارزها

بیت کوین اولین ارز دیجیتال ایجاد شده است که خود را به عنوان یک سیستم پرداخت همتا به همتا بین دو کاربر و بدون حضور یک نهاد واسطه مثل بانک، معرفی کرد. این امر بیت کوین را به عنوان جایگزینی برای پول رایج مطرح کرد. بسیاری از اقتصاددان‌ها معتقدند که بیت کوین و ارزهای دیجیتال نمی‌توانند نقش پول را داشته باشند اما برخی دیگر معتقدند ایده ارزهای دیجیتال برای ایجاد دنیای عادلانه‌تر و آزادتر بسیار مفید است.
برای درک بهتر کارکردها و ویژگی‌های بیت کوین، اولین قدم این است که ببینیم پول چیست و تاریخچه آن چه بوده است. آشنایی با مسیر طی شده در طول تاریخ برای پول به ما این امکان را می‌دهد که ویژگی‌های مختلف بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را به خوبی شناسایی و ارتباط آن‌ها با پول فیات امروزی را درک کنیم. در این مطلب به صورت خلاصه تاریخچه‌ی پدید آمدن پول و مسیر پیموده شده توسط آن را با یکدیگر مرور خواهیم کرد.

پول چیست و چرا به وجود آمد ؟

ماجرا از آن‌جا شروع شد که انسان نیاز به تبادل را در زندگی روزمره خود احساس کرد؛ به عنوان مثال، یک باغدار سیب بیش از مصرف یک سال خود سیب داشت و تصمیم داشت آن‌ها را با کالاهای مورد نیاز خود معاوضه کند، اما از طرفی پیدا کردن فردی که کالاهای مورد نظر او را داشته باشد سخت بود. از سوی دیگر حتی در صورت پیدا شدن کالاها، معیار مناسبی برای آن‌ها وجود نداشت؛ مثلا کسی نمی‌توانست به صورت دقیق تعیین کند که یک کیلو سیب برابر با چه مقدار خرما است.
برای حل این مشکلات تبادل، در مناطق مختلف دنیا کالاهای ارزشمندی بین بومیان آن منطقه مورد اجماع عمومی قرار گرفت تا به عنوان پول استفاده شود. در بسیاری از مناطق فلزات گران‌بها مانند نقره یا طلا یا حتی انواع خاصی از سنگ یا صدف به عنوان پول کاربرد داشت. احتمالا در برخی از فیلم‌ها مشاهده کرده‌اید مبادله‌ی هرگونه کالا یا خدماتی بین زندانیان با سیگار انجام می‌شود. به دلیل کمیابی و درخواست بالای این کالا، در این فضا سیگار به عنوان پول عمل می‌کند. در واقع هر کالایی را که بتوان به عنوان ابزاری برای معامله بین افراد استفاده کرد، پول نامیده می‌شود.
سهولت در مبادلات و شمارندگی ارزش هر کالا یا خدمتی، دو ویژگی اصلی است که پول برای جامعه به ارمغان می‌آورد. شمارندگی ویژگی است که ارزش هر کالا یا خدمت را با معیاری یکسان قابل سنجش می‌کند. تصور کنید قصد خرید یک خانه را داشته باشیم، در این صورت با توجه به ویژگی‌های خانه‌های مختلف می‌توانیم مقایسه و انتخاب کنیم؛ اما اگر پولی وجود نداشته باشد، آیا یک خانه با یک کالای دیگر مثل خودرو قابل مقایسه است؟ به لطف پول، کالاهای مختلف با این که ویژگی‌های کاملا متفاوتی دارند، نسبت به یکدیگر قابل مقایسه هستند.

تولد اسکناس

تا اینجا متوجه شدیم که پول چیست و چرا به وجود آمده است. حالا باید سراغ مفهوم اسکناس برویم. اولین باری که برگه‌هایی مشابه اسکناس پدید آمد به قرن‌ها پیش برمی‌گردد، به هنگامی که طلا فروشان به ازای مقدار مشخصی طلا که در انبار خود داشتند، برگه‌هایی را چاپ کردند تا برای معاملات نیازی به حمل طلا نباشد. این مدل به تدریج توسعه یافت و سپس با شکل‌گیری دولت‌های قدرتمند مرکزی در دنیا،‌ هر دولت تصمیم به ارائه برگه‌های خود به عنوان پول گرفت. یکی از مصادیق بسیار مهم قدرت در آن‌ سال‌ها برای هر کشوری، داشتن ذخایر طلای بیشتر بود. این مدل از پول تا سال‌ها بر دنیا حکمرانی داشت.
بعد از مدتی کشورها تصمیم گرفتند که دیگر طلا را به عنوان پشتوانه پول رایج خود استفاده نکنند. آن‌ها معتقد بودند کشورشان به تنهایی اعتبار و پشتوانه پول آن‌ها است. کشور آمریکا را می‌توان سردمدار این تفکر دانست. تقریبا بعد از جنگ جهانی دوم بود که آمریکا طی بیانیه‌ای اعلام کرد که دیگر طلا را به عنوان پشتوانه‌ی پول خود قرار نمی‌دهد. به تبع آن موجی از این تفکر در دنیا میان دولتمردان شکل گرفت و بسیاری از کشورها به آن روی آوردند. بعد از متوجه شدن اینکه کاربرد اسکناس به عنوان پول چیست، لازم است تا با انواع پول‌ها آشنا شویم.

انواع پول چیست ؟

در حال حاضر پول در کشورها به دو قسمت مسکوک و پول بانکی تقسیم می‌شود. مسکوک به معنی پولی است که به صورت اسکناس یا به طور کلی فیزیکی وجود دارد.
پول بانکی تنها اعدادی‌ست که در حساب‌های افراد در بانک‌های مختلف وجود دارد. تنها مقدار کمی از پولی که افراد در بانک‌ها دارند به صورت فیزیکی در هر کشور موجود است. زمانی که صحبت از چاپ پول به میان می‌آید، در واقع دیگر منظور چاپ اسکناس نیست. اضافه کردن اعداد در نظام بانکی است که توسط بانک آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول مرکزی هر کشور می‌تواند انجام شود. این تغییر اعداد در بانک‌ها توسط بانک مرکزی هر کشور رخ می‌دهد. شایان ذکر است که بانک‌های تجاری با دادن تسهیلات به رشد نقدینگی کمک می‌کنند. به این مدل،‌ «بانکداری ذخیره کسری» می‌گویند.
همان‌طور که در مدل بالا مشاهده کردید، قدرت اقتصادی تا حد زیادی در دست بانک‌های مرکزی هر کشور است و تمام افراد جامعه تحت تاثیر تصمیم‌های این نهاد قرار می‌گیرند. وظیفه بانک مرکزی حفظ ارزش پول کشور است. اعمال سیاست‌های نادرست توسط این نهاد می‌تواند منجر به ایجاد تورم در کشور و کم شدن ارزش پول شود. بعد از اینکه عنوان کردیم انواع پول چیست، وقت آن رسیده است که سراغ بیت کوین و رمزارز ها برویم!

بیت کوین به دنیا آمد

بسیاری از افراد در نقاط مختلف دنیا نسبت به وضعیت ذکر شده و تمرکز قدرت در دست دولت‌ها معترض بوده و هستند. یکی از این افراد یا گروه‌ها «ساتوشی ناکاموتو» (Satoshi Nakamoto) بود. او با ابداع بیت کوین و ویژگی‌هایی که برای آن تعریف کرد، گامی بر خلاف آن‌چه در تمام این سال‌ها بر فضای مالی جهان حاکم بود برداشت.
بزرگترین ویژگی بیت کوین، عدم تمرکز است. برخلاف پول‌هایی که توسط دولت‌ها ایجاد می‌شود، بیت کوین کاملا غیر متمرکز است و هیچ فردی به تنهایی نمی‌تواند درباره آن تصمیم‌گیری کند.

یکی دیگر از ویژگی‌های بیت کوین که طرفداران بسیاری دارد، ضد تورمی بودن آن است. به این معنی که در نهایت بیست و یک میلیون بیت کوین وجود خواهد داشت و هیچ گاه افزایش نخواهد یافت. ویژگی دیگری که بیت کوین را برای بسیاری جذاب می‌کند، انتقال آسان و بدون محدودیت آن است. افراد برای انتقال و تبدیل ارزهای رایج کشورها باید کارمزدهای بالایی بپردازند، اما انتقال بیت کوین حتی با حجم‌های بسیار بالا هزینه‌های بسیار پایینی دارد و از طرفی محدودیت جغرافیایی برای آن وجود ندارد.

ساتوشی ناکاموتو توانست با تلفیق راهکارهای فنی و اقتصادی به یک سیستم غیر متمرکز برسد که در آن کاربران مسئولیت تایید و ثبت تراکنش‌ها را بر عهده دارند و میزان پول در آن از قبل مشخص است و امکان ایجاد پول اضافی و ایجاد تورم در آن وجود ندارد. ایجاد این سیستم با استفاده از تکنیک‌های رمزنگاری امکان‌پذیر شد. بعد از آشنایی با مفهوم پول چیست باید به این سوال پاسخ بدهیم که رمزنگاری چیست و با کاربردهای آن بیشتر آشنا بشویم تا بهتر بتوانیم سیستم پولی جدید که توسط بیت کوین ارائه شده است را درک کنیم.

ارزش زمانی پول چیست؟

اهمیت پول و البته انواع دارایی (مانند ملک، طلا و…) و همچنین سرمایه‌گذاری، بر هیچ‌کس پوشیده نیست؛ اما «ارزش زمانی پول» موضوعی است که معمولا در رابطه با نگهداری وجه نقد یا تبدیل آن به دارایی، مطرح می‌شود. در حقیقت ارزش زمانی پول و چگونگی مدیریت آن، از مباحث مهمی است که هم در بازارهای مالی مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد و هم در زندگی روزمره، همه ما با آن سروکار داریم.

ارزش زمانی پول چیست؟

اگر بخواهیم تعریف دقیقی از عبارت «ارزش زمانی پول» یا (Time Value Of Money) ارائه دهیم، می‌توانیم بگوییم: ارزش مبلغ مشخصی از پول در این لحظه، بیشتر از ارزش آن در آینده است و به همین ترتیب قدرت خرید و سرمایه‌گذاری شما با آن مبلغ در این لحظه، بیشتر از آینده خواهد بود.

در بحث مدیریت دارایی و خصوصا وجه نقد، سرمایه‌گذاری و پس‌انداز، دو فعالیتی هستند که بیش از هر موضوع دیگری با آن‌ها آشنایی داریم و احتمالا بارها در زندگی‌مان به سرمایه‌گذاری و پس‌انداز وجه پرداخته‌ایم. در گذشته افراد می‌توانستند وجوه خود را از طریق حساب‌های بانکی پس‌انداز کنند؛ یا گاهی آن را (با احتمال نقدشوندگی بالا) به قطعات کوچک طلا تبدیل می‌کردند.

افرادی که از ثروت بیشتری بهره‌مند بودند، با خرید ملک، زمین و… سعی در حفظ دارایی خود داشتند و در نهایت، گروه کوچکی از مردم به صورت حرفه‌ای به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی مانند بورس می‌پرداختند. این روال برای سال‌ها بین مردم رواج داشت و بازخورد قابل قبولی را برای‌شان به ارمغان می‌آورد.

اما در سال‌های اخیر بالا رفتن نرخ تورم و کاهش ارزش پول، باعث شده کمتر کسی به فکر پس‌انداز کردن وجه باشد؛ زیرا پولی که امروز پس‌انداز می‌شود، تا ماه یا سال بعد ارزش کمتری خواهد داشت و کاربرد قبل ندارد. اگر همان وجه وارد بازار مالی می‌شد، احتمالا حتی اگر نمی‌توانست سود چندانی برای سرمایه‌گذار حاصل کند، ارزش خود را حفظ می‌کرد و همچنان کاربرد داشت. این موضوع در اصطلاح ارزش زمانی پول نامیده می‌شود.

بهتر است با ذکر مثالی این موضوع را بررسی کنیم تا بیشتر قابل درک باشد. فرض کنید ۱۰ میلیون تومان وجه نقد در اختیار دارید؛ اگر امروز قیمت هر گرم طلا ۱ میلیون تومان باشد و ۱۰ گرم طلا تهیه کنید؛ پس از گذشت یک سال چه اتفاقی برای دارایی‌تان رخ می‌دهد؟ قطعا قیمت طلا ثابت باقی نخواهد ماند و سودی برای‌تان حاصل می‌شود، اگر در این مدت به وجه خود احتیاج داشته باشید، (با توجه به نقدشوندگی متوسط طلا) می‌توانید آن را بفروشید و با توجه به زمان فروش، به هر حال مبلغی بیش از ۱۰ میلیون دریافت خواهید کرد. البته احتمال ضرر نیز وجود دارد؛ یعنی ممکن است قیمت طلا کمتر شود و دچار مقداری زیان شوید.

حال فرض کنید این مبلغ را در حسابی بدون سود نگهداری می‌کردید. پس از یک سال قیمت همه چیز (از جمله طلا) افزایش پیدا می‌کرد و شما با آن ۱۰ میلیون می‌توانستید طلای کمتری بخرید و این یعنی کاهش ارزش پول؛ حتی در حالت بهتر، اگر آن را در حساب بانکی با نرخ ۱۸ درصد پس‌انداز می‌کردید، بعد از یک سال دارایی شما به ۱۱.۸۰۰.۰۰۰ تومان افزایش میافت، یعنی ۱.۸۰۰.۰۰۰ تومان سود در ازای دست نزدن به ۱۰ میلیون پول برای مدت یک سال! آیا این ۱.۸۰۰.۰۰۰ با نرخ تورم و قیمت‌های روزافزون قابل مقایسه است؟ آن هم در شرایطی که سودهای بانکی روزشمار هستند و شما اصلا نباید در مدت یک سال این ۱۰ میلیون را برداشت کنید؛ البته که پاسخ منفی است و این گزینه بهترین انتخاب شما نخواهد بود.

اما در بهترین حالت ۱۰ میلیون را وارد بازار بورس می‌کنید و برای یک سال به خرید و فروش سهام با آن مبلغ می‌پردازید؛ به نظرتان چقدر زمان می‌برد تا دارایی‌تان چند برابر شود؟ اگر بازدهی بورس را در سال‌های گذشته بررسی کنید، متوجه خواهید شد که طی یک سال ارزش دارایی شما حداقل دو برابر می‌شود (البته آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول در صورتی که استراتژی معاملاتی صحیح داشته باشید یا از روش‌های غیر مستقیم سرمایه‌گذاری استفاده کنید). این موضوع در کنار نقدشوندگی بالای این بازار باعث می‌شود که بورس یکی از بهترین انتخاب‌ها برای حفظ ارزش دارایی در طول زمان باشد. اگر با فرایندهای این بازار آشنایی ندارید، مطالعه مقاله سرمایه گذاری در بورس برای‌تان مفید خواهد بود.

چگونه ارزش زمانی پول را مدیریت کنیم؟

همان طور که در مثال بالا، حالت‌های مختلف را بررسی کردیم؛ احتمالا متوجه شده‌اید که ارزش زمانی پول را می‌توان مدیریت کرد. در بحث سرمایه‌گذاری، مدیریت ارزش زمانی پول دارای قوانین و فرمول‌های خاص خود است؛ که در ادامه بیشتر با آن‌ها آشنا خواهیم شد اما در ابتدا باید کمی درباره نرخ بهره ساده و مرکب صحبت کنیم.

منظور از نرخ بهره ساده و مرکب چیست؟

نرخ بهره ساده، مبلغ سودی است که به اصل پول تعلق می‌گیرد. مثلا در مثال قبل شما پس از یک ماه سپرده‌گذاری ۱۰ میلیون تومانی (با نرخ ۱۸ درصد)، ۱۵۰.۰۰۰ تومان سود می‌بردید. یعنی پس از یک ماه ۱۰.۱۵۰.۰۰۰ تومان پول داشتید. اما در ماه‌های بعدی هم (تا رسیدن به یک سال)، سود تنها برای اصل پول‌تان محاسبه می‌شد؛ یعنی هر ماه ۱۵۰.۰۰۰ تومان سود بر روی ۱۰ میلیون تومان؛ و به عبارتی مبلغ بهره، به اصل پول اضافه نمی‌شد.

نرخ بهره مرکب، سودی است که بر اساس (اصل پول + سود انباشته قبلی) محاسبه می‌شود. اگر باز هم مثال قبل را بررسی کنیم، شما در ماه اول ۱۵۰.۰۰۰ تومان سود بردید، حال برای ماه دوم ۱۸ درصد بر روی (۱۰.۰۰۰.۰۰۰ + ۱۵۰.۰۰۰) محاسبه می‌شود؛ یعنی سود ماه دوم ۱۵۲.۲۵۰ و ماه سوم ۱۵۴,۵۳۳ است و به همین ترتیب تا ماه دوازدهم ادامه خواهد داشت.

فرمول ارزش زمانی پول

از آن جایی که سرمایه‌گذاران همواره با دریافت سود پول، مجددا آن را وارد بازارهای مالی (مثلا بورس) می‌کنند؛ برای محاسبه ارزش زمانی پول، نرخ بهره مرکب مد نظر است. ارزش زمانی پول طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود:

FV = PV (1+i) ^ n

• FV = ارزش آتی پول (Future Value of Money)
• PV = ارزش فعلی پول (Present Value of Money)
• i = نرخ بهره (interest rate)
• n = تعداد دوره (number of periods)

همان طور که ذکر شد، بازارهای مالی مانند بورس و اوراق بهادار یا آتی کالا، بازارهایی با سوددهی بالا هستند. حال ما حالت ضعیف‌تر آن (یعنی سود ۳۰%) را به مدت یک سال فعالیت در بورس، با دارایی اولیه ۱۰ میلیون تومان محاسبه می‌کنیم:

FV = 10.000.000 (1+30%) ^ 1

۱۳.۰۰۰.۰۰۰ = ارزش آتی پول

طبق این فرمول پس از گذشت یک سال ۳ میلیون تومان به دارایی شما افزوده شده است؛ که در مقایسه با انتخاب‌های دیگر در مثال قبل، سود خوبی است. حال این فرمول را برعکس می‌کنیم تا متوجه شویم اگر ۱۰ میلیون دارایی خود را پس‌انداز کنیم و هیچ فعالیتی با آن انجام ندهیم، پس از گذشت یک سال ارزش آن چقدر کاهش می‌یابد.

Past Value of Money = PV / (1+i) ^ n

= ۱۰.۰۰۰.۰۰۰ / (۱+۳۰%) ^ ۱ ارزش گذشته پول

۷.۶۹۲.۳۰۷ = ارزش گذشته پول

بنابراین اگر برای سرمایه‌گذاری تعلل کنیم و سال آینده همین ۱۰ میلیون را وارد بازار مالی (با نرخ بهره ۳۰%) کنیم، مثل این است که امسال ۷.۵ میلیون سرمایه‌گذاری کرده باشیم؛ یعنی ۲.۵ میلیون از ارزش دارایی ما کاسته می‌شود.

سخن آخر

احتمالا تا این لحظه به صورت کامل مفهوم ارزش زمانی پول را درک کرده و البته نحوه محاسبه آن را آموخته‌اید و به کمک آن می‌توانید بازارهای مالی متفاوت با پیشنهادهای نرخ بهره مختلف را بررسی کنید. لذا ذکر این مورد خالی از لطف نیست که برای انتخاب بازار مناسب، علاوه بر ارزش زمانی پول، مواردی چون میزان ریسک سرمایه‌گذاری و البته ریسک‌پذیری شما، درصد نقدشوندگی، بازه پرداخت سود و در نهایت دانش مالی خودتان هم مدنظر است.

اگرچه بازاری چون بورس شرایط عالی را برای سهامداران فراهم می‌کند، اما ورود به آن بدون داشتن استراتژی و یادگیری مهارت‌های معامله‌گری، ریسک بسیار بالایی را برای سرمایه‌گذار در بر خواهد داشت. بنابراین به یاد داشته باشید که ورود به هر بازاری نیازمند کسب آموزش‌های لازم، انتخاب استراتژی و در کنار آن‌ها، محاسبه مواردی چون ارزش زمانی پول است.

تورم چیست و چه تاثیری بر بازارهای مالی دارد؟

تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چه چیزی باعث افزایش قیمت کالاها و خدمات ضروری می‌شود؟ در یک کلمه می‌توان پاسخ داد: تورم. ارز تودی در این مقاله به شما در درک بهتر تورم، تاثیر تورم بر دارایی و انواع بازارهای مالی و همچنین حفظ ارزش سرمایه کمک می‌کند.

تورم چیست؟

تورم (Inflation) فرایندی است که طی آن ارزها ارزش خود را از دست می‌دهند و باعث افزایش قیمت کالاهای مصرفی می‌شوند؛ به عبارتی ساده‌تر قیمت کالاها و خدمات در یک دوره زمانی افزایش پیدا می‌کند. برخی اقتصاددانان بر این باورند سطحی از تورم برای اقتصاد می‌تواند خوب باشد و تقریبا روندی عادی است.

تورم بالا می‌تواند قدرت خرید را کاهش دهد، یعنی ارزش پول شما کاهش می‌یابد؛ به عنوان مثال با مبلغی که امروز می‌توانید یک همبرگر خریداری کنید، سال آینده احتمالا نمی‌توانید با همان قیمت قبلی همبرگر بخرید. به طور خلاصه تورم باعث فقیرتر شدن می‌شود!

چه عواملی بر تورم تاثیر می‌گذارد؟

اقتصاددانان در مورد عواملی که باعث تحریک تورم در هر زمان می‌شوند اتفاق نظر ندارند، اما به طور کلی سه دسته برجسته وجود دارند: تورم ناشی از فشار هزینه، تورم ناشی از فشار تقاضا و تورم ذاتی.

تورم ناشی از فشار هزینه ( Demand-Pull inflation)

تورم ناشی از فشار هزینه در نتیجه‌‌ی عوامل طرف عرضه اتفاق می‌افتد؛ در حالی که هیچ افزایشی در تقاضای کلی وجود ندارد، قیمت‌ها به دلیل مواردی مثل هزینه‌های تولید بالاتر و هزینه‌های زیاد برای مواد خام و نیروی کار افزایش می‌یابد.

تورم ناشی از فشار تقاضا ( Cost-Push inflation )

تورم ناشی از فشار تقاضا زمانی اتفاق می‌افتد که تقاضای کل در یک اقتصاد خیلی سریع افزایش پیدا کند. اگر بانک مرکزی عرضه پول را بدون افزایش متناظر در تولید کالا و خدمات به سرعت افزایش دهد، ممکن است فشار تقاضا رخ دهد؛ یعنی تقاضا از عرضه پیشی گرفته و منجر به افزایش قیمت‌ها شود.

زمانی که پول بیشتری در دسترس افراد باشد، احساسات مثبت مصرف‌کننده منجر به مخارج بالاتر می‌شود و این افزایش تقاضا قیمت‌ها را بالاتر می‌برد. این موضوع، شکاف تقاضا و عرضه با تقاضای بالاتر و عرضه کمتر ایجاد می‌کند که منجر به افزایش قیمت‌ می‌شود.

تورم ذاتی ( Built-In inflation )

تورم ذاتی با انتظارات تطبیقی ​​مرتبط است، به عبارت ساده‌تر مردم انتظار دارند نرخ تورم فعلی در آینده ادامه یابد. با افزایش قیمت کالاها و خدمات، کارگران و سایرین انتظار دارند که این افزایش قیمت با نرخی مشابه در آینده ادامه پیدا کند و برای حفظ استاندارد زندگی خود، خواهان هزینه یا دستمزد بیشتری هستند. افزایش دستمزد آن‌ها منجر به افزایش قیمت تمام شده کالاها و خدمات آشنایی با مفهوم حفظ ارزش پول می‌شود و این حلقه دستمزد و قیمت تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که یک عامل، عامل دیگر را تحریک کند.

بررسی انواع تورم یا inflation

تورم خزنده (Creeping Inflation)

تورم خزنده یا خفیف زمانی رخ می‌دهد که سالانه قیمت‌ها ۳ درصد یا کمتر افزایش پیدا کنند. به گفته فدرال رزرو، زمانی که قیمت‌ها ۲ درصد یا کمتر افزایش داشته باشند، به رشد اقتصادی کمک می‌کنند. این نوع تورم خفیف باعث می‌شود مصرف‌کنندگان انتظار داشته باشند تا قیمت‌ها همچنان افزایش یابد که این موضوع در نهایت تقاضا را افزایش می‌دهد.

تورم رونده (Walking Inflation)

این تورم قوی یا مخرب بین ۳ تا ۱۰ درصد در سال است که برای اقتصاد مضر محسوب می‌شود، زیرا رشد اقتصادی را خیلی تحت فشار قرار می‌دهد. در این زمان، مردم بیشتر از نیاز خود خرید می‌کنند تا در آینده مجبور به پرداخت هزینه‌های بیشتر نشوند.

این افزایش خرید باعث می‌شود تقاضا بیش از پیش شود به طوری که تامین‌کنندگان قادر به تامین مازاد نخواهند بود؛ همچنین، دستمزد کافی به قشر کارگر و سایرین تعلق نمی‌گیرد! در نتیجه، با قیمت بالای کالاها و خدمات ضروری، اکثر مردم دسترسی خود به کالاهای ضروری را از دست می‌دهند.

تورم سواره (Galloping Inflation)

هنگامی که تورم به ۱۰ درصد یا بیشتر برسد، اقتصاد به طور مطلق خراب می‌شود. پول آنقدر سریع ارزش خود را از دست می‌دهد که کسب‌وکارها و کارمندان نمی‌توانند با هزینه‌ها و قیمت‌ها سازگاری داشته باشند.

سرمایه‌گذاران، از سرمایه‌گذاری در آن کشور صرف نظر کرده و دارایی خود را خارج می‌کنند. اقتصاد بی‌ثبات می‌شود و مسئولان دولت اعتبار خود را از دست می‌دهند. بهتر است از وقوع تورم سواره به هر قیمتی جلوگیری کرد.

ابر تورم (Hyperinflation)

ابر تورم زمانی رخ می‌دهد که قیمت‌ها بیش از ۵۰ درصد در ماه افزایش پیدا کنند که امری بسیار نادر است! در واقع، بیشتر نمونه‌های ابر تورم زمانی اتفاق می‌افتند که دولت‌ها برای پرداخت هزینه‌های جنگ پول چاپ کنند. نمونه‌هایی از ابر تورم در تاریخ عبارتند از: آلمان در دهه ۱۹۲۰، زیمبابوه در دهه ۲۰۰۰ و ونزوئلا در دهه ۲۰۱۰.

رکود تورمی (Stagflation)

زمانی که رشد اقتصادی راکد باشد اما همچنان افزایش قیمت وجود داشته باشد یعنی رکود تورمی ایجاد شده است؛ اگرچه این ترکیب متناقض به نظر می‌رسد! اما چرا وقتی تقاضای کافی برای تقویت رشد اقتصادی وجود ندارد، قیمت‌ها افزایش می‌یابد؟

بهترین مثال برای این پدیده در دهه ۱۹۷۰ زمانی که ایالات متحده استاندارد طلا را کنار گذاشت، اتفاق افتاد. هنگامی که دلار دیگر به طلا وابسته نبود، ارزش آن به شدت کاهش یافت. در همین زمان قیمت طلا نیز به شدت افزایش یافت.

چرا امروز تورم بالا است؟

دو دلیل اصلی برای تورم بالا طی چند سال اخیر وجود دارد:

قرنطینه‌های تحمیلی دولت‌ها

زمانی که بیماری کرونا شیوع سراسری پیدا کرد، شدیدترین اقدام دولت‌ها برای مبارزه با آن اعمال قرنطینه بود. درست است که از لحاظ پزشکی به نفع همه بود اما نمی‌توان انکار کرد که قرنطینه‌ها آسیب پایداری به اقتصاد وارد کردند.

اقتصاد جهانی پیش از شیوع Covid-19 در وضعیت خوبی نبود و این محدودیت‌ها باعث تشدید و تسریع مشکلات موجود شد. با تعطیل شدن اقتصادهای جهان، تولیدکنندگان مواد خام تولید خود را کاهش دادند، شرکت‌ها نیروها را تعدیل کردند، تولید کالا در کارخانه‌ها متوقف شد و در نتیجه تمام این‌ها زنجیره تامین مختل شد.

این موضوع برای اقتصاد جهان بد تمام شد؛ زیرا زمانی که اقتصادها پس از چند ماه دوباره شروع به کار کردند، برخی موارد ناخوشایند آشکار شد:

• کمبود مواد اولیه
• کمبود منابع انسانی
• برخی تولیدکنندگان نابود شدند و برخی دیگر نتوانستند این شکاف را پر کنند.
• زنجیره تامین شکسته شد و قابل ترمیم نبود!

این موارد تولید و توسعه کالا را بسیار دشوار کرد که شکست بدی را به اقتصاد جهان وارد کرد. گاهی شکست و آسیب در یک مکان باعث شکست در قسمت‌های دیگر می‌شود و پس از شروع، کنترل و متوقف کردن آن روند بسیار دشوار است. در نهایت آنچه پس از قرنطینه‌ها به آن رسیدیم افزایش قیمت کالاها و خدمات بود.

چاپ نامحدود پول

دلیل دوم تورم بالایی که امروز شاهد آن هستیم، چاپ پول نامحدود از سمت دولت‌ها است! اما چرا اینکار را می‌کنند؟ خلاصه بگوییم: کمبود انرژی ارزان. همان‌طور که گفتیم با شروع بحران کرونا، تولید مواد خام کاهش یافت؛ در مورد تولید انرژی نیز چنین موردی صدق می‌کند. به طور ساده: استخراج نفت و گاز آنقدر زیاد بوده که اکنون سوخت فسیلی زیادی باقی نمانده و این مورد باعث گران شدن و کمبود انرژی شده است. زمانی که هزینه‌های انرژی افزایش می‌یابد، قیمت هرچیز دیگری نیز افزایش پیدا می‌کند؛ به این دلیل که ما برای اداره امور زندگی به نفت، گاز و ذغال سنگ (که ۸۰ درصد انرژی جهانی را تشکیل می‌دهند) نیاز داریم؛ حال زمانی که انرژی ارزان در دسترس نباشد، رشد اقتصادی راکد می‌شود.

راهکار کشورها برای مقابله با مشکلات تورم

دولت‌ها با چاپ نامحدود پول سعی کردند با رشد از بین رفته مبارزه کنند و اقتصاد را تحریک کنند؛ وام‌های ارزان به خانوارها و کسب‌وکارها ارائه دادند، مبالغ زیادی دلار، یورو، ین و… چاپ کردند و باعث ایجاد مشکلات جدید شدند! اقتصادهای در حال رکود نمی‌توانند تمام پول تازه را جذب کنند و حباب مالی در همه جا شکل گرفت. به طور دقیق آنچه امروز شاهد آن هستیم، یک رکود تورمی است.

تاثیر تورم بر بازارهای مالی

در ادامه تاثیر تورم بر بازار سهام و ارز دیجیتال را بررسی خواهیم کرد:

بازار سهام

پژوهشگران اقتصادی رابطه بین تورم و سهام را با توجه به ساختار اقتصادی متفاوت هر کشور نتوانستند به درستی کشف کنند. برخی این رابطه را منفی، برخی مثبت و برخی دیگر فاقد ارتباط می‌دانند.

تورم همیشه بد نیست و می‌تواند گاهی مفید باشد. تحلیلگران می‌گویند تورم خفیف عموما خوب است؛ زیرا اقتصاد در حال رشد را نشان می‌دهد؛ همچنین بر اساس تحقیقات و آمار گفته‌اند بالاترین بازدهی واقعی در سهام زمانی رخ می‌دهد که نرخ تورم بین ۲ تا ۳ درصد باشد.

به طور کلی می‌توان گفت خرید سهام در بلند مدت روش خوبی برای جلوگیری از بی‌ارزش شدن دارایی است، اما در کوتاه مدت ممکن است نوسانات تورم باعث کاهش قیمت سهام شود.

بازار ارزهای دیجیتال

تورم در بازار ارزهای دیجیتال آنطور که بر بازار سهام تاثیر می‌گذارد، تاثیرگذار نیست؛ با توجه به اینکه ارزهای دیجیتال عرضه محدود و ثابتی دارند، باعث می‌شود در برابر تورم مقاومت کنند؛ به عنوان مثال، عرضه معروف‌ترین ارز دیجیتال یعنی بیت کوین حدود ۲۱ میلیون توکن است و این ویژگی در بلند مدت باعث افزایش قیمت این ارز دیجیتال می‌شود.

اما همه ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین نیستند؛ به عنوان مثال دسته‌ای از توکن‌ها به نام استیبل کوین بین سرمایه‌گذاران بسیار محبوب هستند. اما برخی از این استیبل کوین‌ها با پشتوانه فیات هستند که در صورت سرمایه‌گذاری روی این ارزهای دیجیتال، سرمایه شما تحت تاثیر تورم قرار خواهد گرفت و ممکن است ارزش سرمایه شما کاهش یابد؛ زیرا ارز پشتوانه آن ارزش خود را از دست داده است.

چه راه‌حل هایی پیش روی سرمایه‌گذران وجود دارد؟

اکنون با دانستن تمام این موارد، سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش سرمایه خود چه باید بکنند؟ آیا راه حلی وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم بله. راه حل‌هایی هستند که شما بتوانید ارزش دارایی و سرمایه خود را حفظ کنید که در ادامه خواهیم گفت:

رمزارزها به خصوص بیت کوین

ارزهای دیجیتال و سرمایه‌گذاری بر روی بیت کوین یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از کاهش ارزش سرمایه شما است؛ به طور کی می‌توان گفت ارزهای دیجیتال یک محافظ خوب برای سرمایه شما در برابر تورم هستند. این محافظ تنها در صورتی می‌تواند برای شما مفید واقع شود که درباره آن اطلاعات کافی داشته باشید و زمان درست سرمایه‌گذاری در این بازار را بشناسید.

طلا و فلزات گران‌بها

طلا یا فلزات گران‌بها را به عنوان یک سرمایه‌گذاری خوب در تورم یا بحران‌های اقتصادی می‌شناسند. با گذشت زمان و طی دو دهه گذشته قیمت طلا سه برابر شد و این نشان می‌دهد که اگر می‌خواهید از طلا و سایر فلزات گران‌بها برای سرمایه‌گذاری استفاده کنید، باید چشم‌انداز بلند مدت داشته باشید.

زمین و املاک

زمین و املاک نیز مانند طلا برای سرمایه‌گذاری بلند مدت می‌توانند مفید باشند؛ اگر می‌خواهید در این بخش سرمایه‌گذاری کنید باید مکان درستی را انتخاب کنید تا در آینده بتوانید سود خوبی از آن دریافت کنید.

سخن نهایی

درصدی از تورم در جامعه می‌تواند برای رشد اقتصاد مفید باشد اما اگر از کنترل خارج شود، ممکن است اثرات زیان باری برای جامعه داشته باشد؛ معمولا قشر متوسط و کم‌درآمد جامعه در تورم بیشترین آسیب را می‌بینند.

هنگام تورم سعی کنید دارایی خود را از نقدینگی خارج کنید و برای حفظ ارزش آن، در بازار ارزهای دیجیتال، طلا و زمین سرمایه‌گذاری کنید. توجه داشته باشید که سرمایه‌گذاری بدون دانش و اطلاعات کافی از بازار مورد نظر، نه تنها ارزش سرمایه شما را حفظ نمی‌کند، بلکه ممکن است به دارایی شما آسیب وارد کند. شما در زمان تورم برای حفظ ارزش سرمایه خود چه می‌کنید؟

سوالات متداول

تورم (Inflation) چیست؟

تورم فرایندی است که طی آن ارزها ارزش خود را از دست می‌دهند و باعث افزایش قیمت کالاهای مصرفی می‌شوند.

چه عواملی بر تورم تاثیر می‌گذارد؟

سه دسته برجسته وجود دارند: تورم ناشی از فشار هزینه، تورم ناشی از فشار تقاضا و تورم ذاتی.

انواع تورم و تفاوت درصدی آن‌ها چیست؟

تورم خزنده (کم‌تر از ۳ درصد)، تورم رونده (بین ۳ تا ۱۰ درصد)، تورم سواره (۱۰ درصد یا بیشتر)، ابر تورم (بیش از ۵۰ درصد)، رکود تورمی (متوقف شدن رشد اقتصادی)

نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی نوشته شده و آکادمی ارز دیجیتال ارزتودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات افراد یا عواقب مالی آن ندارد.