دوره گردش موجودی کالا چیست؟

نسبت‌های فعالیت

نسبت‌های فعالیت یا کارایی ابزارهایی هستند که برای سنجش کاربرد دارایی‌های شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرند و از طریق ارزیابی میزان فروش و تاثیر دارایی‌ها بر آن اندازه‌گیری می‌شوند. این گروه از نسبت‌ها، حجم فروش شرکت را با سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف مانند موجودی کالا، دارایی ثابت و … مقایسه کرده و میزان به‌ کارگیری موثر منابع شرکت و راندمان عملیات آن را در دوره عملیات ارزیابی می‌کنند.

دوره گردش موجودی کالا یا میانگین سنی کالا: دوره گردش موجودی کالا، بازه زمانی را نشان می‌دهد که در آن دفعات گردش کالا اتفاق افتاده است. گردش موجودی کالا بیانگر این است که موجودی کالا و مواد اولیه شرکت در یک بازه زمانی مشخص – مثلا یک سال مالی – چند بار به فروش رسیده و جایگزین شده است.

دوره گردش موجودی کالا = متوسط موجودی مواد و کالا *۳۶۵ / بهای تمام‌ شده کالای فروش رفته

دوره وصول مطالبات: نشان‌ دهنده فاصله زمانی تحویل کالا به مشتری تا دریافت وجه نقد از مشتری است. به بیان دیگر، مدت‌ زمانی است که طول می‌کشد تا شرکت مطالبات خود را از مشتریان دریافت کند. با بررسی این نسبت درمی‌یابیم که شرکت درآمد فروش خود را در چه بازه زمانی به چرخه عملیاتی بازمی‌گرداند.

دوره وصول مطالبات = متوسط حساب‌های دریافتنی *۳۶۵ / فروش نسیه

دوره گردش عملیات: به دوره‌ای گفته می‌شود که در طول آن، یک شرکت، مراحل خریداری مواد اولیه، تولید کالا، ارسال به دست مشتری و در نهایت دریافت وجه نقد را سپری می‌کند.

دوره گردش عملیات = دوره وصول مطالبات + دوره گردش موجودی کالا

گردش دارایی: این نسبت، میزان تأثیرگذاری گردش دارایی‌ها را در کسب درآمد شرکت نشان می‌دهد و بیانگر این است که چگونه دارایی‌های شرکت برای ایجاد درآمد به کار گرفته می‌شوند. با مقایسه این نسبت در دوره‌های گذشته می‌توان به این نتیجه رسید که افزایش دارایی‌ها در کسب درآمد بیشتر توسط شرکت، تأثیرگذار بوده است یا خیر.

گردش دارایی = فروش خالص / میانگین جمع دارایی‌ها

گردش دارایی‌های ثابت: این نسبت، بیانگر میزان تأثیرگذاری دارایی‌های ثابت شرکت بر کسب درآمد آن است.

گردش دارایی‌های ثابت = فروش خالص / میانگین دارایی‌های ثابت

دوره پرداخت بدهی‌ها: نشان دهنده دوره گردش موجودی کالا چیست؟ مدت‌ زمانی است که طول می‌کشد تا شرکت بدهی خود را با تامین‌ کنندگان – بدهی بابت خرید مواد اولیه به‌صورت نسیه – تسویه کند.

دوره پرداخت بدهی‌ها = متوسط حساب‌های پرداختنی *۳۶۵ / خرید نسیه

نسبت گردش سرمایه جاری: سرمایه در گردش، تفاوت دارایی جاری از بدهی جاری شرکت است. این سرمایه، بخشی از خالص دارایی‌های جاری است که مستقیم یا غیرمستقیم تسهیلاتی را در چرخه تولید ایجاد می‌کند.

گردش سرمایه جاری = فروش / سرمایه در گردش

نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش: با توجه به اینکه یکی از اجزای تشکیل‌ دهنده دارایی جاری، موجودی کالا است، نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش نشان‌ دهنده آن است که چه مقدار از سرمایه در گردش شرکت را موجودی کالا تشکیل داده است.

موجودی کالا به سرمایه در گردش = موجودی کالا / سرمایه در گردش

نسبت های مالی

صورتهای مالی نشان دهنده اطلاعات خام در زمینه دارایی ها ، بدهی ها و ارزش ویژه شرکت در ترازنامه و درامد و هزینه ها در گزارش سود و زیان میباشد که بدون تجزیه و تحلیل صحیح و استفاده از نسبت های مالی ممکن است این اطلاعات نتایج گمراه کننده ای را در پی داشته باشد

استفاده کنندگان تجزیه و تحلیل صورتهای مالی

معمولا اعتبار دهندگان و سرمایه گذاران به منظور تعیین موقعیت اعتباری و توان بالقوه درآمد سازی و سود َآوری شرکت صورتهای مالی شرکتها را تجزیه و تحلیل می نمایند

انواع نسبت های مالی

نسبت های نقدینگی
نسبت های فعالیت
نسبت های سرمایه گذاری یا اهرمی
نسبت های سودآوری

نسبت های نقدینگی

نقدینگی عبارت است از توانایی شرکت در تبدیل دارایی های غیر نقدی به وجه نقد و یا تحصیل وجه نقد به منظور پاسخگویی به تعهدات جاری .

نقدینگی اصولا معقوله ای کوتاه مدت میباشد و از لحاظ دوره زمانی مدتی برابر و یا کمتر از یکسال را شامل میشود .

این نسبت ها توانایی در پرداخت بدهی های کوتاه مدت را نشان میدهد .

نسبت های نقدینگی به شرح ذیل میباشد :

نسبت جاری
نسبت آنی
سرمایه در گردش
فرجه تدافعی
نسبت گردش نقدی

نسبت جاری :

نسبت جاری برابر است با حاصل تقسیم دارایی جاری به بدهی جاری

نسبت جاری نشان دهنده توانایی شرکت در بازپرداخت بدهی های جاری از محل دارایی های جاری میباشد .

شرکتها با فروش دارایی های ثابت و یا اتخاذ روش fifo در شرایط تورمی میتوانند نسبت جاری خود را بهبود بخشند.

نسبت جاری هر چه بزرگتر باشد شرکت در پرداخت بدهی های جاری مشکل کمتری خواهد داشت .

از نظر اعتبار دهندگان نسبت جاری می باست 2 یا بیش از آن باشد .

نسبت آنی :

نسبت آنی برابر است با حاصل تقسیم نقد ترین دارایی جاری بر بدهی های جاری

منظور از نقدترین دارایی جاری وجوه نقد ، اوراق بهادار قابل فروش و حسابهای دریافتنی میباشد .

موجودی کالا در محاسبه نسبت آنی ملحوظ نمی گردد زیرا تبدیل آن به وجه نقد زمان بر است .

پیش پرداخت ها نیز در محاسبه نسبت آنی در نظر گرفته نمیشوند زیرا اصولا قابل تبدیل به وجه نقد نیستند.

نسبت آنی انعکاس دقیق تری از نقدینگی شرکت میباشد.

از نظر اعتبار دهندگان نسبت آنی می باست 1 یا بیش از آن باشد .

سرمایه در گردش :

سرمایه در گردش برابر است با مابه تفاوت دارایی های جاری با بدهی های جاری

درواقع سرمایه در گردش حاشیه اطمینان و ایمنی برای اعتبار دهندگان بابت وصول مطالباتشان میباشد .

فرجه تدافعی :

فرجه تدافعی برابر است با حاصل جمع موجودی نقدی ، سرمایه گذاری های کوتاه مدت و حسابهای دریافتنی تقسیم بر برآورد هزینه های نقدی روزانه

فرجه تدافعی نشان میدهد که موجودی نقدی با آنچه که در کوتاه مدت انتظار میرود تا وصول شود جمعا تکافوی چند روز از هزینه را خواهد کرد .

نسبت گردش نقدی :

نسبت گردش نقدی برابر است با گردش نقدی حاصل از عملیات تقسیم بر بدهی های جاری

نسبت گردش نقدی به منظور رفع ایرادهای مربوط به نسبت جاری و نسبت آنی مورد استفاده قرار میگیرد .

در این نسبت منظور از گردش نقدی تفاضل دریافت های و پرداخت های نقدی میباشد .

چنانچه این نسبت بیش 4/0 باشد مطلوب است.

نسبتهای فعالیت

نسبت های فعالیت را نسبتهای گردش دارایی ها نیز می نامند زیرا نشاندهنده نحوه بکارگیری دارایی ها در ایجاد درآمد و سود برای شرکت میباشد .

هرچه نسبت فعالیت بالاتر باشد معرف کارایی بالاتر در مدیریت دارایی های شرکت است .

نسبتهای فعالیت به شرح زیر میباشد :

نسبت گردش حسابهای دریافتنی
نسبت دوره وصول مطالبات
نسبت گردش موجودی ها
میانگین سنی موجودی ها
نسبت گردش کل دارایی ها
نسبت موجودی ها به سرمایه در گردش
نسبت گردش سرمایه جاری
دوره واریز بستانکاران

نسبت گردش حسابهای دریافتنی:

نسبت گردش حسابهای دریافتنی برابر است حاصل تقسیم مبلغ فروش نسیه به میانگین حسابهای دریافتنی

همچنین میانگین حسابهای دریافتنی برابر است با مانده حسابهای دریافتنی اول دوره به علاوه مانده حسابهای دریافتنی پایان دوره تقسیم بر 2

نسبت گردش حسابهای دریافتنی نشان دهنده تعداد دفعات وصول حسابهای دریافتنی طی سال می باشد.

نسبت گردش حسابهای دریافتنی هرچه بالاتر باشد مطلوب تر است چرا که به معنی وصول سریع تر مطالبات از مشتریان میباشد

نسبت دوره وصول مطالبات :

نسبت دوره وصول مطالبات برابر است با حساب ای دریافتنی تقسیم بر متوسط فروش نسیه روزانه

متوسط فروش روزانه نیز برابر است با فروش نسیه سالانه تقسیم بر 365

این نسبت نشان میدهد که تقریبا چند روز طول میکشد تا فروش نسیه وصول شود

نسبت گردش موجودی ها :

نسبت گردش موجودی ها برابر است با حاصل تقسیم بهای تمام شده کالای فروش رفته به میانگین موجودی کالا

میانگین موجودی کالا برابر است با موجودی اول دوره به علاوه موجودی پایان دوره تقسیم بر 2

با استفاده از نسبت گردش موجودی گردش موجودی کالای شرکت یعنی تعداد دفعاتی که شرکت در سال موجودی کالای خود را می فروشد محاسبه می شود .

میانگین سنی موجودی ها :

میانگین سنی موجودی ها برابر است با حاصل تقسیم 365 بر نسبت گردش موجودی ها

میانگین سنی موجودی ها نشان دهنده تعداد روزهایی است که طول میکشد تا کالای خریداری و یا ساخته شده به فروش برسد

نسبت گردش کل دارایی ها :

نسبت گردش کل دارایی ها برابر است با حاصل تقسیم فروش خالص شرکت به میانگین کل دارایی ها

نسبت گردش کل دارایی ها نشان دهنده این است که به ازای هر ریال دارایی چند ریال فروش انجام شده است .

هنگامی که شرکت به ظرفیت تولیدی خود برسد این نست به حداکثر می رسد .

کاهش نسبت گردش کل دارایی ها احتمالاً نشان دهنده کاهش حجم فعالیت شرکت می باشد .

نسبت موجودی ها به سرمایه در گردش

نسبت موجودی ها به سرمایه در گردش برابر است با موجودی کالا تقسیم بر سرمایه در گردش

سرمایه در گردش در فرمول بالا عبارت است از دارایی جاری منهای بدهی جاری

نسبت موجودی ها به سرمایه در گردش میبایست کمتر از 100 درصد باشد در غیر این صورت افزایش حجم کالا متناسب با وضع مالی نیست در این حاالت یا شرکت بیش از حد توان خود تجارت کرده و به نوعی شرکت پرمبادله ای میباشد و یا مقدار قابل توجهی کالا منسوخ ، متروک و یا دیرفروش دارد.

نسبت گردش سرمایه جاری

نسبت گردش سرمایه جاری برابر است با فروش خالص تقسیم بر سرمایه در گردش

نسبت گردش سرمایه جاری نشان میدهد که سرمایه در گردش چگونه در مسیر فروش بکار رفته است

وقتی نسبت گردش سرمایه جاری بالا باشد و این مورد به دلیل افزایش فروش نباشد مسلما سرمایه در گردش کمبود داشته و نشان دهنده اتکا زیاد به استفاده از اعتبارات کوتاه مدت میباشد که به محض کوچکترین دگرگونی نامطلوب در امور بازرگانی باعث صدمه به شرکت میشود .

دوره واریز بستانکاران

دوره واریز بستانکاران برابر است با 365 تقسیم بر دفعات واریز بستانکاران

دفعات واریز بستانکاران برابر است با بهای تمام شده فروش رفته منهای موجودی اول دوره بعلاوه موجودی آخر دوره تقسیم بر متوسط حساب بستانکاران

متوسط حساب بستانکاران نیز برابر است با مانده حساب بستانکاران در اول سال بعلاوه مانده پایان سال تقسیم بر 2

دوره واریز بستانکاران به منظور برنامه ریزی پرداخت ها و تهیه بودجه نقدی و همچنین مقایسه مهلت هایی که فروشندگان مواد اولیه و کالا برای دریافت مطالبات خود تعیین کرده اند کاربرد دارد .

نسبت های سرمایه گذاری یا اهرمی

نسبتهای سرمایه گذاری منعکس‌کننده توانایی شرکت در انجام تعهدات بلندمدت و میان‌مدت خود است ومیزان منابع مالی شرکت برای تسویه بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را بررسی می‌کند.

نسبتهای سرمایه گذاری بر دو نوع هستند یکی نسبتی که بوسیله آن میزان سرمایه گذاری دارایی های ثابت سنجیده می شودذ و دیگری رابطه منابع مالی مورد استفاده از لحاظ بدهی جاری و بلند مدت با ارزش ویژه برسی می نماید که به آن نسبت اهرمی نیز می گویند .

در حقیقت تحلیل‌گران برای بررسی توان بازپرداخت بدهی‌های شرکت در زمان سررسیدشان، از نسبتهای سرمایه گذاری یا اهرمی استفاده می‌کنند.

نسبتهای سرمایه گذاری یا اهرمی میزان تأمین مالی شرکت را از منابع خارجی(از محل بدهی)، نشان می‌دهد. از آن جمله می‌توان به وجوهی که توسط سهام‌داران تأمین می‌شود یا وجوهی که از طریق وام به دست می‌آید، اشاره کرد.

همچنین با استفاده از نسبت‌ها می‌توان فهمید که شرکت برای پرداخت بدهی‌های خود به تأمین مالی اضافی می‌پردازد یا تلاش می‌کند سررسید بدهی‌ها را تمدید نماید.

نسبت های سرمایه گذاری و یا اهرمی به شرح ذیل میباشد :

نسبت بدهی
نسبت کل بدهی‌ها به ارزش ویژه
نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه
نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه
نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه
نسبت مالکانه
نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها
نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت

نسبت بدهی

نسبت بدهی برابر است با جمع بدهی ها تقسیم بر جمع دارایی ها

نسبت بدهی نشان‌دهنده اهمیت و نقش بدهی‌های جاری و بلندمدت در تأمین کل دارایی‌های شرکت است و بیان می‌کند چه میزان از دارایی‌های کل شرکت از محل بدهی‌ها تأمین‌ شده است.

نسبت بدهی، موردتوجه اعتباردهندگان شرکت قرار دارد.

بالا بودن نسبت بدهی به این معنا است که شرکت برای تأمین منابع موردنیاز خود، از منابع مالی خارج از شرکت بهره‌مند می‌شود. درنتیجه بستانکاران و وام‌دهندگان مثل بانک‌ها ترجیح می‌دهند نسبت بدهی شرکت کمتر باشد زیرا افزایش این نسبت، افزایش ریسک شرکت را به‌همراه خواهد داشت.

بنابراین نسبت بدهی، شاخص و معیار سنجش ریسک مالی شرکت محسوب می‌شود.

نسبت کل بدهی‌ها به ارزش ویژه

نسبت کل بدهی‌ها به ارزش ویژه برابر است با جمع بدهی ها تقسیم بر ارزش ویژه

این نسبت به بررسی و مقایسه وضعیت اعتباردهندگان در مقابل صاحبان سهام شرکت می‌پردازد و قدرت بستانکاران شرکت را در مقایسه با صاحبان سهام نشان می‌دهد.

ازآنجایی‌که پایین بودن نسبت بدهی به ارزش ویژه برای شرکت ریسک مالی کمتری را در بردارد، وام‌ و اعتباردهندگان ترجیح می‌دهند این گروه از نسبت‌ها مقادیر کم‌تری داشته باشد.

علاوه بر این هر چه تآمین سرمایه شرکت توسط صاحبان سهام افزایش یابد، به‌دنبال آن نسبت مالکانه و کنترل صاحبان سهام آن افزایش خواهد یافت و این به معنای هزینه بهره وام کمتر برای شرکت است.

به‌عنوان مثال اگر نسبت کل بدهی به ارزش ویژه برابر با ۲ باشد، به این معناست که شرکت برای تأمین دارایی‌های مورد نیاز خود، ۲ برابر بیش‌تر از منابع خارجی استفاده کرده است.

بالا بودن این نسبت به معنای بیش‌تر بودن حقوق مالی بستانکاران نسبت به سهامداران است و همچنین در ساختار سرمایه شرکت، از بدهی بیشتر استفاده شده است.

نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه

نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه برابر است با دارای های ثابت تقسیم بر ارزش ویژه

پایین بودن نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه، به این معنی است که بخش کمی از ارزش ویژه شرکت صرف خرید دارایی ثابت آن شده است.

درنتیجه نقدینگی شرکت بالا بوده و توانایی پرداخت بدهی های جاری خود را خواهد داشت.

برخی تحلیل گران عقیده دارند که نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه نباید در شرکت های صنعتی از 100% و در شرکت های غیر صنعتی از 75% تجاوز کند .

تجاوز از این حد حاکی از آن است که قسمتی از مطالبات اعتباردهندگان در دارایی های ثابت سرمایه گذاری شده که امر مطلوبی نمی باشد .

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه برابر است با بدهی جاری تقسیم بر ارزش ویژه

ازآنجایی‌که بدهی‌های جاری(کوتاه‌مدت) شرکت از محل دارایی‌های جاری آن تأمین می‌شوند، این دسته از بدهی‌ها می‌توانند نقدینگی شرکت را تحت فشار قرار دهند.

از سوی دیگر سرمایه در گردش شرکت برابر با حاصل تفاضل بدهی‌های جاری از دارایی‌های جاری شرکت است، درنتیجه رشد بدهی‌های کوتاه‌مدت(جاری) منجر به کاهش سرمایه در گردش شرکت می‌شود.

بدهی‌های کوتاه‌مدت، نرخ بهره بالاتری نسبت به سایر بدهی‌ها دارند در نتیجه بالا بودن نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه نشان‌دهنده بالا بودن بدهی‌های جاری است و این موضوع می‌تواند باعث کاهش قدرت اهرمی این بخش از بدهی‌ها ‌شود.

بالا بودن نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه یا روند رو به رشد آن، نشان‌دهنده الزام مدیریت به بازنگری در ساختار سرمایه شرکت است.

نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه

نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه برابر است با بدهی های بلند مدت تقسیم بر ارزش ویژه

این نسبت‌ ارتباط بین بدهی‌های بلندمدت که سررسیدی بیشتر از یک سال دارند را با ارزش ویژه شرکت بررسی می‌کند.

شرکتی که بدهی بلند مدت نداشته باشد به شرط آن که میزان فروش و سرمایه کذاری بلند مدت آن خوب باشد وضع مطلوبی دارد و مدیران آن هر زمان که قصد نمایند می توانند وام بلند مدت بگیرند .

هنگامی که بدهی بلند مدت نسبت به سرمایه در گردش زیاد باشد طبعاً در هنگام واریز اصل و سود آن بر سرمایه در گردش لطمه وارد می کند .

نسبت مالکانه

نسبت مالکانه برابر است با ارزش ویژه تقسیم بر جمع دارای ها

نسبت مالکانه بیان می‌کند چه میزان از دارایی‌های شرکت متعلق به سهامداران است. این نسبت به‌صورت درصد بیان شده و نشان‌دهنده اهمیت سهام‌داران در تأمین دارایی‌های شرکت است.

هر چه نسبت مالکانه شرکت بیشتر باشد، میتوان نتیجه گرفت شرکت به تعهدات خود پایبندتر است. از سوی دیگر بالا بودن این نسبت نشان‌دهنده این است که شرکت از اهرم مالی استفاده چندانی نمی‌کند.

نسبت مالکانه پایین می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که شرکت بخش عمده‌ای از سرمایه خود را از محل اعتبارات تأمین کرده و این امر سبب ایجاد ریسک مالی برای آن شده است.

نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها

نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها برابر است با حقوق صاحبان سهام تقسیم بر کل بدهی ها

نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها معیار مناسبی جهت ارزیابی ادعای حقوق صاحبان سهام و اعتباردهندگان به شرکت است. نسبت مورد بررسی، نشان‌دهنده وزن حقوق صاحبان سهام به کل وام‌ها و اعتباراتی است که شرکت دریافت کرده است.

بالا بودن این نسبت نشان‌دهنده حقوق بیشتر سهام‌داران اصلی نسبت به اعتباردهندگان شرکت است. از سوی دیگر افزایش حقوق صاحبان سهام به‌کل بدهی‌ها، آسیب‌پذیری شرکت را نسبت به ورشکستگی و مخاطرات اقتصادی کاهش می‌دهد.

نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت

نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت برابر است با حقوق صاحبان سهام تقسیم بر دارایی های ثابت

نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت، میزان نقش سهامداران را در تأمین مالی برای خرید دارایی‌های ثابت نشان می‌دهد. لازم به ذکر است این نسبت به‌صورت درصد بیان می‌شود.

بالا بودن نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی ثابت، به این معناست که بخش عمده دارایی‌های ثابت شرکت، توسط سهامداران آن تأمین‌شده است و شرکت در شرایط سخت، ساختار مالی مستحکم‌تری دارد.

نسبت های سودآوری

یکی از شاخص های مهم سلامت مالی شرکت توانایی آن در تحصیل سود قابل قبول و بازده مناسب روی سرمایه گذاری های انجام شده می باشد .

نسبت های سود آوری به شرح ذیل میباشد :

نسبت حاشیه سود
نسبت بازده سرمایه گذاری ( ROI)
نسبت بازده ارزش ویژه (ROE)
نسبت درآمد هر سهم (EPS)
نسبت پرداخت سود سهام (DPS)
نسبت قیمت به درآمد (P/E)

نسبت بازده سرمایه گذاری ( ROI)

نسبت بازده سرمایه گذاری برابر است با حاصل تقسیم سود خالص به علاوه هزینه بهره تعدیل شده بر جمع کل دارایی ها

نسبت بازده سرمایه گذاری نشان دهنده سود حاصل از سرمایه گذاری انجام شده در شرکت میباشد .

نسبت بازده سرمایه گذاری میزان کارایی مدیریت در بکارگیری منابع برای ایجاد سود را نشان میدهد

نسبت بازده ارزش ویژه (ROE)

نسبت بازده ارزش ویژه برابر است با حاصل تقسیم سود خالص بر میانگین حقوق صاحبان سهام

پروژه کاهش و بهینه سازی زمان گردش موجودی در یک شرکت تولیدی

یکی از پروژه های خوبی که در سازمان های گوناگون می توان طرح ریزی و اجرا نمود کاهش دادن یا بهینه سازی زمان گردش موجودی می باشد. تولید هر محصول و حتی ارائه یک خدمت، یک بازه زمانی نیاز دارد که به میانگین زمان هایی که مواد اولیه، قطعات نیم ساخته و اقلام مورد نیاز تولید یک محصول وارد سازمان می شوند تا هنگامی که این ها تبدیل به محصول نهایی شده و برای مشتری ارسال می گردند مدت زمانی طول می کشد که این را دوره گردش موجودی می نامیم.

یک شرکت تولید قطعات خودرو را در نظر بگیرید. ورودی ها عمدتا شامل مجموعه های مختلف خودرو می باشند مانند موتور، بدنه، سیستم تعلیق، ترمز، سیستم انتقال نیرو و . . . این اقلام پس از ورود به کارخانه در انبار نگهداری شده تا پس از تأیید توسط کنترل کیفیت مطابق برنامه تولید به تدریج و در محموله های مختلف وارد خط تولید شوند. محصولات مورد نظر، مراحل مختلف عملیات تولید و مونتاژ را طی نموده و بازرسی ها و انبارش های حین فرآیند گوناگونی را پشت سر می گذارند و در انتها در انبار محصول نهایی، نگهداری شده تا تحویل مشتری شود.

در اینجا نیز کل زمانی که طول می کشد (میانگین زمان های کل انجام سفارش ها) تا قطعات ورودی، به خودرو آماده تحویل به مشتری، تبدیل شود را زمان گردش موجودی این شرکت خودروسازی می گوییم.

مزایای بهینه سازی زمان گردش موجودی شرکت

بنا به دلایل بسیار زیادی کاهش این دوره زمانی باعث ایجاد بهبود محسوس و قابل توجهی می شود. این بهبود در سازمان های صنعتی و تولیدی بسیار سودبخش می باشد. هنگامی که سازمانی منابع مالی خود را هزینه می کند و مواد اولیه، قطعات نیم ساخته و آماده مونتاژ را خریداری می کند تا زمانی که این اقلام تبدیل به محصول نهایی شوند و مشتری، بهای آن را بپردازد، نقدینگی، دارایی و سرمایه شرکت راکد و بلوکه می باشد. مشخص است که مزیت اساسی و مهم طراحی و اجرای این پروژه، کاهش زمان راکد ماندن سرمایه هایی است که هر کدام از آنها بهای تمام شده محصول را تشکیل می دهند. این هزینه ها بسیارند مانند مواد اولیه، نیروی انسانی، انرژی و حتی هزینه های سرباری مانند استهلاک تجهیزات. هرچه این هزینه ها سریعتر تبدیل به پول و نقدینگی شوند مطمئنا برای کسب و کار بهتر خواهد بود. این نکته خصوصا در مقاطعی که شرکت با مسئله کمبودد نقدینگی مواجه است اهمیتی چندین برابری می یابد.

منافع دیگری مانند چون افزایش سرعت و قدرت واکنش نشان دادن شرکت به تغییرات بازار و مشتریان، بهبود شاخص تحویل به موقع محصول به مشتری OTD ، تسهیل جریان گردش نقدینگی سازمان، بازبودن دوره گردش موجودی کالا چیست؟ دست مدیریت ارشد برای اتخاذ تاکتیک ها و مانورهای مالی و بسیاری موارد دیگر از نتایج مثبت این پروژه می باشند.

طرح ریزی، مطالعه، طراحی، پیاده سازی و اجرای پروژه

محصولات مختلف شرکت را به لحاظ تشابهات آن ها دسته بندی کرده و محصولی که تولید و فروش قابل توجهی دارد را به عنوان پایلوت انتخاب کنید تا پس از اجرای پروژه در مقیاس آزمایشگاهی، نتایج مثبت و منفی به دست آمده مورد بازبینی و دوره گردش موجودی کالا چیست؟ اصلاح قرار گرفته و از دستاوردهای پروژه پایلوت برای اجرای موثرتر این بهبود جهت محصولات دیگر استفاده شود.

از پیش نیازهای اجرای این پروژه، وجود و اجرای صحیح سیستم شناسایی و ردیابی مواد و محصولات در سازمان می باشد. بدون سیستم ردیابی شما به سختی خواهید توانست این پروژه را به صورتی اثربخش، پیاده سازی نمایید.

در ابتدا بایستی یک یا چند مورد از اقلام ورودی اصلی تولید محصول را انتخاب نمایید. به عنوان مثال در یک کارخانه تولید قطعات خودرو مانند آهنگری، ماده اولیه، فولاد می باشد که به صورت میل گرد، مورد استفاده قرار می گیرد. کد شناسایی محموله ورودی را ثبت نمایید و طی مراحل مختلف تولید، آن را زیر نظر داشته باشید.

در هر مرحله تولیدی تاریخ و ساعت آغاز و اتمام مراحل تولید روی برگه ردیابی همراه محموله ثبت شودد. زمان های انجام بازرسی ها نیز درج شود. در برخی موارد، محموله های محصول نیم ساخته، جهت انجام مراحل کاری توسط پیمانکاران از شرکت خارج شده و بازگردانده می شوند. اطلاعات زمان های خروج و بازگشت نیز به دقت ثبت گردند. زمانی که محموله بسته بندی شده که در انبار محصول نهایی نگهداری می شود برای مشتری ارسال می گردد برگه ردیابی محموله را برداشته و داده های ثبت شده را در جدولی با فرمت مناسب، ثبت نمایید. دوره زمانی کل را با جمع کردن زمان های تک تک مراحل محاسبه کنید. محموله های مختلف، زمان های متفاوتی دارند از زمان های به دست آمده، میانگین بگیرید تا شرایط مختلف تولید لحاظ شده باشد.

حالا زمان های خالص انجام عملیات روی مواد و محصولات نیم ساخته را محاسبه کنید یعنی تفاضل ساعت های شروع و اتمام عملیات. در این مقدار به دست آمده، زمان های تأخیر، انتظار و دیگر اتلاف ها دخالت ندارند. به همین دلیل است که بسیار کمتر می باشد. به مفهوم دیگر اگر محموله از مواد اولیه را مرحله به مرحله و بدون تأخیر و انتظار مابین مراحل به پیش ببرید، محصول نهایی بسیار سریعتر آماده می شود.

پروژه کاهش و بهینه سازی زمان گردش موجودی

در واقعیت چنین نیست. خواهید دید که حاصل جمع این زمان ها بسیار کمتر از زمان واقعی است که شما با محاسبه میانگین زمان های گردش موجودی به دست آورده اید. تأخیرهای بسیاری وجود دارند، دوره گردش موجودی کالا چیست؟ برخی از آنها ذاتی فرآیند است. در فاز اول به این زمان ها برای کاهش، حذف و بهینه سازی کاری نداریم. سرو کار ما با اتلاف های ناشی از تأخیر و انتظاری است که ذات فرآیند نیست و بنا به دلایل مختلف روی می دهد.

دوره گردش موجودی کالا چیست؟

۳ حساب کلیدی در حسابداری بازرگانی

حسابداری بازرگانی چیست و چطور میتوان اصول آن را بصورت کاربردی اجرا کرد؟ ماهیت حسابداری بازرگانی چه تفاوتهایی با تولیدی و خدماتی دارد؟ فرآیند ثبت انبار به چه صورت انجام میشود؟ حسابهای خرید، فروش و تخفیفات چگونه ثبت میگردد؟ مالیات و عوارض ارزش افزوده در کدام مرحله ثبت و پرداخت میشود؟

در فرآیند واحد‌های بازرگانی نوع کالا تغییری ندارد. ازاین رو نوع حسابداری این واحدها با شرکتهای تولیدی و خدماتی متفاوت است. اصلی ترین تفاوت با حسابداری تولیدی، عدم نیاز به حسابهای “کار در جریان ساخت” و … میباشد. بهتر است برای روشن شدن بیشتر موضوع، ۳ حساب اصلی در حسابداری بازرگانی را به شرح زیر بررسی کنیم.

موجودی کالا در حسابداری بازرگانی

در حسابداری بازرگانی موجودی کالا بعنوان “داراییهای جاری” تلقی میشود، چراکه توقع بر این است که تا پایان سال مالی به فروش برسند. یکی از بخشهای مهم ترازنامه شرکت بازرگانی موجودی کالا میباشد. جهت کنترل موجودی کالادر حسابداری، از دو روش متفاوت استفاده میشود؛ ثبت ادواری و دائم.

ثبت ادواری

در این شیوه حساب خریدار دوره گردش موجودی کالا چیست؟ در زمان خرید کالا بدهکار میشود. هنگام فروش، کاهش موجودی ناشی از فروش ثبت نمیگردد. بنابراین در ثبت ادواری، تعیین میزان موجودی کالا طی سال مالی از روی دفا‌تر حسابداری ممکن نیست. جهت تعیین موجودی کالا بایستی نخست میزان موجودی پایان دوره معین گردد. با کسر مجموع موجودی ابتدای دوره و خرید‌های طول دوره میتوان موجودی را محاسبه کرد.

موجودی طی دوره= موجودی پایان دوره – (موجودی ابتدای دوره + خرید و فروش طی دوره).

این روش ثبت بیشتر برای فروشگاه هایی که گردش کالایی بالا دارند استفاده میشده است. در این موارد موجودی در دوره های مختلف کنترل میشده است. با پیشرفت ابزارها و نرم افزارها، روش ثبت ادواری جایگاهی ندارد.

ثبت دائمی

در ثبت دائمی، حساب موجودی کالا هنگام خرید بدهکار و زمان فروش دو ثبت صورت میگیرد. ثبت فروش در دفاتر حسابداری، ثبت دیگر بابت کاهش موجودی کالا انجام میگردد. بعبارتی حساب قیمت تمام شده و حساب موجودی کالا به ترتیب بدهکار و بستانکار میشوند.

این روش میزان موجودی و قیمت تمام شده کالا را هر آن در دسترس دارد. پایان سال مالی، موجودی کالا در انبار شمارش و از صحت ارقام موجود در دفا‌تر حسابداری اطمینان حاصل میگردد. این فرآیند انبارگردانی در برخی شرکتها ممکن است در طول سال مالی چند بار تکرار شود.

اکثراً در نرم افزارهای حسابداری به روز از روش ثبت دائمی استفاده میشود. برای مثال در برنامه یکپارچه سپیدار، با ثبت فروش سندی به شرح ذیل صادر میگردد.

حسابهای دریافتنی (مشتری نمونه) . . . . . . . . . ۱،۰۰۰،۰۰۰

فروش داخلی محصولات . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ۱،۰۰۰،۰۰۰

در ادامه با ثبت خروج انبار “موجودی کالا” بستانکار و “بهای تمام شده محصولات فروش رفته” بدهکار خواهد شد. مسلم است صدور سند پس از قیمت گذاری اسناد انبار، صورت میپذیرد.

ثبت حسابداری خروج از انبار

حساب خرید در حسابداری بازرگانی

در حسابداری بازرگانی، حساب خرید گردش کالاهایی را کنترل میکند که برای فروش خریده شده اند. زمان خرید کالا (موجودی انبار) بدهکار، حساب خریدار (پرداختنی) بستانکار میشود. که در ادامه با توجه به نحوه پرداخت،حسابهای پرداختی بدهکار و موجودی بانک و صندوق و . . . بستانکار خواهد شد.

موجودی انبار محصولات . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . ۸۰۰،۰۰۰

حسابهای پرداختنی (تامین کننده نمونه) . . . . . . . . . . . . . . . . . . ۸۰۰،۰۰۰

ازطرفی تخفیفات و فاکتور برگشتی بصورت زیر ثبت میشوند:

تخفیف تجاری: در آن قیمت کالا کمتر قیمت معمول بازار باشد. تخفیف تجاری عموماً بصورت درصدی معین میشود. تخفیفات خرید عمده، چانه زنی و … از این دسته هستند. تخفیف تجاری اکثراً تنها در فاکتور ثبت میشود و در دفاتر شناسایی نمیشوند.
تخفیف معیوب بودن کالا و یا عودت قسمتی از سفارش: اگر پس از خرید قسمتی از کالا معیوب باشد؛ با توجه به توافقات، خریدار بخشی یا تمام سفارش را باز میگرداند یا از فروشنده کالا تخفیف میگیرد. در دفا‌تر حسابداری خریدار، تخفیف معیوب بودن یا برگشت کالا، در حسابی بنام تخفیفات و برگشت از خرید ثبت میشود. این حساب ماهیت بستانکاری دارد.
تخفیف خرید نقد یا پرداخت زودتر وجه: عموماً در معاملات بازرگانی جهت ترغیب خریدار به تسویه نقدی، تخفیفاتی داده میشود. این نوع تخفیف، تخفیف نقدی است. ماهیت حساب تخفیف نقدی نیز بستانکار میباشد.

حساب فروش در حسابداری بازرگانی

حساب فروش جهت ثبت کالای فروش رفته بکار میرود. با صدور فاکتور فروش، این حساب بستانکار و حسابهای دریافتنی (به تفصیل مشتری) بدهکار خواهد شد. همچنین جهت ثبت گردش مالی فروش، لازم است حسابهای دریافتنی بستانکار و “موجودی بانک” یا صندوق بدهکار شود.

در حالت استاندارد در تمامی فرآیندها بصورت منفک در نظر گرفته شده است. یعنی در ازای فاکتور فروش یک سند و در ازای اعلامیه دریافت سند جداگانه ای ثبت گردید. اصولاً در صورت استفاده از نرم افزارهای حسابداری یکپارچه نیز ثبت به همین صورت خواهد بود.

مالیات و عوارض در حسابداری بازرگانی

پیرو وظایف قانونی یک بنگاه اقتصادی، هنگام فروش کالا موظف به دریافت “مالیات” و “عوارض” ارزش افزوده میباشد. و هر سه ماه مابه التفاوت ارزش افزوده دریافتی و پرداخت شده (در خریدها)، با ادارات مربوطه تسویه خواهد شد. لذا لازم است در مراحل خرید و فروش این مبالغ بدرستی ثبت شود.

هنگام خرید کالا “موجودی انبار” به میزان مبلغ کل کالاها و در کنار آن پیش پرداخت مالیات و عوارض با توجه به نرخ مصوب بدهکار خواهند شد. برای تشخیص سریعتر، حسابهای پرداختی (به تفصیل تامین کننده) با دو عدد مجموع کالا و مجموع عوارض و ارزش افزوده بستانکار خواهند شد. به نمونه سند ذیل توجه فرمایید.

موجودی انبار محصولات . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ۳۱،۴۰۰،۰۰۰

پیش پرداخت مالیات ارزش افزوده . . . . . . . . . . . . . . ۱،۸۸۴،۰۰۰

پیش پرداخت عوارض ارزش افزوده . . . . . . . . . . . . . . ۹۴۲،۰۰۰

حسابهای پرداختنی (تامین کننده نمونه) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ۳۴،۲۶۶،۰۰۰

زمان فروش محصول، حسابهای دریافتنی (مشتری) بدهکار و سه حساب “فروش”، “مالیات ارزش افزوده پرداختنی” و “عوارض ارزش افزوده پرداختنی” بستانکار خواهند شد. نمونه سند حسابداری فروش بالاتر آمده است.

البته لازم به ذکر است درصورت استفاده از بسته بازرگانی سپیدار، کلیه حسابهای فوق بصورت پیش فرض تعریف شده است. و تمامی اسناد بصورت خودکار ثبت میگردد. برای مثال جهت محاسبه مالیات و عوارض و اعمال آن در فاکتور فروش، کافی است هنگام تعریف کالا نرخ مالیات و عوارض ثبت شده باشد.

نکته قابل توجه دیگر در مبحث مالیات و عوارض بحث معافیت ها میباشد. در صورتی که کالایی خاص معاف از مالیات باشد، نیازی به دریافت و ثبت وجوه مربوطه نیست.

اطلاعات بیشتر

در این مقاله تلاش کردیم تا ۳ حساب کاربردی در حسابداری بازرگانی را بررسی کنیم. پیشنهاد بر این است که در صورت ثبت دستی اسناد موجودی از روش دائم کنترل شود. جهت بررسی دقیقتر حسابداری بازرگانی ، ارائه نظرات و راهکارهای جانبی در این فرآیند با ما در ارتباط باشید.

نسبت های دوره گردش موجودی کالا چیست؟ مالی